Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Niet alleen bij KPN bent u vogelvrij

KPN heeft twee miljoen e-mailklanten moeten afsluiten na een computerinbraak. Het beveiligen van klantgegevens komt weer bovenaan veel management-agenda's. Het slechte nieuws: hacken is een snelgroeiende industrie en beveiligers lopen altijd achter de feiten aan.

 

Het is wel schrikken voor de 537 KPN-klanten die vrijdag hun inloggegevens open en bloot op internet zien staan. Een onbekende onverlaat heeft een lijstje namen en codes geüpload naar Pastebin (niet doe-het-zelven met de informatie!) De verwijzing naar KPN deed vermoeden dat hier de hackers aan het werk waren die al eerder hadden ingebroken bij het telecomconcern.

Geen KPN-gegevens

KPN gaf dat vorige week woensdag toe, maar ontkende dat er gegevens waren buitgemaakt en gekopieerd. Speurwerk van nu.nl heeft inmiddels uitgewezen dat het lijstje afkomstig is uit een 'oud' lek bij Babydump.nl. Dat is geen enkele reden tot opluchting voor mensen die wel eens online wat aanschaffen of hun bankzaken via internet doen – iedereen dus.

Babydump en de rest

Het lijstje op Pastebin maakt namelijk onderdeel uit van een bestand met 134.000 namen en inlogcodes. Het lek bij Babydump werd vorig jaar ontdekt in wat weinig meer was dan een steekproef naar de veiligheid van webwinkels, verricht door een 17-jarige student. Die graasde in het kader van 'Lektober', de door Webwereld uitgeroepen maand van het privacy-lek, in twee dagen wat webwinkels af. En zijn rapport is best schokkend: bij ruim 150 webwinkels bleken de persoonlijke gegevens van klanten niet veilig.

Provider de volgende

Terwijl KPN na een aanloopje van ontkennen de pr-survival guide volgt (probleem erkennen, diep door het stof en aannemelijk maken dat aan beterschap wordt gewerkt) heeft security-expert Brenno de Winter vanochtend alweer het volgende lek aangekondigd bij een internetprovider. En hij kan, net als Webwereld in oktober, wel dagelijks met dergelijk nieuws komen. Met voor snotneuzen al redelijk eenvoudige zogenoemde SQL-injecties kunnen buitenstaanders vaak extra opdrachten toevoegen aan de databases achter bijvoorbeeld een webwinkel, met als meest kwaadaardige het leegtrekken van alle privé-informatie.

Nergens veilig

Het maakt allemaal duidelijk: kwetsbare klantgegevens zijn bijna nergens veilig. Ondanks de miljardenindustrie rond beveiliging, die bovenstaande risico's wel degelijk in de gaten heeft en – probeert – er tijdig een muur tegen op te werpen. Als KPN geen verouderde software had gedraaid, had veel ellende misschien voorkomen kunnen worden.

Criminele hackers

Misschien. Want hacken lijkt een fact of life geworden. De fanaten die tijdens Lektober hun gelijk willen bewijzen – niets en niemand is veilig voor hun criminele collega's – en de inbrekers bij KPN zijn te goeder trouw. Dat mogen we althans aannemen tot het tegendeel is bewezen. Maar tegenover deze polderkids staat een grote wereldwijde industrie met een leger professionele hackers, die zich laten betalen voor het verzamelen van persoons- en creditcardgegevens. 

Industrie

MT sprak vorig jaar David Perry, die als Public Education Director van IT-securitybedrijf Trend Micro zijn publiek in ronde taal de stuipen op het lijf kan jagen. "Het enige veilige systeem? Pen en papier. Vanaf het moment dat je iets online zet, is de informatie daar niet meer veilig," aldus Perry. Zijn stokpaardje: computercriminaliteit zal nooit verdwijnen, beveiligers lopen per definitie achter de feiten aan. "Het is een industrie geworden die veel groter is dan de onze, en er wordt veel beter verdiend, er gaan honderden miljarden dollars in om. De gebruikte technieken en methoden worden ook elke maand verfijnder."

