Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Normen en waarden frustreren economische opleving

En, verlangt u ook zo terug naar de tweede helft van de jaren negentig? U weet wel, toen de chief executive nog een halve godheid was, het vooruitgangsoptimisme en het geloof in nieuwe technologie geen grenzen kenden en de stemming op de aandelenmarkten ronduit jubelend was?

Nederland werd toen geleid door een ploeg ministers die bij nader inzien waarschijnlijk veel meer een zakenkabinet vormde dan de huidige regering. We hadden nauwelijks tijd om te discussiëren over normen en waarden. Er moest gewerkt worden.

Het is natuurlijk onzin om de conjuncturele hoogtijdagen aan het einde van de vorige eeuw volledig toe te schrijven aan de twee opeenvolgende paarse kabinetten. De hele wereldeconomie zat in de lift, wat deels te maken had met de niet ten onrechte torenhoge beloftes van internet en andere nieuwe vormen van communicatie. Dat Nederland in vergelijking met veel andere landen éxtra wist te profiteren van die omstandigheden, had weer wél te maken met de specifieke politieke wind in ons polderlandschap.

Je zou het bijna vergeten na alle aantijgingen aan het adres van het oude regiem, maar de paarse politiek heeft wel degelijk een extra stimulans gegeven aan de toch al vette jaren van economische voorspoed. Het spectaculair terugdringen van de werkloosheid, het begunstigen van het ondernemersklimaat en het propageren van meer marktwerking – hoewel dat laatste niet onverdeeld succesvol – hebben een zeer positieve uitwerking gehad op het vertrouwen van Nederlandse consumenten en producenten. Pas toen de eerste geluiden over een afvlakkende economische groei medio 2000 uit de Verenigde Staten kwamen overwaaien, en Paars II ongeveer vanaf dat moment doorkreeg dat de geest uit de fles begon te raken, was het snel gedaan met de hoogconjunctuur hier ter lande.

Inmiddels zijn we een economische crisis nabij en zitten we opgescheept met een regeringsploeg die geen gelegenheid voorbij laat gaan om het volk te melden dat het waarschijnlijk nog véél slechter wordt. Daar wordt een mens niet vrolijker van, laat staan dat hij erdoor wordt aangespoord om weer eens lekker met zijn centjes te gaan rondstrooien. Integendeel. Het kabinet van CDA, LPF en VVD geeft zelf het foute voorbeeld door flink op de investeringsrem te trappen. Behalve waar het verbeteringen van de veiligheid betreffen. Dát mag wel wat kosten, want daarmee is het herstel van normen en waarden in ons land gediend.

Natuurlijk heeft elk kabinet recht op zijn eigen stokpaardjes. Waar de paarse regeringen luidkeels het adagium 'werk, werk, werk' aanhingen, zet de ploeg van Balkenende in op 'schrap, schrap, schrap', aangevuld met pompeuze retoriek over de verkwanselde waarden en normen in dit land. Met beide pseudo-motto's speelt het nieuwe kabinet een gevaarlijk spel.

De bezuinigingsdrift van de nieuwe bewindslieden, zie onder meer het doldrieste voornemen om tal van subsidies – met name voor ondernemingen – te schrappen, doet een bijzonder slecht signaal uitgaan naar burgers en bedrijven. Nog nooit is een economie vlotgetrokken door de vinger op de knip te houden. Juist nú moet er worden geïnvesteerd – ook door de overheid. Daar mag het begrotingstekort gerust even voor wijken.

Erger nog is het ontmoedigende effect op burgers en bedrijven dat uitgaat van de reeks luchtballonnen over het herstel van de normen en waarden in ons land. 'Gezinsmelancholiek gezwijmel van Balkenende en Heinsbroek', zo noemde bedrijfsfilosoof René ten Bos het credo van de nieuwbakken politici vorige week in Het Financieele Dagblad. De beeldspraak van de premier en de would-be premier riep bij Ten Bos het tafereel op van 'vaders die verstild en pijprokend de krant lezen, moeders die een truitje voor het zevende kind breien en kinderen die liever in de kinderbijbel bladeren dan een schietgraag computerspelletje spelen'.


Zou Pim het echt zo bedoeld hebben? Waarschijnlijk niet. Het neoconservatisme van de nieuwe politiek zal hooguit een bangige bevolking creëren, die in alle nieuwlichterij een angstvallig kwaad ziet en zich daarom maar verschanst in de 'collectieve geborgenheid' waar het zuinige vadertje Staat over waakt. Zo'n gesteldheid haalt alle dynamiek uit de maatschappij. En uit de economie.

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.