Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Hoe je de teugels van innovatie in handen krijgt

In samenwerking met TIAS School for Business and Society - Dat innovatie van cruciaal belang is om de toekomst van je organisatie zeker te stellen, weet elke manager. Maar inzicht in de innovatiepotentie ontbreekt vaak. Hoe er op dat gebied meer uit de organisatie te halen valt, is daarmee moeilijk te bepalen. De Creative Equity Scan die VanBerlo samen met TIAS School for Business and Society ontwikkelde, brengt daar verandering in.

Creative Equity Scan innovatie

Snel en doeltreffend innoveren is het beste antwoord op de uitdagingen die veranderende marktomstandigheden de organisatie opleveren. Maar innoveren is makkelijker gezegd dan gedaan. ‘Verschillende studies laten zien dat de grote meerderheid van de executives ontevreden is over de innovatiekracht van de eigen organisatie’, zegt Filip Caeldries.

Caeldries is hoogleraar Strategisch Management en Organisatie aan TIAS School for Business and Society en wetenschappelijk directeur van het IMM Global Executive MBA programma. Door Ad van Berlo, oprichter van innovatieadviesbureau VanBerlo en professor Entrepreneurial Design of Intelligent Systems aan de TU/e, werd Caeldries gevraagd om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de Creative Equity Scan.

Caeldries: ‘Dat innovatie van essentieel belang is voor het voortbestaan van een bedrijf, betwijfelt eigenlijk niemand. Maar wat organisaties op dat gebied voor elkaar krijgen, valt vaak tegen. Nog erger: op de vraag wat ze daaraan willen doen, hebben de meeste topmanagers geen duidelijk antwoord.’

Black box

Innovatie is nog een ‘black box’ in veel organisaties. Welke factoren erop van invloed zijn en waarom het soms wel lukt om bijvoorbeeld nieuwe diensten of organisatorische verbeteringen van de grond te krijgen, maar heel vaak niet, is onduidelijk. Welke rol speelt het leiderschap, welke het HR-beleid? Welke middelen moeten ervoor worden vrijgemaakt en hoe kunnen ze het beste worden ingezet?

Door de jaren heen is er naar veel deelaspecten van innovatie onderzoek gedaan, maar een totaalbeeld dat organisaties de weg kan wijzen ontbreekt. In zijn werk als hoogleraar en chairman van VanBerlo zag Ad van Berlo dat de theorie en praktijk in veel organisaties niet op elkaar aansluiten. Met de door hem geïnitieerde Creative Equity Scan kan meer samenhang tussen de twee worden gebracht.

‘Een probleem waar organisaties bij innovatie tegenaan lopen’, aldus Van Berlo, ‘is dat ze zich jarenlang vooral op hun operational excellence hebben gericht.’ De processen zijn met veel zorg gerationaliseerd en geoptimaliseerd. Dat laat weinig ruimte om nieuwe wegen in te slaan. Van Berlo: ‘Bovendien zijn de meeste mensen die er afwijkende ideeën op nahouden, inmiddels weg bij het bedrijf.’ Maar hun strakke en efficiënte processen beschermen organisaties niet voor disruptieve concurrenten zoals de Airbnb’s en Spotify’s van deze wereld.

Om hun innovatiepotentie te verbeteren kiezen sommige bedrijven voor het overnemen van startups. ‘Maar de integratie van zo’n startup in de organisatie mislukt vaak omdat de bedrijfsculturen niet op elkaar aansluiten’, zegt Van Berlo. Andere oplossingen zoals pilotprojecten doen of zelfsturende teams invoeren, hebben wisselend succes. Van Berlo: ‘Het probleem is dat het management te weinig inzicht heeft in de vraag welke factoren in hun organisatie écht het verschil kunnen maken.’

Vier drivers

Uit de studie van VanBerlo en TIAS bleek dat de factoren die bij succesvolle vernieuwing bepalend zijn, in vier hoofdgroepen kunnen worden verdeeld. ‘We hebben onderzocht welke onderdelen van de bedrijfsvoering aantoonbaar een rol spelen’, zegt Bart Versteeg, die namens VanBerlo de studie uitvoerde.

