.nl .be

psychologie

doel bereiken, margriet sitskoorn, brein, neuropsycholoog

Partner

3 zaken die helpen om een doel te bereiken

brein Doelen margriet sitskoorn

Team goed laten functioneren? Creëer dan psychologische veiligheid

Beste Business Events

Ben Tiggelaar: Psychologische veiligheid geeft team vleugels’

manager medewerkers psychologie

Gert-Jan is planvoorbereider bij een groot ingenieursbureau. Er worden civieltechnische projecten opgezet en uitgevoerd; grote (bruggen, tunnels) en kleinere (riolering, fietspaadjes). Kennisintensief, hooggeschoold werk over het algemeen. En zelfs tussen deze knappe koppen is Gert-Jan een uitblinkertje, overigens zonder enige kapsones. Hij rekent en tekent voor de start van majeure opdrachten alle technische en logistieke randvoorwaarden bij elkaar. Dankzij zijn denkwerk kan de uitvoering vervolgens ordelijk verlopen. Hij is goud waard. Burn-out Maar het gaat niet goed met Gert-Jan. Zijn motortje is oververhit geraakt. Het spookt in zijn hoofd, hij voelt zich miserabel, houdt zich maar net staande. Bij de keuring voor de hypotheek van zijn nieuwe huis werd een sterk verhoogde bloeddruk geconstateerd. Hij schrok zich een ongeluk als vroege dertiger. (Ook ging hierdoor zijn aflossingspremie een stuk omhoog !). Hij zit dicht tegen een burn out aan, da’s wel duidelijk. En het ging allemaal zo lekker, de jaren hiervoor, wat is er dan veranderd, bij hem of het bedrijf ? Bij hem als persoon niets: 'ik werk graag samen maar ook prima alleen. Ik ben een perfectionist, alles moet kloppen, ga d’r helemaal in op.' En, een beetje besmuikt: 'ik heb autistische trekjes.' Het waren zijn woorden, ik ben erg voorzichtig met dat soort etikettering maar kon me er wel iets bij voorstellen. Het taboe is trouwens slijtende, er zijn zelfs technologische bedrijven die expliciet naar autisten zoeken. Het is een geuzennaam aan het worden. Hun extreme concentratievermogen en focus worden als unieke kwaliteiten gezien. 'Alles is even belangrijk' En daar zit bij Gert-Jan precies het probleem. De organisatie is na de schamele crisisjaren in een stroomversnelling geraakt, kan het werk eigenlijk niet aan en heeft intern nog geen goed antwoord gevonden op deze onbalans. Voor Gert-Jan betekent het dat hij aan twee managers verantwoording moet afleggen en dat anderen om die baasjes heen ook nog eens extra opdrachten bij hem droppen. ‘alles is even belangrijk’, aanpakken wat we pakken kunnen, straks is het weer op’ lijkt het credo van de top te zijn. Stoer en meeslepend, ongetwijfeld, maar voor GJ een kleine ramp. Hij wordt gedwongen quick & dirty te werken en er wordt continue ingebroken op zijn agenda. Ernstiger is nog dat hij voor hem heilige kwaliteitsmaatstaven moet verloochenen. Dat raakt hem in de kern, maakt hem nerveus en ongelukkig. 'Ik kijk het nog even aan, wil me niet ziekmelden maar ik ben weg als dit voortduurt.' Da’s een gezonde, krachtige reactie. Een afspraak met zichzelf. Hij toont zelfs nóg meer veerkracht, heeft binnen zijn team een soort informeel overleg opgezet om toch tot prioriteiten te komen en zelfs al een paar keer nee geroepen tegen inbrekers. Die jongen redt het wel, hier of elders. Zijn marktwaarde is uitstekend; geen grootspraak, hij wordt bijna gekgebeld. Maar wat neemt zijn werkgever hier een risico ! Houd toch oog voor de specifieke noden van de sleutelfiguren in je vaste kern, ook – of juist – als de bomen weer naar de hemel lijken te groeien. Do’s: • Schep rust rond je talenten die daar extra behoefte aan hebben, fysieke en mentale. Kalmte en overzicht. Scherm ze desnoods af. • Herken en waardeer het type: sterk inhoudelijk gedreven, niet zo gebekt of assertief. Behoeftig aan structuur. • Laat hén bepalen wanneer ze hun ‘hok’ uitkomen om zich in het sociale gewoel te begeven. Dont’s: • Het mantra van de flexibele, hybride werknemer algemeen van toepassing verklaren (’alles verandert, iedereen moet mee, bla-bla’) • De trouw en toewijding van deze weinig lawaaierige groep misinterpreteren als eeuwige loyaliteit In mijn tijd bij een toonaangevende aanbieder van bungalowvakanties zat de geniale bedenker van al die waterpretparadijzen weggedoken in een klein kamertje zijn schetsen te maken. Die leverde hij foutloos aan bij de architecten. Hij kwam niet kijken tijdens de bouw en je vond hem evenmin op de groepsfoto bij de feestelijke ingebruikstelling. En wat dan nog?

