Geen producten in de winkelwagen.
Marco van Basten is als bondscoach de onbetwiste leider van het Nederlands elftal. Maar hij staat er bij Oranje natuurlijk niet helemaal alleen voor. Op wiens steun kan Van Basten tijdens het WK in Duitsland rekenen?
Hans Jorritsma teammanager
Hans Jorritsma wordt in 1996 door Guus Hiddink als teammanager bij het Nederlands elftal gehaald. De voetbalwereld fronst de wenkbrauwen. Hoe zal deze voormalig hockeyinternational en -coach (wereldkampioen met Nederland én Pakistan) zich staande houden in de harde wereld van het profvoetbal?
Maar de scepsis rond zijn persoon verdwijnt vrij snel. Jorritsma behoort inmiddels tot het voetbalestablishment. Als teammanager is Jorritsma tijdens grote toernooien verantwoordelijk voor het logistieke programma. Trainingsaccommodaties, hotels, reistijden; het luistert allemaal heel nauw bij de verwende voetbalsterren.
Voor het WK heeft Jorritsma, in overleg met Van Basten, gekozen voor een vaste standplaats. In het vijfsterren Parkhotel Adler in Hinterzarten, een kuuroord in het Zwarte Woud. Van hieruit zal de ploeg per vliegtuig naar de speelsteden reizen, trainen doet Oranje in Freiburg, dat op een half uur rijden ligt. In Duitsland zal het de selectie en begeleiding aan niets ontbreken, met dank aan Jorritsma.
Maar de teammanager speelt op de achtergrond ook een andere, misschien wel belangrijkere rol. Hij heeft altijd grote interesse gehad in de geestelijke kant van het sportbestaan, wat hem in de conservatieve hockeywereld het predikaat ‘zweverig’ opleverde. Maar Van Basten is helemaal niet vies van een beetje zweverigheid. In zijn periode als speler maakt hij immers al gebruik van de diensten van haptonoom Ted Troost. Tegenwoordig doet hij regelmatig een beroep op Jaap Voigt, een gerenommeerde mental coach én een goede vriend van… Jorritsma.
John van ’t Schip bondscoach
Marco van Basten benadrukt te pas en te onpas dat zijn bondscoachschap een duobaan is. Samen met John van ’t Schip. Alleen is in de persoon van Van Basten gekozen voor één aanspreekpunt, omdat dat past bij zo’n belangrijke functie. Maar sámen leiden ze de trainingen en sámen maken ze de opstelling, laat dat duidelijk zijn.
‘Bassie’ en ‘Schippie’ zijn bevriend sinds hun debuut begin jaren tachtig in Ajax 1. Vijf seizoenen bereidt Van ’t Schip als flegmatieke rechtsbuiten tientallen doelpunten voor, tot in 1987 hun wegen scheiden. Topschutter Van Basten vertrekt naar Italië, waar hij bij AC Milan zal uitgroeien tot vedette van wereldformaat. Van ’t Schip volgt vijf jaar later, al is er voor hem niet meer weggelegd dan een lucratief contract bij het nietige Genua. Zijn verblijf in de Italiaanse havenstad levert hem wel de prachtige bijnaam ‘Johnnny Il Bello’ op.
Tot veler verbazing blijkt mooie John na zijn carrière belangstelling te hebben voor het trainersvak. Op basis van zijn 44 interlands komt hij in aanmerking voor de verkorte cursus Coach Betaald Voetbal, die hij met succes afrondt. En zo gebeurt het dat Van ’t Schip in 2001 als hoofdtrainer wordt aangesteld bij FC Twente. Maar de verantwoordelijkheid valt hem dermate zwaar dat hij met zichzelf afspreekt: eens maar nooit weer. Als hij in 2004 samen met Van Basten als bondscoach aan de slag gaat, is de rolverdeling snel gemaakt: Van ’t Schip wordt de aangever, Van Basten de afmaker. Er is in een kwart eeuw weinig veranderd.
Marco van Basten benadrukt te pas en te onpas dat zijn bondscoachschap een duobaan is. Samen met John van ’t Schip. Alleen is in de persoon van Van Basten gekozen voor één aanspreekpunt, omdat dat past bij zo’n belangrijke functie. Maar sámen leiden ze de trainingen en sámen maken ze de opstelling, laat dat duidelijk zijn.
‘Bassie’ en ‘Schippie’ zijn bevriend sinds hun debuut begin jaren tachtig in Ajax 1. Vijf seizoenen bereidt Van ’t Schip als flegmatieke rechtsbuiten tientallen doelpunten voor, tot in 1987 hun wegen scheiden. Topschutter Van Basten vertrekt naar Italië, waar hij bij AC Milan zal uitgroeien tot vedette van wereldformaat. Van ’t Schip volgt vijf jaar later, al is er voor hem niet meer weggelegd dan een lucratief contract bij het nietige Genua. Zijn verblijf in de Italiaanse havenstad levert hem wel de prachtige bijnaam ‘Johnnny Il Bello’ op.
Tot veler verbazing blijkt mooie John na zijn carrière belangstelling te hebben voor het trainersvak. Op basis van zijn 44 interlands komt hij in aanmerking voor de verkorte cursus Coach Betaald Voetbal, die hij met succes afrondt. En zo gebeurt het dat Van ’t Schip in 2001 als hoofdtrainer wordt aangesteld bij FC Twente. Maar de verantwoordelijkheid valt hem dermate zwaar dat hij met zichzelf afspreekt: eens maar nooit weer. Als hij in 2004 samen met Van Basten als bondscoach aan de slag gaat, is de rolverdeling snel gemaakt: Van ’t Schip wordt de aangever, Van Basten de afmaker. Er is in een kwart eeuw weinig veranderd.
Johan Cruijff leermeester
In april 1982 vervangt de 17-jarige Van Basten in de tweede helft van Ajax’ thuiswedstrijd tegen NEC de 34-jarige Johan Cruijff. Niemand kan op dat moment bevroeden dat deze voetballers in de decennia die volgen een warme vriendschap zullen ontwikkelen.
Een eerste aanzet hiertoe wordt gegeven in het midden van de jaren tachtig als Cruijff ruim drie seizoenen coach van Ajax is. In deze periode winnen de Amsterdammers onder meer de Europacup II, dankzij een doelpunt van aanvoerder Van Basten. Maar belangrijker is dat de meester zijn pupil leert zijn uitzonderlijke talenten optimaal te benutten.
Van Basten vertrekt in 1987 naar AC Milan, maar blijft contact houden met Cruijff, op wiens advies hij als verbolgen bankzitter meegaat naar het EK in West-Duitsland. Daar bezorgt hij Nederland met vijf doelpunten de titel en vestigt hij definitief zijn naam als topvoetballer. Als dank schuift Van Basten Cruijff twee jaar later naar voren als bondscoach voor het WK in Italië. Tevergeefs, de voetbalbond kiest voor Leo Beenhakker.
In 1993 wordt Cruijff door de KNVB gepolst als bondscoach voor het WK dat een jaar later plaatsvindt in de Verenigde Staten. De besprekingen lopen tot woede van veel voetballiefhebbers echter stuk op Cruijffs financiële eisen. Van Basten zal het allemaal een zorg zijn, de carrière van de pas 29-jarige aanvaller is dan al voorbij door een kapotte enkel. Zwaar gefrustreerd over dit fysieke onrecht, trekt hij zich in 1995 volledig terug uit het profvoetbal en stort zich vol overgave op de golfsport.
Maar Van Basten krijgt ineens weer de voetbalkriebels en haalt in 2003 zijn coachdiploma. Als een jaar later de vacature van bondscoach vrijkomt, ziet Cruijff zijn kans schoon en schuift hij zijn protégé naar voren als de ideale kandidaat. Tegelijkertijd legt hij het aanbod om officieel adviseur van de KNVB te worden naast zich neer. De leermeester fungeert liever op de achtergrond als klankbord voor Van Basten.
In april 1982 vervangt de 17-jarige Van Basten in de tweede helft van Ajax’ thuiswedstrijd tegen NEC de 34-jarige Johan Cruijff. Niemand kan op dat moment bevroeden dat deze voetballers in de decennia die volgen een warme vriendschap zullen ontwikkelen.
