burn-out

Leiderschap

‘Stop met e-mailen, start met werken’

burn-out stress timemanagement

Het aantal mensen met een burn-out blijft stijgen en ook de duur is verdubbeld: duurde een burn-out in de jaren negentig nog 120 tot 180 dagen, nu zijn mensen gemiddeld 242 dagen uit de running. Het prijskaartje dat aan een burn-out hangt: 60.000 euro. Extra belasting Het is de afgelopen jaren dan ook niet rustiger geworden op de werkvloer. ‘Privé en werk zijn moeilijker van elkaar te scheiden. We zijn beter bereikbaar voor onze collega’s en de drempel om ’s avonds ‘nog even een halfuurtje’ iets te doen is lager geworden’, zegt Carien Karsten, psychotherapeut en auteur van onder meer Uit je burn-out, een 30 dagen programma. ‘Zo belasten we onszelf extra, zonder dat we het ons realiseren.’ Het gevaar dat daarin schuilt: ‘Het brein kan niet afschakelen omdat we onszelf te weinig hersteltijd geven. Een logisch gevolg is dat het aantal mensen met een burn-out stijgt.’ En eigenlijk vinden we een beetje stress ook wel lekker. ‘Stress is niet per se verkeerd, om scherp te zijn hebben we namelijk stresshormonen nodig. Het biedt uitdaging, geeft energie en we presteren er beter door. Hard werken geeft voldoening, maar nemen we te weinig gas terug dan helpen we ons stresssysteem om zeep. Het is essentieel om hersteltijd te nemen, te pauzeren en regelmatig een ommetje te maken. Doe je dat niet, dan gaat op een gegeven moment het licht uit.’ Werklustige types Volgens organisatiepsycholoog Wilmar Schaufeli is hard werken niet de oorzaak van een burn-out. Een gebrek aan bevlogenheid zou volgens hem de grote boosdoener zijn. Maar volgens Karsten krijgen juist de werklustige types, die het liefst negeren dat ze het rustiger aan moeten doen, vaker een burn-out. ‘Bevlogenheid in het werk is uiteraard ontzettend belangrijk, maar ook bevlogen mensen krijgen een burn-out. Geef je jezelf niet genoeg hersteltijd dan gaat het beloningscentrum minder functioneren. Het werk geeft minder voldoening en op den duur raak je ook die bevlogenheid kwijt. Je gaat je incapabel, minder creatief en opgebrand voelen. De motivatie verdwijnt volledig.’ Dat komt door hormonen. De stresshormonen adrenaline en cortisol zijn onze belangrijkste stresshormonen. Als je continu alert blijft, is je adrenalineniveau blijvend verhoogd en maak je meer cortisol aan. Cortisol heeft mede als functie de adrenaline-aanmaak te remmen, teveel adrenaline beschadigt de organen. Normaal daalt de cortisolproductie overdag, zodat je ook 's nachts goed kunt slapen. Maar een hoge adrenalineproductie houdt ook dit hormoon hoog. De ontregeling van dit hormonale stress-systeem is een belangrijke oorzaak van burn-out. Het brein maakt geen onderscheid of je te hard werkt vanuit bevlogenheid af vanuit angst om je baan te verliezen. Als je niet voldoende herstelt, zijn in beide gevallen de stresshormonen ontregeld en ben