China gooit economisch roer om

Met het twaalfde vijfjarenplan, dat vermoedelijk deze maand door het Chinese Volkscongres zal worden goedgekeurd, gooit China het over een nieuwe economische boeg.

In plaats van een op export en investeringen gebaseerde structuur, kiest het voor een structuur die steeds nadrukkelijk gaat leunen op de consument. “Een verschuiving die diepgaande gevolgen zal hebben voor China, de rest van Azië en de hele wereldeconomie”, zegt Stephen S. Roach.

Roach is verbonden aan de Universiteit van Yale en tevens president-commissaris van Morgan Stanley Asia. Hij zegt dat het twaalfde vijfjarenplan drie belangrijke, consumptiebevorderende initiatieven kent. Het land zal daarmee afscheid nemen van het industriële model, waarop de op de export en investeringen geënte groei tot nu toe steunde. “Hoewel dit model China dertig jaar lang goed van pas is gekomen, maakt de ermee gepaard gaande afhankelijkheid van kaptiaalintensieve en arbeidsbesparende productieverhogingen dat het land niet goed meer in staat is zijn enorme arbeidsoverschot te absorberen”, meent Roach.

Dienstenmodel

In plaats daarvan zal China op basis van het nieuwe plan een arbeidsintensiever dienstenmodel gaan omarmen. In de hoop dat dit de ontwikkeling van grootschalige transactie-intensieve sectoren als groothandel en detailhandel, binnenlands transport en logistiek, gezondheidszorg en toerisme zal bevorderen.
Zo’n overgang zou China de mogelijkheid bieden veel meer banen te creëren. Bovendien gebruikt de dienstensector veel minder grondstoffen dan de industrie, zodat het land kan profiteren van de extra voordelen van een lichter, schoner en groener groeimodel.
Het tweede consumptiebevorderende initiatief is bedoeld om de lonen te laten stijgen, met name die van de landarbeiders, wier inkomen nu ongeveer dertig procent bedraagt van dat in de stedelijke gebieden. Belastingmaatregelen moeten de koopkracht op het platteland verhogen, het grondbezit verbreden en de agrarische productiviteit met behulp van nieuwe technologieën stimuleren. “Maar de grootste impuls zal ongetwijfeld voortkomen uit beleid dat de aanhoudende snelle migratie van het platteland naar de stad bevordert”, zegt Roach.

Sociaal vangnet

Derde component is het aanleggen van een social vangnet om de op angst gebaseerde spaarzucht van de Chinezen aan banden te leggen. Dat betekent dat er plannen moeten komen voor sociale zekerheid, particuliere pensioenen en verzekeringen tegen medische kosten en arbeidsongeschiktheid – plannen die op papier wel bestaan, maar betreurenswaardig slecht gefinancierd zijn.
In 2009 bedroegen de kosten van China’s oudedagsvoorzieningen volgens Roach slechts 364 miljard dollar. Dat komt neer op een oudedagsuitkering van 470 dollar per Chinees. “Geen wonder dat gezinnen sparen uit angst voor de toekomst. Het nieuwe vijfjarenplan moeten deze tekortkoming onmiddellijk rechtzetten.”

Of het China gaat lukken om de koers snel om te gooien is nog de vraag. Het is in ieder geval goed nieuws voor de grote handelspartners van China omdat het twaalfde vijfjarenplan vermoedelijk de grootste consumptiegolf in de moderne geschiedenis teweeg zal brengen. Maar het plan heeft ook een keerzijde. China zal al zijn kapitaal nodig hebben om het nieuwe beleid tot een succes te maken en dus minder geld over hebben voor de financiering van de aanhoudende spaartekorten van landen als de VS. “Dat vergroot de machtspositie van China”, vreest Roach. “En zo’n asymmetrische herschikking van het mondiale evenwicht – waarbij China de leiding neemt en de ontwikkelde landen het nakijken hebben – zou wel eens het voornaamste gevolg van China’s twaalfde vijfjarenplan kunnen zijn.”

Lees ook:

• Jonge honden over zakendoen in China
• China: van lage lonen naar high tech
• Manager 3.0 is made in China