‘Die factoren hebben we vervolgens aan de praktijk getoetst.’ De vier key drivers van innovatie zijn het innovatieklimaat, de beschikbare middelen, de aanwezigheid van innovatie-‘champions’ binnen de organisatie en de manier waarop de organisatie in een innovatieve omgeving is ingebed.

Toekomstvisie

Bij het innovatieklimaat gaat het onder meer om het leiderschap in de organisatie en de psychologische veiligheid. Versteeg: ‘Een belangrijke factor is de toekomstvisie van het topmanagement en hoe die visie binnen de organisatie wordt begrepen en door de medewerkers gedeeld. Als de medewerkers niet begrijpen waar de organisatie naartoe wil, of daar niet achter staan, is het immers erg onwaarschijnlijk dat ze het extra stapje zullen zetten dat nodig is om nieuwe wegen in te slaan.’

Andere bepalende elementen voor de innovatiekracht van de organisatie zijn onder meer de aanwezigheid van mensen met de juiste competenties en de beschikbaarheid van financiële middelen om bijvoorbeeld te kunnen experimenteren. Versteeg: ‘Ook een effectieve infrastructuur om binnen de organisatie kennis en ideeën uit te kunnen wisselen is een belangrijke voorwaarde.’

In verbinding staan

Bij de vraag hoe een organisatie in haar omgeving is ingebed, wordt onder meer gekeken naar de nabijheid van en (digitale) verbindingen met zowel kennisinstituten als andere innovatieve bedrijven. In een dynamische omgeving die bijvoorbeeld Silicon Valley biedt, komen vernieuwingen vaak sneller tot stand.

Ad van Berlo: ‘Bij innovatie gaat het vrijwel altijd om het bij elkaar brengen van verschillende invalshoeken. Je moet bijvoorbeeld goed op de hoogte zijn van de nieuwste technieken en de wensen van je klanten. Dat maakt hoe je met je omgeving in verbinding staat tot een cruciale factor.’

Creative Equity Scan

Bij de Creative Equity Scan wordt met behulp van vragenlijsten nagegaan hoe het met de verschillende voorwaarden voor innovatie in de organisatie is gesteld. Vervolgens wordt dat beeld met een kwalitatief onderzoek onder de belangrijkste innovatiestakeholders binnen de organisatie verder uitgediept.

‘Op die manier krijg je een gedetailleerd beeld van hoe het er in de organisatie voor staat’, zegt Van Berlo. ‘Wat nog belangrijker is, de handvaten voor verbetering worden ook zichtbaar.’

Een belangrijk uitgangspunt van de scan is dat de hele organisatie wordt onderzocht, niet alleen het management of bijvoorbeeld de R&D-afdeling. Van Berlo: ‘Bij innovatie wordt vaak vooral aan de producten en diensten gedacht. Maar belangrijke verbeteringen binnen de logistiek of marketing kunnen net zo goed beslissend zijn.’

Als je bovendien wilt dat de organisatie snel op uitdagingen inspeelt, moeten alle divisies op verschillende hiërarchische niveaus daarin mee kunnen. Daarom moet het management de stand van zaken in de hele organisatie kennen, en de zwakke plekken kunnen lokaliseren.

Benchmarken

De Creative Equity Scan is in de tweede helft van 2018 geïntroduceerd en wordt enthousiast ontvangen, aldus Caeldries van TIAS. ‘Bedrijven willen weten aan welke knoppen ze moeten draaien om hun innovatiepotentie te verbeteren. Dat is precies de soort informatie die de scan geeft.’

Vanuit zijn wetenschappelijke interesse werpt Caeldries alvast een blik vooruit. Als in de toekomst meer bedrijven met behulp van de scan zijn onderzocht, biedt het instrument mogelijkheden om het innovatiepotentieel van bedrijven te benchmarken ten opzichte van bijvoorbeeld het sectorgemiddelde. Caeldries: ‘De waarde van de scan zal alleen maar groeien. Maar voordat het zo ver is, hebben we méér data nodig.’

Dit artikel is onderdeel van het dossier ‘Strategie’ op mt.nl. Dit dossier wordt mede mogelijk gemaakt door TIAS School for Business and Society. TIAS Business School richt zich op het ontwikkelen van mensen en organisaties die hun verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen handelen en voor hun omgeving.

Lees ook: