Geen producten in je winkelwagen.
Een slim bedrijf doet de IT de deur uit. Wie goed kijkt naar de trends, ziet dat alles op termijn naar internet gaat. Alleen, het is nog niet zover. Tot die tijd blijven it'ers bezig en verzinnen de vreemdste terminologie voor de nieuwe ontwikkelingen.
Arme cio. Vrijwel niemand begrijpt de nood van de hoofdverantwoordelijke voor IT. Van hem wordt na de zomer wederom een toekomstvisie verwacht. Een beleidsplan dat helder maakt waarom er weer zo veel budget nodig is voor de IT-afdeling.
De cio, hij staat alleen. Wie kan hèm helpen de toekomst te voorspellen? Vraagt hij het zijn ict-medewerkers, dan begint de softwareman glunderend over virtualisatie, business process outsourcing, cloud computing, software as a service en service-oriented architecture. De hardwarespecialist wil petabyte storage arrays, terrabyte tape of online-backups en hij praat over servers met multicore multithreaded procesoren en ECC-geheugen.
Met dat jargon kan hij nooit terecht bij de cfo en ceo. Die vragen hem juist waarom ze niet op het bedrijfsnetwerk mogen met hun Macbook Air of Iphone, goedkoop aangeschaft op zakenreis in de VS. Ze mopperen dat hun Blackberry ieder weekend meldt dat ze geen mail kunnen versturen omdat hun inbox vol zit. "Of zoiets." Weet hij soms hoe ze thuis de printer en de scanner aan de praat krijgen, want sinds de aanschaf van een nieuwe laptop met Microsoft Vista zwijgt alle randapparatuur. "Gaan we dat hier ook krijgen?"
Wendt hij zich tot collega-cio's, dan raakt hij verstrikt in netwerkclubjes met als hoofddoel het uitmunten van zijn aanwezigheid op borrels en beurzen, door het duur verkopen van de toegang aan softwareverkopers en IT-consultants.
Virtualisatie is mode
Knap is de beslisser die, ondanks al deze afleiding, de rode draad vasthoudt en in beleidsplannen nooit verdwaalt in details en technische termen. Immers, zo ingewikkeld is ict in grote lijnen niet. Alles wat digitaal kán, gaat digitaal. Alles wat digitaal ís, gaat naar het web. De rest is mode, prematuur of een verkooppraatje. Juist daarom houden de waakzame cio, cfo of ceo de ontwikkelingen en alle three letter acronyms (TLA's) bij.
Een voorbeeld van zo'n mode is virtualisatie. De IT-directeur bedoelt hierbij niet het nieuwste computerspel van zijn kleinkinderen. Wat hij hier voorstelt, is hartstikke nuttig. Virtualisatie tovert één computer om in meerdere. Eén echte computer, meestal ruim van rekenkracht en geheugen voorzien, bootst middels software een aantal andere machines na. Een virtuele machine weet niet beter dan dat hij geïnstalleerd is en functioneert op echte hardware.
Zo'n verzameling virtuele computers maakt efficiënter gebruik van aanwezige computercapaciteit en dat scheelt kosten voor hardware, energie en beheer. Een bedrijf vervangt een hele kelder vol zoemde servers door een handvol nieuwe, die makkelijk in één kamer passen. Wie goed onderhandelt met softwareleveranciers kan meteen snijden in licentie-uitgaven.
Het is een snuggere manier om te snoeien in aantallen servers. Voor de desktop liggen toepassingen wat minder voor de hand. Wellicht is de bedrijfslaptop er wat veiliger mee te maken: de medewerker heeft één makkelijk te onderhouden virtuele machine voor alle zakelijke toepassingen en gebruikt een andere voor het spelen van spelletjes.
Met virtualisatie zijn serieuze besparingen te realiseren. Laat de keuze over merken als Vmware of Xen en specialisaties zoals full virtualisation of para virtualisation over aan de techneut. Nuttig, maar het blijft een mode. Virtualisatie maakt weliswaar de laatste paar jaar opgang op het x86-platform – de doorsnee desktop computers en de goedkopere servers. Voor grotere computersystemen, mainframes, bestaat de techniek al sinds de jaren zestig. Bedenk dat ook deze techniek over een paar jaar ingrijpend anders zal zijn. Probeer te voorkomen dat het bedrijf tegen die tijd afhankelijk is van één leverancier, die de overstap naar een beter alternatief bemoeilijkt.
Uitbesteden?
De techniek schrijdt voort. De komst van virtualisatie op de goedkope x86 pc's en servers, is een volgende stap richting de standaardisering van de ict. Dat is letterlijk zo: virtuele machines zijn onafhankelijk van de hardware en redelijk makkelijk over een netwerk te verplaatsen. Valt de Intel-machine om, gaat het werk zonder uitval over op de server uitgerust met de nieuwste processor van AMD.