Bas van Gils

Met hun nadruk op ‘agile’ branden managers hun stille krachten op

burn-out psychologie

Theo Compernolle, stress, gezond, productiviteit

Beste Business Events

Theo Compernolle: ‘Brein heeft stress nodig om goed te presteren’

brein productiviteit psychologie

Damiaan Denys, angscultuur, vertrouwen, controle, angst

Management

Angst op de werkvloer bestrijden? Geef je mensen meer vertrouwen

angstcultuur medewerkers productiviteit

Business Quotes Stel nooit uit tot morgen, de dingen die je vandaag kan doen

Beste Business Events

Burn-out bestrijden? Vergroot de veerkracht

burn-out psychologie tips

Het aantal mensen met een burn-out blijft stijgen en ook de duur is verdubbeld: duurde een burn-out in de jaren negentig nog 120 tot 180 dagen, nu zijn mensen gemiddeld 242 dagen uit de running. Het prijskaartje dat aan een burn-out hangt: 60.000 euro. Extra belasting Het is de afgelopen jaren dan ook niet rustiger geworden op de werkvloer. ‘Privé en werk zijn moeilijker van elkaar te scheiden. We zijn beter bereikbaar voor onze collega’s en de drempel om ’s avonds ‘nog even een halfuurtje’ iets te doen is lager geworden’, zegt Carien Karsten, psychotherapeut en auteur van onder meer Uit je burn-out, een 30 dagen programma. ‘Zo belasten we onszelf extra, zonder dat we het ons realiseren.’ Het gevaar dat daarin schuilt: ‘Het brein kan niet afschakelen omdat we onszelf te weinig hersteltijd geven. Een logisch gevolg is dat het aantal mensen met een burn-out stijgt.’ En eigenlijk vinden we een beetje stress ook wel lekker. ‘Stress is niet per se verkeerd, om scherp te zijn hebben we namelijk stresshormonen nodig. Het biedt uitdaging, geeft energie en we presteren er beter door. Hard werken geeft voldoening, maar nemen we te weinig gas terug dan helpen we ons stresssysteem om zeep. Het is essentieel om hersteltijd te nemen, te pauzeren en regelmatig een ommetje te maken. Doe je dat niet, dan gaat op een gegeven moment het licht uit.’ Werklustige types Volgens organisatiepsycholoog Wilmar Schaufeli is hard werken niet de oorzaak van een burn-out. Een gebrek aan bevlogenheid zou volgens hem de grote boosdoener zijn. Maar volgens Karsten krijgen juist de werklustige types, die het liefst negeren dat ze het rustiger aan moeten doen, vaker een burn-out. ‘Bevlogenheid in het werk is uiteraard ontzettend belangrijk, maar ook bevlogen mensen krijgen een burn-out. Geef je jezelf niet genoeg hersteltijd dan gaat het beloningscentrum minder functioneren. Het werk geeft minder voldoening en op den duur raak je ook die bevlogenheid kwijt. Je gaat je incapabel, minder creatief en opgebrand voelen. De motivatie verdwijnt volledig.’ Dat komt door hormonen. De stresshormonen adrenaline en cortisol zijn onze belangrijkste stresshormonen. Als je continu alert blijft, is je adrenalineniveau blijvend verhoogd en maak je meer cortisol aan. Cortisol heeft mede als functie de adrenaline-aanmaak te remmen, teveel adrenaline beschadigt de organen. Normaal daalt de cortisolproductie overdag, zodat je ook 's nachts goed kunt slapen. Maar een hoge adrenalineproductie houdt ook dit hormoon hoog. De ontregeling van dit hormonale stress-systeem is een belangrijke oorzaak van burn-out. Het brein maakt geen onderscheid of je te hard werkt vanuit bevlogenheid af vanuit angst om je baan te verliezen. Als je niet voldoende herstelt, zijn in beide gevallen de stresshormonen ontregeld en ben je kwetsbaar voor burn-out. Signalen van een burn-out Wil je een burn-out herkennen? De eerste signalen van een burn-out zijn: met weerstand naar het werk gaan, minder makkelijk afspraken maken en slecht slapen. Dat laatste komt door het stresshormoon cortisol. Daarnaast ben je sneller ziek en maak je meer ruzie, uit zelfbescherming. In de volgende fase word je minder productief, vergeetachtig en kun je je moeilijk concentreren. In de laatste fase ga je over het randje. Dat gaat gepaard met forse klachten als paniekaanvallen, pijn op de borst, gewrichtsklachten en verminderd zicht. Tussen de eerste en de laatste signalen kan wel vijf a zes jaar verstrijken. Burn-out aanpakken Beland je in een burn-out, dan is het zaak om op zoek te gaan naar nieuwe dingen waar je energie van krijgt. Om dat te kunnen ontdekken moet je wel lekker in je vel zitten. ‘In een burn-out is het erg lastig onderzoeken waar je gelukkig van wordt, alles kost energie. Rag – bij wijze van spreken – eerst de spinnenwebben weg, voordat je de zolder een kleur geeft’, zei leiderschapsexpert Remco Claassen in een eerder interview. Daarnaast heb je verschillende soorten stresshormonen. ‘De een zit hoog in de cortisol, de ander in de adrenaline. Dat vereist vaak ook een andere burn-out aanpak. Hoewel vaak wordt aangeraden om flink te gaan sporten, heeft dat bij iemand met veel cortisol juist een averechts effect. Deze types moeten bijvoorbeeld nooit gaan hardlopen, maar juist aan een sport als yoga doen. Bij iemand met veel adrenaline werkt intensief sporten daarentegen erg goed’, aldus Karsten. Krijg je te maken met een burn-out, dan is het volgens Karsten belangrijk om de volgende stappen te zetten: #1 Analyseren Waarom krijg je juist nu een burn-out? De overbelasting was er waarschijnlijk al heel lang. Wat is de trigger? Het is hierbij belangrijk om zowel het werkende, als het privéleven te analyseren. #2 Fysieke conditie Lichaam en brein moeten herstellen. Daarom is het zaak om weer een goed functionerend inspannings- en ontspanningssysteem te krijgen. Ga op zoek naar ontspanning en dingen die energie geven. #3 Rationele gedachtes terugkrijgen Mensen met een burn-out voelen zich waardeloos. Het is belangrijk in te zien dat dit nergens voor nodig is. Mindfulness kan helpen om de gedachten te verplaatsen en alles op een rijtje te zetten. Een half uurtje in de ochtend maakt dat je de dag rustiger begint. Maar let op, met mindfulness bestrijd je niet de oorzaak. #4 Oriënteren op re-integratie Wat is er nodig om het werk te kunnen herpakken? Hier kan je mee aan de slag als je weer beter voor jezelf kan zorgen. In deze fase is zingeving ook erg belangrijk: wat geeft het leven zin? Haal je voldoening uit deze baan of moet je toch voor een ander pad kiezen? #5 Stabiliseren Ben je gere-integreerd dan moet je nog twee jaar lang op jezelf blijven letten. Het terugvalrisico is heel groot.