Een eerste aanzet hiertoe wordt gegeven in het midden van de jaren tachtig als Cruijff ruim drie seizoenen coach van Ajax is. In deze periode winnen de Amsterdammers onder meer de Europacup II, dankzij een doelpunt van aanvoerder Van Basten. Maar belangrijker is dat de meester zijn pupil leert zijn uitzonderlijke talenten optimaal te benutten.
Van Basten vertrekt in 1987 naar AC Milan, maar blijft contact houden met Cruijff, op wiens advies hij als verbolgen bankzitter meegaat naar het EK in West-Duitsland. Daar bezorgt hij Nederland met vijf doelpunten de titel en vestigt hij definitief zijn naam als topvoetballer. Als dank schuift Van Basten Cruijff twee jaar later naar voren als bondscoach voor het WK in Italië. Tevergeefs, de voetbalbond kiest voor Leo Beenhakker.
In 1993 wordt Cruijff door de KNVB gepolst als bondscoach voor het WK dat een jaar later plaatsvindt in de Verenigde Staten. De besprekingen lopen tot woede van veel voetballiefhebbers echter stuk op Cruijffs financiële eisen. Van Basten zal het allemaal een zorg zijn, de carrière van de pas 29-jarige aanvaller is dan al voorbij door een kapotte enkel. Zwaar gefrustreerd over dit fysieke onrecht, trekt hij zich in 1995 volledig terug uit het profvoetbal en stort zich vol overgave op de golfsport.
Maar Van Basten krijgt ineens weer de voetbalkriebels en haalt in 2003 zijn coachdiploma. Als een jaar later de vacature van bondscoach vrijkomt, ziet Cruijff zijn kans schoon en schuift hij zijn protégé naar voren als de ideale kandidaat. Tegelijkertijd legt hij het aanbod om officieel adviseur van de KNVB te worden naast zich neer. De leermeester fungeert liever op de achtergrond als klankbord voor Van Basten.
Henk Kesler directeur
Mr. Henk Kesler is als directeur betaald voetbal van de KNVB onder meer verantwoordelijk voor het Nederlands elftal. En dat is sinds zijn aantreden in december 2000 geen sinecure gebleken. In zijn eerste jaar loopt Oranje niet alleen de kwalificatie mis voor het WK van 2002 in Japan en Zuid-Korea, ook dient bondscoach Louis van Gaal zijn ontslag in na wangedrag van zijn internationals. Een aantal van hen heeft zich voorafgaand aan een oefeninterland in en tegen Denemarken ingelaten met callgirls. Hevig geëmotioneerd en in grote bewoordingen licht Van Gaal tijdens een live uitgezonden persconferentie zijn afscheid toe, zijn baas zit murw geslagen naast hem.
In 2004 dient zich voor Kesler tijdens het EK in Portugal een volgend dieptepunt aan. Bondscoach Dick Advocaat leeft het gehele toernooi op voet van oorlog met pers, publiek, collega-trainers en ook spelers. Na afloop van het evenement, waar Nederland ondanks alle ellende met een plaats bij de laatste vier boven verwachting presteert, maakt Advocaat dankbaar gebruik van de optie om zijn contract per 1 augustus te beëindigen. Kesler kan weer op zoek naar een nieuwe bondscoach.
In de wetenschap dat hij zich bij de aanstelling van een nieuwe bondscoach geen fouten meer kan permitteren, reist Kesler af naar Barcelona om Johan Cruijff te raadplegen. Niet veel later stelt de KNVB de onervaren Van Basten en Van ’t Schip aan als bondscoaches. Dat het contract naar verluidt financieel een van de grootste ooit is in Nederland, vormt voor Kesler geen belemmering. De overlever in hem voelt dat hij het advies van Cruijff niet in de wind mag slaan. Daarmee zou hij de machtigste voetbalmedia ongetwijfeld tegen de haren instrijken. Keslers voorgevoel is vooralsnog juist gebleken. Het is voor de verandering eens rustig rond Oranje.