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Offline als oplossing

Zijn advies over pen en papier is niet eens bedoeld als grap: Perry pleit ervoor dat we bepaalde zaken die we écht veilig willen houden, niet langer via internet regelen. Dat gaat dan om het besturen van verkeerslichten en het beheer van strategische infrastructuur. Want een deel van de hackers laat zich betalen door onder meer de Chinese en Iraanse overheid. Die organiseren zogenoemde advanced persistent threats: ze nemen voortdurend bepaalde doelen op de korrel.

Menselijk gedrag

Uw webmailaccountje bij KPN of de provider wiens identiteit in de loop van deze week ongetwijfeld ook bekend zal raken, is wat minder interessant dan het Pentagon, maar het kan geen kwaad te onthouden dat online gegevens altijd kwetsbaar zijn. En daar uw gedrag op af te stemmen: hetzelfde wachtwoord gebruiken op verschillende plaatsen is makkelijk, maar niet verstandig. Norton, Symantec en anderen maken de software en diensten rond beveiliging, maar het staat of valt met menselijk gedrag: onze gemakzucht en onnozelheid tegenover de lage risico's en hoge opbrengsten van cybercrime, die anderen hebzuchtig maakt.

De docu over Tata Steel lijkt sympathiek, totdat de topman emotieloos iemand op straat zet

In de documentaire 'Staal' over Tata Steel krijgen kijkers een blik achter de schermen bij het bedrijf. Maar of dat nu leidt tot meer begrip? Opening van zaken geven werkt soms averechts, ziet bestuursadviseur Rob Huisman. 'Transparantie werkt helaas vaker niet dan wel.'

tata steel documentaire staal hans van den berg
De huidige ceo Hans van den Berg werkt al sinds 1990 bij Tata Steel, dat toen nog de Hoogovens heette. Foto: Tata Steel / Getty Images

Transparantie: het is een modewoord dat je te pas en te onpas tegenkomt. Allemaal in de denkwijze dat moderne werknemers, kiezers, burgers, aandeelhouders, klanten en leveranciers niet dom zijn. Dat iedereen altijd volledig en open geïnformeerd wil worden. Dat is immers eerlijk en rechtvaardig.

Bovendien voorkomt transparantie naderhand allerlei discussie en limiteert het de risico’s van een juridische nasleep. Want we hebben toch alles transparant gemaakt?

Tata Steel Nederland is een actueel voorbeeld van min of meer radicale transparantie. De onderneming vaart sinds enkele jaren een nieuwe koers en probeert met een niet eerder vertoonde toegankelijkheid te overleven in de IJmond.

Maar de vraag is: werkt het ook? Staat Tata Steel er nu inmiddels beter op dan enkele jaren terug?

Breuk met het verleden

Ik heb onlangs gefascineerd gekeken naar Staal, de vierdelige documentaire over Tata Steel bij de NPO. Het gebeurt niet vaak dat je zo’n mooi gefilmd inkijkje krijgt bij een bedrijf, het bestuur, de werknemers, de omwonenden en de actievoerders.

De medewerking van ceo Hans van den Berg van Tata Steel aan deze docu past in de nieuwe lijn van communiceren die ondenkbaar was in de tijd dat het bedrijf nog Corus heette, en daarvoor door het leven ging als de Koninklijke Nederlandse Hoogovens en Staalfabrieken.

Lees ook: De Tata Steel-ceo had een reprimande van zijn zus nodig om te veranderen; geef elke leider zo’n zus

Aan de ene kant bewonder ik de overlevingsdrang van het bestuur van Tata Steel Nederland. De fabriek zit al meer dan honderd jaar op deze locatie, levert staal van topkwaliteit en is minder vervuilend dan ooit. Alleen, de tijden veranderen. De maatschappelijke tolerantie voor milieuschade, klimaatverandering en gezondheidsrisico’s neemt zienderogen af.

Doorgaan op de oude voet is voor het staalbedrijf geen optie meer. Daarom begrijp ik de breuk met het verleden en de nieuwe manier van communiceren.

Transparant: ja. Maar geloofwaardig?

Maar tegelijk betwijfel ik of Hans van den Berg zichzelf en zijn onderneming een dienst bewijst met de inmiddels ver doorgevoerde vorm van transparantie. Laat ik er één fragment van Staal uitlichten. Die scène, in de derde aflevering, draait om de onbeholpen wijze waarop de ceo zijn directeur duurzaamheid Annemarie Manger ontslaat – een directe collega in het bestuur en iemand die dertien jaar bij de onderneming heeft gewerkt.