Leiderschap

Burn-out herkennen en voorkomen: ‘We geven ons brein te weinig hersteltijd’

burn-out psychologie re-integratie

Stress, brein, lichaam, gezond, stressgevoelig, stressbestendig, veerkracht

Beste Business Events

Wil je succesvol zijn, train dan het CEO-brein

brein ceo margriet sitskoorn

We zien ons onbewuste als ondergeschikt. Maar het onbewuste bepaalt voor een groot deel ons gedrag, denken en onze gevoelens. Bewust en onbewust nadenken verschillen fundamenteel van elkaar, blijkt uit onderzoek van Dijksterhuis. Sommige problemen kunnen we beter oplossen met bewust nadenken, anderen met onbewust nadenken. Weloverwogen keuze De meeste mensen hebben de neiging om bij grote beslissingen rationeel na te denken en een plus- en minlijstje te maken. Dat voelt beter en weloverwogen. ‘Het probleem is dat het helemaal niet zo goed werkt’, zegt Dijksterhuis. ‘Ons bewuste kan niet zoveel informatie verwerken en houdt daarom alleen rekening met de rationele argumenten. Het onbewuste neemt daarentegen óók de emoties mee. Koop je een nieuwe wasmachine, dan is het prima om zo’n rationeel lijstje te maken. Maar belangrijke of strategische beslissingen kun je beter even laten bezinken. Neem een paar dagen rust, het stelt je in staat om betere keuzes te maken omdat er meer informatie wordt meegenomen. Wil je tot een goede keuze komen, dan is het wel belangrijk om het onbewuste te voeden met informatie.’ Ingeving Mensen in creatieve beroepen herkennen deze tactiek misschien wel. ‘Lukt het even niet, dan maak je een ommetje. Onbewust blijf je nadenken en opeens krijg je een goede ingeving. Het onbewuste heeft de ruimte gekregen’, vertelt Dijksterhuis. ‘Hetzelfde geldt voor moeilijke beslissingen. Hoe complexer de keuze, hoe slimmer het is om afleiding te zoeken en het te laten bezinken voordat je beslist. Neem de tijd om de knoop door te hakken en denk er ondertussen niet teveel aan. Het is prima om een intuïtief besluit te nemen.’ Beslissingen worden vrijwel altijd eerst in ons onbewuste genomen. ‘De enige taak van het bewustzijn is een rationele bijdrage leveren.’ Het onbewuste lijkt ons bewuste zelfs aan te sturen. Word je bijvoorbeeld vaak blootgesteld aan iets, dan ga je het vanzelf mooi vinden. Oftewel, iets stijgt in waarde als je het vaker ziet of hoort. Dat komt door je onbewuste, die duwt het naar boven en heeft een enorme invloed op jouw visie. Wil je meer weten? Ap Dijksterhuis vertelt tijdens het event Psychologie voor Managers op 14 september 2017 over onbewust nadenken en de psychologie van geluk.

Leiderschap

Moeilijke beslissing nemen? Slaap er letterlijk een nachtje over

bewustzijn brein psychologie

Multitasking

Beste Business Events

Kantoortuinen, multitasken en smartphones: een ramp voor ons brein

kantoor multitasken multitasking