Mr. Henk Kesler is als directeur betaald voetbal van de KNVB onder meer verantwoordelijk voor het Nederlands elftal. En dat is sinds zijn aantreden in december 2000 geen sinecure gebleken. In zijn eerste jaar loopt Oranje niet alleen de kwalificatie mis voor het WK van 2002 in Japan en Zuid-Korea, ook dient bondscoach Louis van Gaal zijn ontslag in na wangedrag van zijn internationals. Een aantal van hen heeft zich voorafgaand aan een oefeninterland in en tegen Denemarken ingelaten met callgirls. Hevig geëmotioneerd en in grote bewoordingen licht Van Gaal tijdens een live uitgezonden persconferentie zijn afscheid toe, zijn baas zit murw geslagen naast hem.
In 2004 dient zich voor Kesler tijdens het EK in Portugal een volgend dieptepunt aan. Bondscoach Dick Advocaat leeft het gehele toernooi op voet van oorlog met pers, publiek, collega-trainers en ook spelers. Na afloop van het evenement, waar Nederland ondanks alle ellende met een plaats bij de laatste vier boven verwachting presteert, maakt Advocaat dankbaar gebruik van de optie om zijn contract per 1 augustus te beëindigen. Kesler kan weer op zoek naar een nieuwe bondscoach.
In de wetenschap dat hij zich bij de aanstelling van een nieuwe bondscoach geen fouten meer kan permitteren, reist Kesler af naar Barcelona om Johan Cruijff te raadplegen. Niet veel later stelt de KNVB de onervaren Van Basten en Van ’t Schip aan als bondscoaches. Dat het contract naar verluidt financieel een van de grootste ooit is in Nederland, vormt voor Kesler geen belemmering. De overlever in hem voelt dat hij het advies van Cruijff niet in de wind mag slaan. Daarmee zou hij de machtigste voetbalmedia ongetwijfeld tegen de haren instrijken. Keslers voorgevoel is vooralsnog juist gebleken. Het is voor de verandering eens rustig rond Oranje.
Kees Jansma perschef
Als Van Basten in Duitsland op iemand kan rekenen is het Kees Jansma wel. Hij is bij het Nederlands elftal het spreekwoordelijke kind in de snoepwinkel. Het is voetbaldier Jansma eindelijk gelukt deel uit te maken van het grote Oranje. Tijdens het Europees Kampioenschap van 1988 als NOS-verslaggever logeerde hij weliswaar al in het spelershotel, maar een hotelkamer is onvergelijkbaar met een plaatsje vóór in de spelersbus. Of beter nog: de geur van de kleedkamer.
Jansma wordt in 2004 aangesteld om de losse, open sfeer die altijd rond het Nederlands elftal hing, terug te brengen. Oranje moet weer toegankelijk worden voor media en publiek. De perschef lijkt in no-time in zijn opdracht geslaagd, getuige de NSP-prijs die de persafdeling van de KNVB onlangs in ontvangst mocht nemen. Volgens het nationale sportjournaille is het nog nooit zo prettig werken geweest bij het Nederlands elftal.
Jansma steekt in zijn dankwoord vooral de loftrompet over zijn medewerkers Anja van Ginhoven en Monique Kessels, die zich dagelijks bezighouden met de perszaken rond Oranje. De perschef zelf houdt zich ook nog bezig met zijn werkzaamheden als presentator/ commentator bij betaalzender Sport1 en als adviseur bij Eyeworks, het bedrijf van Reinout Oerlemans. Aan hem verkocht Jansma in 2004 zijn sportproductiemaatschappij WK Producties, een deal die hem financieel onafhankelijk heeft gemaakt. En daar zijn profvoetballers niet ongevoelig voor.
Als Van Basten in Duitsland op iemand kan rekenen is het Kees Jansma wel. Hij is bij het Nederlands elftal het spreekwoordelijke kind in de snoepwinkel. Het is voetbaldier Jansma eindelijk gelukt deel uit te maken van het grote Oranje. Tijdens het Europees Kampioenschap van 1988 als NOS-verslaggever logeerde hij weliswaar al in het spelershotel, maar een hotelkamer is onvergelijkbaar met een plaatsje vóór in de spelersbus. Of beter nog: de geur van de kleedkamer.