Het is een scène die ik niet licht zal vergeten. De vraag die ik na het zien maar niet uit mijn hoofd kon krijgen: als een ceo op deze gevoelloze manier afscheid neemt van een naaste collega, iemand met wie hij jarenlang intensief heeft samengewerkt, hoe serieus kan ik dan zijn statements nemen over de mensen die minder dicht bij hem staan, die even verderop in de fabriek werken, die om de hoek in Wijk aan Zee wonen?

annemarie manger tata steel
Annemarie Manger vertelt in de documentaire ‘Staal’ over haar onverwachte ontslag bij Tata Steel. Beeld: NPO

Of, als je deze vraag naar een iets hoger niveau tilt: hoe geloofwaardig is deze communicator, als iedereen heeft kunnen zien hoe koud en kil het er achter gesloten deuren in de bestuurskamers aan toegaat? Wat Staal op een ongemakkelijke wijze laat zien, en niet alleen in deze scène, is dat transparantie een medicijn is met bijwerkingen die erger kunnen zijn dan de kwaal.

Ik kan deze docu aan elke leidinggevende aanbevelen. Door het ontbreken van een voice-over en het trage tempo van de beelden word je als kijker uitgenodigd om rustig zelf te observeren en te luisteren. Bijzonder is wel dat ik op de NPO-app eerst een reclamespotje van Greenpeace te zien krijg, voordat een aflevering begint. Terwijl Greenpeace een rol speelt in de docu en belanghebbende is in het conflict rond Tata Steel Nederland.

Ik vermoed dat de wereld te klein zou zijn, als zo’n documentaire vooraf zou worden gegaan door een spotje van het bedrijf.

Transparantie werkt vaak niet

Als je nog wat verder uitzoomt en naar vergelijkbaar moeilijke kwesties kijkt, dan zie je dat de roep om transparantie het luidst klinkt als mensen het gevoel hebben dat ze beduveld worden. Transparantie is daardoor een verleidelijke oplossing voor leidinggevenden die een toenemende druk voelen, die zich ogenschijnlijk ook steeds gedetailleerder moeten verantwoorden voor elke stap die ze zetten (en kunnen struikelen over iedere punt of komma die niet helemaal klopt).

En eerlijk is eerlijk, het is een ‘oplossing’ die op het eerste gezicht ontegenzeggelijk de charme heeft van de open en oprechte aanpak. We leggen alles op tafel, er blijft niets hangen in achterkamertjes en mensen mogen zelf hun mening vormen op basis van alle informatie die ruimhartig gedeeld wordt.

Er is alleen een keerzijde waar je weinig over hoort: transparantie werkt helaas vaker niet dan wel. En het resulteert soms zelfs in het tegendeel van wat er wordt beoogd.

Lees ook: Transparantie wordt overschat: ‘Het is een schaamlap bij alles wat misgaat’

Regie in handen houden

Bijna alles wordt tegenwoordig gemeten en in spreadsheets verwerkt. De hoeveelheid informatie die organisaties op hun website en in hun jaarverslag verstrekken is soms adembenemend. Wie leest dat allemaal? En wie is vervolgens in staat om dat hele pakket enigszins coherent te analyseren en daaruit de juiste conclusies te trekken?

Feiten zijn niet vanzelfsprekend en spreken zelden voor zich. Ze hebben duiding en sturing nodig. Voor moeilijke kwesties bestaan in de regel geen makkelijke oplossingen. Welkom in de arena waarin informatie wordt gewikt en gewogen, door middel van communicatie wordt gedeeld en uiteindelijk tot besluiten leidt.

Veel informatie wordt al vlug te veel informatie. Zeker als de turbo erop wordt gezet. Transparantie draagt zo niet bij aan een hoger doel, zoals het winnen van vertrouwen.

Beter is het om je als bestuur bewust te zijn van hoe communicatie en beeldvorming echt werken. Om open kaart te spelen, zonder in de valkuil van transparantie te belanden. Om regie te voeren op je eigen verhaal en daarmee op je eigen toekomst. En de regie niet uit handen te geven.

Lees ook deze artikelen van Rob Huisman: