‘Slaapgebrek is niet iets om je schouders over op te halen’

Het gevoel dat je nog lang niet uitgeslapen bent, moeilijk je bed uit kunnen komen en de rest van de dag een traag gevoel alsof je achter de feiten aanloopt: iedereen met een druk leven zal deze situaties herkennen. We halen onze schouders op als we een slechte nachtrust hebben gehad: die paar gemiste uren halen we later wel weer in.

Dat slaapgebrek niet iets is om je schouders over op te halen, leert de geschiedenis ons: van de ontploffing van ruimteraket Challenger tot de kerncentrale van Tsjernobyl en van de ramp met olietanker Exxon Valdez tot de giframp in het Indiase Bhopal: allemaal werden deze rampen veroorzaakt door personeel dat te lang doorwerkte en een slaaptekort ontwikkelde.

De kans dat je fouten van eenzelfde grootte gaat maken is klein, maar volgens slaapcoach Floris Wouterson is het onvermijdelijk dat je minder goed werkt aflevert op het moment als je slecht hebt geslapen. ‘Het hormoon testosteron speelt bijvoorbeeld een grote rol bij het nemen van beslissingen en productiviteit. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat een week lang vijf uur slapen per nacht ervoor zorgt dat deze stof al in grote mate afneemt en je slechtere beslissingen neemt.’

Kosten

Wouterson rekende voor zijn recentelijk verschenen boek Superslapen uit wat het de Nederlandse maatschappij kost als mensen slecht slapen. ‘Het blijkt dat mensen die minder dan zes uur per nacht slapen per jaar zes dagen meer ziek zijn. Mensen die zes tot zeven uur slapen per nacht, zijn per jaar bijna 4 dagen minder op kantoor. Als je dat uitrekent met de data die voorhanden is over kosten van een verzuimdag, kom je uit op een bedrag van meer dan 12 miljard euro per jaar.’ Ter vergelijking: het fileprobleem in Nederland kostte bedrijven in 2017 1,2 miljard euro.

Lang voelde Wouterson zich met dit soort cijfers een roepende in de woestijn, maar zijn onderzoek wordt onderschreven door cijfers van het CBS: 20 procent van alle Nederlanders slaapt slecht. Daarnaast neemt een op de tien Nederlanders met grote regelmaat slaapmiddelen om goed te kunnen slapen. ‘Nu zie je dat steeds meer Amerikaanse managementgoeroes erop hameren: slaap is nodig om goed te kunnen presteren overdag.’

Maar is slaapproblematiek iets waar de werkgever zich om zou moeten bekommeren? Komt hij daarbij niet te veel in de privésfeer van de medewerker? ‘Wie slecht slaapt, brengt een minder fitte versie van zichzelf naar kantoor. Je hebt er dus wel degelijk mee te maken.’ Bovendien blijkt uit onderzoek van Zilveren Kruis dat mensen het meest wakker liggen van werkgerelateerde zaken: 51 procent denkt ’s nachts aan ruzie met een collega, te veel taken voor de volgende dag of kan het werk simpelweg niet loslaten. Als je dat aanpakt kunnen mensen geholpen worden om ’s nachts beter te slapen waardoor ze overdag productiever zijn. Het is een vicieuze cirkel.’

Voeding

Maar waar te beginnen met het doorbreken van die cirkel? Volgens Wouterson zijn er verschillende manieren om te beginnen met een goede nachtrust. ‘Kijk bijvoorbeeld eens naar je voedingspatroon. Eet je veel suiker, in de vorm van koolhydraten of een zak chips op de bank? Dan kun je erop rekenen dat je minder goed slaapt. Je brengt je lichaam voortdurend in een ‘paniekmodus’ door de verkeerde voedselkeuzes. Hierdoor zijn je cortisolwaarden aan het einde van de dag te hoog. Je zult hierdoor moeite hebt om in slaap te vallen, maar ook om door te slapen.’

Geen zin om die zak chips te laten staan? Wat in ieder geval een aanrader is: laat je smartphone buiten de slaapkamer. ‘Als je je slaapkamer donker maakt, maar deze vervolgens verlicht als een kerstbom met je smartphone wordt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine sterk onderdrukt. Op die manier duurt het veel langer voor je daadwerkelijk in slaap komt.’ Wie zijn telefoon tóch niet buiten de slaapkamer kan laten, doet er in ieder geval goed aan deze op vliegtuigstand te zetten. ‘Anders veroorzaakt dit bij ieder berichtje of nieuwe tweet elektromagnetische straling, die je nachtrust ook verstoort.’

Piekeren

Een andere tip die Wouterson geeft in z’n boek: blijf weg van slaapmiddelen. ‘De markt van slaappillen groeit gestaag, terwijl je veel minder uitrust. En dat is toch uiteindelijk wat je wilt.’ Dat zit zo: je nachtrust bestaat uit vier slaapstadia plus de remslaapfase: de inslaapfase, de lichte slaap, diepe slaap overgangsfase en de diepe slaap. Wie slaapmedicatie neemt, slaat de remslaapfase over en komt vrijwel direct in een soort comateuze slaap terecht. ‘Wat er na het nemen van slaapmedicatie precies gebeurt, is nog een groot raadsel, maar van herstel kan je niet spreken.’ Je wordt minder uitgerust wakker dan wanneer je slaapt zonder medicatie’

Die comateuze stand proberen veel mensen te bereiken, zodat ze ’s nachts niet liggen te piekeren. Je mindset is volgens Wouterson hetgeen je als eerste zou moeten aanpakken. ‘Je kan nog zo goed op je voeding letten, maar als je ’s nachts te druk bent in je hoofd, dan komt de slaap niet.’ Zijn tip: Kijk naar je persoonlijkheid en probeer aan de hand daarvan je stresslevel te verlagen. ‘Ben jij bijvoorbeeld een perfectionist, kijk dan hoe je hiermee beter kunt omgaan Of wil jij iedereen pleasen op kantoor? Zorg dan dat je dat vermindert.’

Is dat eenmaal verholpen, dan kunnen de kleinste handelingen uiteindelijk al een groot verschil maken. ‘Snoozen is bijvoorbeeld af te raden, dus ga direct uit bed. Heb jij moeite om ’s avonds naar bed te gaan? Zet dan ’s avonds een wekker en trek om 22.00 uur de stekker uit je router. Wedden dat je snel onder de wol ligt?’

Superslapen is verkrijgbaar via Managementboek