je kwetsbaar voor burn-out. Signalen van een burn-out Wil je een burn-out herkennen? De eerste signalen van een burn-out zijn: met weerstand naar het werk gaan, minder makkelijk afspraken maken en slecht slapen. Dat laatste komt door het stresshormoon cortisol. Daarnaast ben je sneller ziek en maak je meer ruzie, uit zelfbescherming. In de volgende fase word je minder productief, vergeetachtig en kun je je moeilijk concentreren. In de laatste fase ga je over het randje. Dat gaat gepaard met forse klachten als paniekaanvallen, pijn op de borst, gewrichtsklachten en verminderd zicht. Tussen de eerste en de laatste signalen kan wel vijf a zes jaar verstrijken. Burn-out aanpakken Beland je in een burn-out, dan is het zaak om op zoek te gaan naar nieuwe dingen waar je energie van krijgt. Om dat te kunnen ontdekken moet je wel lekker in je vel zitten. ‘In een burn-out is het erg lastig onderzoeken waar je gelukkig van wordt, alles kost energie. Rag – bij wijze van spreken – eerst de spinnenwebben weg, voordat je de zolder een kleur geeft’, zei leiderschapsexpert Remco Claassen in een eerder interview. Daarnaast heb je verschillende soorten stresshormonen. ‘De een zit hoog in de cortisol, de ander in de adrenaline. Dat vereist vaak ook een andere burn-out aanpak. Hoewel vaak wordt aangeraden om flink te gaan sporten, heeft dat bij iemand met veel cortisol juist een averechts effect. Deze types moeten bijvoorbeeld nooit gaan hardlopen, maar juist aan een sport als yoga doen. Bij iemand met veel adrenaline werkt intensief sporten daarentegen erg goed’, aldus Karsten. Krijg je te maken met een burn-out, dan is het volgens Karsten belangrijk om de volgende stappen te zetten: #1 Analyseren Waarom krijg je juist nu een burn-out? De overbelasting was er waarschijnlijk al heel lang. Wat is de trigger? Het is hierbij belangrijk om zowel het werkende, als het privéleven te analyseren. #2 Fysieke conditie Lichaam en brein moeten herstellen. Daarom is het zaak om weer een goed functionerend inspannings- en ontspanningssysteem te krijgen. Ga op zoek naar ontspanning en dingen die energie geven. #3 Rationele gedachtes terugkrijgen Mensen met een burn-out voelen zich waardeloos. Het is belangrijk in te zien dat dit nergens voor nodig is. Mindfulness kan helpen om de gedachten te verplaatsen en alles op een rijtje te zetten. Een half uurtje in de ochtend maakt dat je de dag rustiger begint. Maar let op, met mindfulness bestrijd je niet de oorzaak. #4 Oriënteren op re-integratie Wat is er nodig om het werk te kunnen herpakken? Hier kan je mee aan de slag als je weer beter voor jezelf kan zorgen. In deze fase is zingeving ook erg belangrijk: wat geeft het leven zin? Haal je voldoening uit deze baan of moet je toch voor een ander pad kiezen? #5 Stabiliseren Ben je gere-integreerd dan moet je nog twee jaar lang op jezelf blijven letten. Het terugvalrisico is heel groot.