Jansma wordt in 2004 aangesteld om de losse, open sfeer die altijd rond het Nederlands elftal hing, terug te brengen. Oranje moet weer toegankelijk worden voor media en publiek. De perschef lijkt in no-time in zijn opdracht geslaagd, getuige de NSP-prijs die de persafdeling van de KNVB onlangs in ontvangst mocht nemen. Volgens het nationale sportjournaille is het nog nooit zo prettig werken geweest bij het Nederlands elftal.
Jansma steekt in zijn dankwoord vooral de loftrompet over zijn medewerkers Anja van Ginhoven en Monique Kessels, die zich dagelijks bezighouden met de perszaken rond Oranje. De perschef zelf houdt zich ook nog bezig met zijn werkzaamheden als presentator/ commentator bij betaalzender Sport1 en als adviseur bij Eyeworks, het bedrijf van Reinout Oerlemans. Aan hem verkocht Jansma in 2004 zijn sportproductiemaatschappij WK Producties, een deal die hem financieel onafhankelijk heeft gemaakt. En daar zijn profvoetballers niet ongevoelig voor.
Johan Derksen hoofdredacteur
Weekblad Voetbal International (VI) is met een bereik van ruim 700.000 lezers het invloedrijkste voetbaltijdschrift van Nederland. Hoofdredacteur Johan Derksen is zich van deze status terdege bewust. In zijn column spuit hij wekelijks stevige kritiek over alles wat hem niet aanstaat in de voetballerij. Hetzelfde doet Derksen in het RTL-programma Voetbal Insite, waar hij vaste gast aan tafel is. Voor een bondscoach is het dus beter om deze invloedrijke voetbaljournalist te vriend te houden.
Dit geldt echter niet voor Van Basten. Hij is woedend op Derksen en heeft hem onlangs per telefoon te verstaan gegeven dat VI hem voorlopig kan worden gestolen. Wat is er aan de hand? Van Basten is gevallen over een artikel van de hand van een van VI’s Oranje-volgers. In de kop was het woordje ‘nog’ weggelaten waardoor er stond ‘Ruud van Nistelrooy hoeft zich geen zorgen te maken over Oranje’. En dat is niet waar. Dus is de bondscoach boos. Volgens hem past er voor deze omissie ook maar één straf: een langdurige boycot van VI. Het lijkt kinnesinne, maar het is veelzeggend voor de onaantastbare positie die Van Basten zich in de voetbalwereld heeft verworven.
Als speler kon hij het zich al permitteren zich weinig tot niets aan te trekken van de media. Tientallen Nederlandse journalisten hebben in Italië na afloop van trainingen en wedstrijden tevergeefs staan wachten op zijn verhaal. Zelfs als ze op afspraak naar Milaan waren gereisd. ‘San Marco’ had een broertje dood aan interviews, hij liet liever zijn voeten spreken. Door de briljante wijze waarop hij dat vaak deed, werd zijn asociale gedrag door journalisten getolereerd.
Weekblad Voetbal International (VI) is met een bereik van ruim 700.000 lezers het invloedrijkste voetbaltijdschrift van Nederland. Hoofdredacteur Johan Derksen is zich van deze status terdege bewust. In zijn column spuit hij wekelijks stevige kritiek over alles wat hem niet aanstaat in de voetballerij. Hetzelfde doet Derksen in het RTL-programma Voetbal Insite, waar hij vaste gast aan tafel is. Voor een bondscoach is het dus beter om deze invloedrijke voetbaljournalist te vriend te houden.
Dit geldt echter niet voor Van Basten. Hij is woedend op Derksen en heeft hem onlangs per telefoon te verstaan gegeven dat VI hem voorlopig kan worden gestolen. Wat is er aan de hand? Van Basten is gevallen over een artikel van de hand van een van VI’s Oranje-volgers. In de kop was het woordje ‘nog’ weggelaten waardoor er stond ‘Ruud van Nistelrooy hoeft zich geen zorgen te maken over Oranje’. En dat is niet waar. Dus is de bondscoach boos. Volgens hem past er voor deze omissie ook maar één straf: een langdurige boycot van VI. Het lijkt kinnesinne, maar het is veelzeggend voor de onaantastbare positie die Van Basten zich in de voetbalwereld heeft verworven.
