Geen producten in je winkelwagen.
Heksen als management-instrument. Bizar, maar in Zuid-Afrika soms wel de realiteit. De Nederlander Jurgen Elbertse heeft ermee leren omgaan.
WERELDMANAGER
Nederlanders. Je komt ze overal in de wereld tegen. Ook in het mondiale bedrijfsleven. Elke donderdag portretteren we zo’n Hollandse manager in het buitenland.
Deze editie:
Jurgen Elbertse, natuurbeheerder in Zuid-AfrikaZijn carrière is – zacht uitgedrukt – opmerkelijk. Van zeeman naar superboswachter en via een managementfunctie in de petrochemische industrie naar professioneel natuurbeheerder. Nota bene een kleine 10.000 kilometer verderop. Jurgen Elberste (13-10-1963) groeit op in Zeeland en volgt een maritieme opleiding in Vlissingen. Hij maakt carrière in de olie-, scheepvaart en offshore-industrie en werkt zowel voor grote bedrijven als zelfstandig ondernemer. Daarvoor reist hij de hele wereld over. Begin jaren ’90, kort na de vrijlating van Nelson Mandela, brengt één van die werktrips hem in Zuid-Afrika. Het land laat hem niet meer los.
Natuurbehoud én projectontwikkeling
En zo zet de afgestudeerde scheepvaartofficier in 2005 definitief voet aan wal in Zuid-Afrika om aan natuurbehoud en projectontwikkeling te gaan doen. “Het is een voorrecht om te werken in gebieden waar toeristen 400 dollar per dag voor betalen om doorheen te mogen wandelen. Onze kinderen krijgen hier geweldig goed onderwijs, waarbij ze heel veel over de natuur leren. En we hebben hier, ondanks de cultuurverschillen, een fantastisch sociaal leven. Wat wil je nog meer?”
Natuurpark Mapungubwe
Elberste ontwikkelt, behoudt en vermarkt het immense natuurpark Mapungubwe, een gebied van 25.000 hectare. Acht keer groter dan de Hoge Veluwe in Nederland. “Je begint met het aankopen van stukken land om tot zo’n reservaat te komen. In dit geval gaat het om samengevoegde landerijen van tien enorme boerderijen, die zwaar verwaarloosd waren. Het is een streek waar wilde dieren heel goed kunnen leven. En dan gaat er vervolgens om hoe je – me respect voor de natuurwaarden – zo’n reservaat rendabel kan maken. Er moet namelijk ook geld worden verdiend, anders is dit niet te doen. Natuurbehoud is ontzettend duur, daar hebben mensen geen idee van. Het is mijn job daar een goede balans in te vinden en daar heb ik een ecologisch, technisch en commercieel plan voor gemaakt.”
Geen mosselen, maar leeuwen
3 VRAGEN A/D WERELDMANAGER
1. Z-Afrika goed investeringsland?
“De economie loopt wat achter, maar de kansen liggen hier nog steeds voor het oprapen. Mensen die een lapje grond kopen in ons reservaat zien de waarde in enkele jaren verdrievoudigen."
En de regeltjes?
“Die zijn er zeker. Zo is er bijvoorbeeld een zeer uitgebreide Milieu Effect Rapportage, maar dan zeer uitgebreid, waarbij niet alleen wordt gekeken naar de natuur, maar ook naar het aantal banen dat het oplevert.”
3. Overeenkomsten met NL?
“De natuur hier heeft tot gevolg dat ik als manager dingen vooral relaxter doe en ervaar dan in Nederland.”In het natuurreservaat uiteraard geen Zeeuwse mosselen maar leeuwen, olifanten, wilde honden en vooral overweldigend natuurschoon: “We verkopen stukjes grond. De eigenaren mogen er een huis opzetten en krijgen daarmee toegang tot het hele gebied. Met de opbrengsten onderhouden we het prachtige natuurreservaat en de wildstand. Het is een businessmodel dat werkt. Ik ben hier in 2005 bij toeval mee in contact gekomen. Er zijn heel veel goedwillende mensen bezig met dit soort projecten. Maar ik zag tekortkomingen bij het opzetten, het projectmanagement en het organiseren van infrastructuur, allemaal zaken waar ik van toegevoegde waarde kan zijn. Zo ben ik er ingerold en heb er mijn vak van gemaakt.”
Cultuurverschillen
Op de loonlijst staan circa vijftig werknemers. Van telefonistes, mensen die zorgen voor onderhoud tot aan speciale bewakingsteams die niets anders doen dan stropers verjagen. Een plaag in het land. De bestrijding kost volgens Elbertse veel geld en menskracht. Een paar geleden werd hij op een opmerkelijke manier geconfronteerd met de cultuurverschillen tussen Nederland en Zuid-Afrika: “Wat ik niet prettig vond, was de ervaring dat zwarte mensen tegen me opkeken omdat ik blank ben. Daar ligt nog oud zeer vanuit de apartheid. Ik leg dan uit dat ik geen Afrikaan ben, hen niet bekijk als zwart en zelf niet bekeken wil worden als wit. Het gekke is dat de zwarten dat goed opvatten, maar dat het bij de blanken niet goed viel omdat ze altijd de baas zijn geweest. Dat werd niet hardop uitgesproken, maar ze lieten het me wel merken.”
Heksen als managementinstrument
Tegen racisme en die vooroordelen blijft Elbertse zich verzetten. Bij een ander cultuurverschil heeft hij zich echter moeten neerleggen. “Ik heb meegemaakt dat twee werknemers ruzie hadden. De één beklaagde zich over de ander. Die zou hem beheksen. Dan kan ik wel gaan lachen maar het is voor deze mensen een serieus verhaal. Ik heb naar beiden geluisterd en ze allebei laten uitspreken dat ze geen toverkracht op elkaar zullen gebruiken. Daar hebben ze toen plechtig beloofd. Het komt vaker voor en ik gebruik het nu zelf. Bij diefstal, wat helaas voorkomt, krijgen de daders de gelegenheid de spullen anoniem terug te brengen. Als het moet, dreig ik dat mijn eigen tovenaar ervoor zal zorgen dat er verschrikkelijke dingen gebeuren met de dief als die de spullen niet terugbrengt. Mijn 84-jarige grijze moeder komt elk jaar over en ik heb ze wijs gemaakt dat de grootste heks is die er bestaat. Dat is ze natuurlijk niet, maar het werkt wel.”