Leiderschap

Burn-out herkennen en voorkomen: ‘We geven ons brein te weinig hersteltijd’

burn-out psychologie re-integratie

CSR Centrum behandelt mensen met burn-outs via de 70 aangesloten zelfstandige coaches. Die coaches worden door het centrum begeleid en gecontroleerd. Zij werken via de CSR-methode, waarbij uit wordt gegaan van het lichaam als belangrijk onderdeel van de burn-out. ‘De meeste behandelaars kijken alleen naar het psycho-sociale aspect van de burn-out. Wij geloven dat het fysieke aspect ook heel belangrijk is op de weg naar herstel’, vertelt Carolien Hamming. Zij nam het centrum in 2006 over van de oprichter. Wat is een burn-out? Een burn-out ontstaat als je energieverbruik en herstel voor lange periode zwaar uit balans is. Je lichaam heeft niet genoeg tijd om weer op te laden. Ontspanning en slaap zijn bij het herstel van je lichaam belangrijk factoren. Het herkennen van een (bijna) burn-out bij jezelf kan heel lastig zijn, vooral als je van nature meer in je hoofd zit dan in je lichaam. ‘Het gebeurt vaak dat er een bepaalde belasting bij komt in je leven. Dat kan een scheiding zijn, iemand dichtbij die op sterven ligt of een jong kind dat constant huilt’, aldus Hamming. ‘Als die extra belasting voor langere tijd aanhoudt en je neemt nergens gas terug, kun je overspannen raken.’ Herkennen Mensen die van nature geneigd zijn om rationeel te denken en weinig aandacht te besteden aan lichamelijke signalen, moeten extra opletten voor een burn-out in zware periodes. ‘Zij zullen het zelf minder goed voelen aankomen, ook al duurt het echt wel even voordat je zover bent. Zit je eenmaal op het randje van een burn-out, dan gaan mensen vaak totaal de verkeerde dingen doen. Ze gaan juist extra taken op zich nemen en overuren maken, terwijl je het tegenovergestelde zou verwachten. Dat komt omdat ze geen overzicht meer hebben. Luister daarom goed naar de mensen in je omgeving, zij zullen het eerder opmerken dan jijzelf. Als iemand vraagt: ‘Gaat het wel goed met je?’ moet je dat serieus nemen.’ Werk Ook is het goed om op werk aan te geven dat je niet lekker in je vel zit, al is dat niet verplicht. ‘Je baas is echter wel verplicht om in de gaten te houden hoe het met zijn medewerkers gaat. Ik adviseer mensen sterk om problemen met hun baas te bespreken, juist als de oorzaak van je stress op kantoor ligt. Dan kun je samen naar een oplossing zoeken. Ben je zelf de CEO van het bedrijf, dan heb je natuurlijk geen baas om mee te overleggen. Zoek dan iemand anders uit die je kan helpen en begeleiden, want je kunt het zelf niet meer goed overzien en maakt daardoor ook niet meer altijd de beste keuzes.’ Signalen Voel je je chronisch moe, heb je veel last van hoofd- of buikpijn, ben je snel emotioneel, geirriteerd en opgefokt? Dan is het tijd om wat te gaan doen. Ga je nog langer door, dan zal je een burn-out krijgen en ben je veel verder van huis. Een burn-out kost je zeker een tot twee jaar om volledig van te herstellen. ‘Als het je teveel wordt, zorg dan dat je de belasting ofwel thuis ofwel op kantoor vermindert. Dan kan betekenen dat je minder uren gaat werken, een collega taken van je overneemt of dat je er thuis afspraken over maakt. Een collega van mij heeft vaak drukke piekmomenten op kantoor. Zij maakt thuis de afspraak dat er geen conflict mag zijn in die periode, omdat de belasting anders te groot zou worden. Zo balanceert ze prive en werk.’ Managers Het is natuurlijk heel afhankelijk van je bouw en persoonlijkheid hoe snel je overspannen raakt en weer herstelt. Sommigen kunnen meer hebben dan anderen. ‘Hoe veerkrachtig je bent of hoe snel je overspannen of burn-out raakt is afhankelijk van verschillende factoren: Je genetische bouw speelt een rol, want op DNA-niveau ligt vast hoe heftig je reageert en hoe snel je herstelt na een stressvolle ervaring. Hoe sneller de stresshormonen uit je lijf verdwijnen, hoe beter voor je gezondheid. Daarnaast spelen de omstandigheden waarin je verkeert mee: een goede relatie, geen geldzorgen, veel steun van collega’s of vrienden maakt dagelijkse spanning dragelijker. Het maakt ook uit of je je ‘in control’ voelt over de dagelijkse gang van zaken. En natuurlijk werkt je persoonlijkheid mee of tegen: met een positieve kijk op de wereld kun je meer aan en blijf je langer gezond. Je kunt een zware werkbelasting beter aan als dit soort eigenschappen in je voordeel werken. Dan blijf je langer veerkrachtiger en gezond.Managers zijn over het algemeen veerkrachtiger. Ze kunnen meer belasting hebben en zijn daarom wat minder vatbaar voor een burn-out.’ Tip: als je graag wilt weten hoe je slaappatroon is, kun je een slaapapp downloaden. Die meet hoe lang en diep je slaapt en in welke mate je daarmee raakt uitgerust. Dit kan ook zorgen voor verbeteringen in je slaappatroon. Lees ook: 'Burn-out? Te hard werken is niet de boosdoener'

Management

Managers zijn minder vatbaar voor een burn-out. Wat als het wel gebeurt?

burn-out overspannen ziektepreventie

Burn-out, bevlogenheid, energiebronnen

Leiderschap

Burn-out? Te hard werken is niet de boosdoener

bevlogenheid burn-out positief

Waarom we kantoorwerk als topsport moeten benaderen Er is al jaren iets vreemds aan de manier van denken binnen het bedrijfsleven: er wordt een lineaire relatie verondersteld tussen het aantal gewerkte uren en de geleverde prestaties. Het is dan ook de hoogste tijd dat bedrijven stoppen met het uitputten van menselijk kapitaal. Hoe? Door werk aan te passen op de behoeftes van ons brein. Breinwerk is namelijk topsport. Fysieke versus mentale arbeid Laat even op je inwerken hoe het volgende klinkt. Persoon A is een handarbeider die werkt in een fabriek waar hij elke dag aardbeien doosjes in elkaar zet. Zijn teamleider verwacht dat hij er 50 per uur in elkaar zet. In een shift van 8 uur zet hij dus 400 aardbeiendoosjes in elkaar. Persoon B werkt niet met zijn handen, maar op een kantoor. De afgelopen week heeft hij gezorgd voor één creatief idee op basis van een 8 uur durende werkdag. Dat betekent dat hij in 4 weken tijd 4 creatieve ideeën produceert. Dus, denkt zijn manager; wat nu als ik hem niet 8 maar 10 uur per dag laat werken? Dan produceert hij niet 4 maar 5 briljante ideeën per 4 weken! Wat een winst! Deze manier van denken - aantal gewerkte uren is gekoppeld aan geleverde waarde - is bijzonder kortzichtig als je kijkt naar hoe de mens fysiek in elkaar steekt. Hoe de hersenen, waar de kantoormedewerker elke dag een beroep op doet, werken. Een passend trainingsschema Breinwerkers leveren dagelijks topsport. Echter hun trainingsschema (9 - 5) is gebaseerd op het leveren van fysieke arbeid. Een schema dat stamt uit het jaar 1812, waarin gedurende de industriële revolutie een 8 uur durende werkdag werd ingevoerd ter bescherming van de werknemer die zware fysieke arbeid moest verrichten. Bedoeld als een maximumgrens en niet als een minimum, zoals vele bedrijven vandaag de dag dit interpreteren. Een coach met kennis Ook de coach van de breinwerker, de manager, begrijpt er dikwijls weinig van hoe zijn ‘topsporters’ in elkaar steken. Sterker nog, door een gebrek aan een goed trainingsschema en coach met kennis van zaken lopen 1 op de 7 breinwerkers de ergste blessure denkbaar op: een burn-out. Dat betekent serieuze hersenschade. In het meest schrijnende geval duurt het 1,5 jaar voor de ‘topsporter’ weer mee kan trainen. Daarnaast heeft 1 op de 3 van deze geblesseerde atleten dan ook sterk de wens om het team (de organisatie) op korte of lange termijn te verlaten. Brein = spier & raakt uitgeput Tom Dumoulin zijn benen moeten niet bijzonder prettig hebben aangevoeld na zijn meesterlijke overwinning op de slotklim. Dan denk je toch ook: die beenspieren van die jongen verdienen een rustdag? Het menselijk brein is ook een spier die uitgeput kan raken. De meest optimistische hersenwetenschappers zijn het erover eens dat meer dan vier uur geconcentreerde aandacht per dag voor de meeste mensen niet te doen is. En dan niet eens vier uur achter elkaar, nee met een hoop pauzes. Pas werk aan op de behoeftes van het menselijk brein & lijf Dag in dag uit draaien organisaties op het collectieve vermogen van de intellectuele productiviteit van hun medewerkers. Ze verwachten prestaties van deze breinwerkers op topniveau zodat de organisatie haar doelstellingen behaalt. Maar hoe kun je dit verwachten van je topsporters als het trainingsschema niet aansluit op de mentale mogelijkheden, en de coach door gebrek aan kennis hen nooit kan trainen om die gouden plak te veroveren? Bittere noodzaak dus dat organisaties zich gaan verdiepen in de werking van hun meest kostbare kapitaal en kritisch kijken of de huidge manier van werken wel aansluit bij de atleet. Jorieke Markerink (28) – Consultant & trainer bij PROJECT/R, burn-out te boven gekomen op haar 26e.

Management

Opinie: ‘Behandel kantoorwerk als topsport’

burn-out burnout

Business Quotes Succes het vermogen om keer op keer te falen zonder je enthousiasme te verliezen

perfectionisme en burn-out op de werkvloer

Leiderschap

‘Perfectionisme is de rode loper naar een burn-out’

burn-out efficiëntie perfectionisme

burn out stress

Psychologie

Stress evolutionair verklaard: ‘Ons brein past zich niet snel genoeg aan aan technologie’