Als speler kon hij het zich al permitteren zich weinig tot niets aan te trekken van de media. Tientallen Nederlandse journalisten hebben in Italië na afloop van trainingen en wedstrijden tevergeefs staan wachten op zijn verhaal. Zelfs als ze op afspraak naar Milaan waren gereisd. ‘San Marco’ had een broertje dood aan interviews, hij liet liever zijn voeten spreken. Door de briljante wijze waarop hij dat vaak deed, werd zijn asociale gedrag door journalisten getolereerd.
Dat lijkt bij het conflict met VI ook het geval te zijn. Hoewel Derksen weigert op zijn knieën te gaan, is in zijn column tussen de regels door te lezen dat hij de vriendschappelijke banden met de bondscoach graag weer zou aanhalen. Al was het maar uit eigenbelang, want ook Derksen wordt door zijn bazen afgerekend op de verkoopcijfers. En zonder Van Basten zouden die wel eens tegen kunnen vallen.
Het WK en Van Basten: een liefde op het eerste gezicht
Als speler neemt Marco van Basten deel aan de WK-eindronde van 1990 in Italië. Een ervaring waaraan hij niet graag wordt herinnerd. Nederland overleeft ternauwernood de poulefase en wordt vervolgens in de achtste finale roemloos uitgeschakeld door de latere wereldkampioen Duitsland. Bovendien speelt Van Basten, die op dat moment wordt beschouwd als ’s wereld beste voetballer, een slecht toernooi. In vier wedstrijden weet hij niet één keer te scoren.
Het sportieve debacle is achteraf volgens Van Basten te wijten aan de verziekte sfeer binnen de selectie, de verhoudingen binnen en buiten het veld waren tijdens het toernooi volledig zoek. Met dank aan de Europese titel van 1988 – waardoor waterdragers zich vedetten waanden – én de moeizame aanstelling van bondscoach Leo Beenhakker, die niet kon rekenen op steun van de topspelers.
Tijdens het WK in Duitsland is Van Basten er alles aan gelegen om een herhaling van de Italiaanse deceptie te voorkomen. Vanaf zijn aanstelling in augustus 2004 heeft hij met strakke hand de rijen bij het Nederlands elftal gesloten en hamert hij voortdurend op de teamgeest. Spelers met vedetteneigingen zijn door hem beteugeld of buiten de selectie gelaten, het collectief staat voorop. Precies zoals Van Basten het zestien jaar geleden ook graag had gezien.
Als speler neemt Marco van Basten deel aan de WK-eindronde van 1990 in Italië. Een ervaring waaraan hij niet graag wordt herinnerd. Nederland overleeft ternauwernood de poulefase en wordt vervolgens in de achtste finale roemloos uitgeschakeld door de latere wereldkampioen Duitsland. Bovendien speelt Van Basten, die op dat moment wordt beschouwd als ’s wereld beste voetballer, een slecht toernooi. In vier wedstrijden weet hij niet één keer te scoren.
Het sportieve debacle is achteraf volgens Van Basten te wijten aan de verziekte sfeer binnen de selectie, de verhoudingen binnen en buiten het veld waren tijdens het toernooi volledig zoek. Met dank aan de Europese titel van 1988 – waardoor waterdragers zich vedetten waanden – én de moeizame aanstelling van bondscoach Leo Beenhakker, die niet kon rekenen op steun van de topspelers.
Tijdens het WK in Duitsland is Van Basten er alles aan gelegen om een herhaling van de Italiaanse deceptie te voorkomen. Vanaf zijn aanstelling in augustus 2004 heeft hij met strakke hand de rijen bij het Nederlands elftal gesloten en hamert hij voortdurend op de teamgeest. Spelers met vedetteneigingen zijn door hem beteugeld of buiten de selectie gelaten, het collectief staat voorop. Precies zoals Van Basten het zestien jaar geleden ook graag had gezien.