burn-out managementboeken psychologie

burn out stress

Management Team

6 manieren om opgebrande Millennials op werk te voorkomen

burn-out burnout Motivatie

Management

Zo voorkom je medewerkers met een burn-out

burn-out manager medewerkers

Gemeenten

De 7 van MT

Gemeenten houden 1,2 miljard aan zorggeld op de plank

burn-out dekkingsgraad fusies & overnames

Jaarlijks melden zich met name na een vakantie mensen zich aan met ongeveer dezelfde tekst: ‘Ik ben net terug van mijn vakantie en dacht aardig uitgerust te zijn en nu ben ik binnen een maand eigenlijk alweer te moe om lekker door te gaan. Ik had er werkelijk zin in, maar het werk kost me eigenlijk te veel moeite.’ Stress maakt ongeïnteresseerd Wat de betrokkenen mogelijk verkeerd hebben gedaan, is nauwelijks interessant. Het is van belang dat zij zo snel mogelijk weer met plezier en energiek hun werk kunnen voortzetten. Sinds meneer Freudenberger in de zeventiger jaren van de vorige eeuw het begrip burn-out definieerde is er heel veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van stress. Zo blijkt de betrokkenheid met het werk negatief beïnvloed te worden door spanningen, maar ook het gevoel van welzijn en de mate van effectief handelen gaan drastisch achteruit. Werkrisico Door de bank genomen is werk fysiek steeds minder belastend geworden. Anderzijds is de door de toegenomen mentale eisen die werk veelal stelt en de constante veeleisendheid van de omgeving, werk in veel gevallen wel veeleisender geworden. De meeste van ons gaan niet meer door hun rug als gevolg van het tillen van te zware lasten, maar we zakken door onze ‘hoeven’, omdat we slecht omgaan met ons eigen welzijn. Eerste kenmerken De eerste signalen van mentale overbelasting worden door velen meestal totaal genegeerd. Wat meer vergeetachtig, licht prikkelbaar, wat meer cynisch dan anders en eigenlijk voornamelijk functioneren op de automatische piloot. Zo merk je bijvoorbeeld lange tijd niet dat je al een kwartier op de snelweg richting het Oosten rijdt, omdat je dat elke dag dat stuk naar je werk rijdt, terwijl nu voor een afspraak werkelijk de andere kant op had gemoeten. Dit lijkt een normaal voorval. Zeker, maar het is ook een direct gevolg van onvoldoende concentratie kunnen opbrengen. Als dergelijk zaken je meerdere keren in een relatief korte periode overkomen, is er echt serieus werk aan de winkel. Complexiteit Factoren die chronische stress vooroorzaken zijn divers. Wat voor de een stressvol is, hoeft dat voor een ander helemaal niet zo te zijn. Zo is een adequate oplossing, ook niet voor iedereen hetzelfde. Echter, iedereen kan wel op eenzelfde wijze de vinger aan de pols houden en tijdig maatregelen nemen om niet overbelast te raken. #1: Houd altijd energie over Vorige week was ik de muren en het plafond aan het schilderen. Na een ruime dag werk was ik eigenlijk te moe, maar de laatste twee balken afmaken, dat moest nog kunnen. Ik heb in dat laatste half uur meer verf op mijn kleren gemorst dan tijdens de rest van de dag. Hardleers. Ik had de regel in acht moeten nemen: Ga niet door totdat je energie eigenlijk op is en het uit je tenen moet komen. #2: Overbelasting is een serieuze zaak Niet zelden lijkt het dat mensen die goed door het ijs zijn gezakt, ook na herstel structureel minder spanning aan lijken te kunnen. Oké, werk is een serieuze zaak, maar toch niet zo gewichtig dat je er ziek van wordt. En ook nog met het risico van blijvende schade. Tijdig gas terugnemen is essentieel en vraagt misschien wat lef, omdat anderen het veelal niet lijken te begrijpen. Op tijd rusten maakt je uiteindelijk effectiever. #3: Beschermende factoren Zoals gezegd voor iedereen werkt het anders, maar duidelijk is wel dat veerkracht die nodig is om tegenslag en dreigende overbelasting goed de baas te kunnen voor iedereen uit dezelfde aspecten bestaat. Zorg dat je scherp hebt wat werkelijk belangrijk voor je is en dat je jezelf bekwaamd in luchtigheid, niet alles zo ernstig nemen. Precies weten waar je goed in bent, wat je competenties zijn en voortdurend je sociale contacten goed onderhouden, dat zijn de vier essentiële kenmerken voor veerkrachtig kunnen handelen. #4: Vraag hulp Blijkt dat je het te moeilijk vindt om de veeleisendheid van je werk goed het hoofd te bieden, klop dan aan bij een expert. Doelgerichte en bekwame hulp kan ervoor zorgen dat je niet werkelijk chronische overbelast raakt en dus ook niet uit het arbeidsproces raakt. Daarnaast kan je dan leren hoe je structureel met werkdruk en andere stressoren om kan gaan. Waarom zou je wel voor brandend maagzuur naar de dokter gaan en het daarnaast raar vinden om hulp te vragen bij het hanteren van stress dat je gehele welzijn aantast?

Cees Schenk

Zo voorkom je een burn-out: 4 tips

burn-out Energie geluk