Dit is standaard onderhoud en dat kan in eigen huis, maar net zo goed buiten de deur. Het is één van de prettigste bijkomstigheden van standaardisatie.
Outsourcen kan inmiddels met de meeste onderdelen, waaronder als eerste het beheer van servers, databases en desktops. De vakbladen berichten voortdurend over dit soort deals en de geboden oplossingen zijn allang niet meer voorbehouden aan grote bedrijven.
Wat de krant niet haalt, zijn de talrijkere kleine orders, bijvoorbeeld die van een fabrikant van brandkasten om de afhandeling van backups over te dragen aan Kovoks, een ict-dienstleverancier in Culemborg. Met een goede internetverbinding maakt het immers nog maar weinig uit of de backup op de tape server in het trappenhuis staat, of veilig versleuteld via het netwerk (het internet) wordt opgeborgen in het rekencentrum van de ICT-specialist.
Zeer complexe uitbestedingen zijn duidelijk in opkomst. Bijvoorbeeld het overnemen van alle diensten rondom een datacentrum van verzekeraar Achmea door ict-dienstleverancier Atos Origin, ter waarde van 145 miljoen euro. Net zo makkelijk draagt Rijkswaterstaat de zorg voor 14000 desktops en een datacentrum over aan Capgemini (contractwaarde: € 230 miljoen). De kroon spant voorlopig Unilever, op één na 's werelds grootste producent van consumentenproducten. Dat maakte in februari bekend (voor € 675 miljoen) HP verantwoordelijk te maken voor de complete infrastructuur van alle fabrieken en vestigingen in Noord- en Zuid-Amerika, Azië, Afrika, het Midden-Oosten en Turkije.
Natuurlijk zijn er ook bedrijven die hun ict-diensten liever niet overdragen. Royal Bank of Schotland bijvoorbeeld, besloot deze zomer de eerder ingezette outsourcing van de IT van ABN Amro terug te draaien. De Schotse bank vindt IT te belangrijk om aan andere partijen over te laten. Wellicht is een bank in de kern straks weinig meer dan een verzameling diensten, aan te roepen via internet en gekoppeld aan een zeer knappe rekenmachine.
Wat! Een SOA?
Wie dit soort webdiensten overweegt, heeft het over Service-Oriented Architecture (SOA) en Software as a Service (SAAS). Lachen mag, wanneer de cio begint over een SOA. Wat hij werkelijk bedoelt, is het ombouwen van de bedrijfs-ict tot die van een internetwinkel. Met een SOA is het systeem opgeknipt in zoveel mogelijk kleine, herbruikbare onderdelen. Het maakt de IT flexibeler en goedkoper. Hopelijk helpt het bedrijven sneller te reageren op verandering van de markt.
Een voorbeeld. Het klantenbeheersysteem (CRM) van de salesafdeling bouwt een check in op de postcode. Die check is, omgebouwd tot een SOA, ook in te zetten voor andere afdelingen. Mits juridisch op de juiste wijze geregeld, kan je zo'n dienst ook verkopen aan andere bedrijven. Dat doet Cendris immers ook, het dochterbedrijf van TNT, dat de officiële postcodedatabase op die manier verhandelt.
Vergelijk het met het uitbesteden van het checken en afhandelen van de aankopen op internet aan de creditcardmaatschappij of aan iDeal, de Internet betaalmethode, bedacht door de Nederlandse banken.
Min of meer zo richten verzekeraars hun ict-systemen in. Die meldden twee jaar terug de oprichting van de stichting Centraal Informatie Systeem, waar alle in Nederland werkzame verzekeringsmaatschappijen via internet diensten bij kunnen afnemen. Deze stichting, een initiatief van het Verbond van Verzekeraars, biedt zo onder meer toegang tot FISH (FraudeInformatieSysteem Holland). Vergelijk het met het Bureau Kredietregistratie (BKR), verzamelaar van betalingsverplichtingen van consumenten. Die database bevat naam- en adresgegevens van personen die claims melden bij hun verzekeraar. Belt een klant, dan kijkt het systeem of er al een melding van deze klant in het systeem zit. Per verzoek klinkt bij de stichting het geluid van een kassa.
Alleswetend systeem
De verzekeraars hebben de grote trend in de smiezen: FISH is voor gecertificeerde verzekeraars via internet te raadplegen. Langs die weg zijn straks voor bedrijven uit de food sector vast ook gegevens op te vragen. Een barcodescanner ziet een pallet kipfilet voorbijkomen. Via een internetaanroep weet het systeem meteen waar het vlees vandaan komt en door wie het geslacht is. Zo'n automatische check via internet is het meest efficiënt en op termijn het goedkoopste antwoord op de toenemende vraag van de wetgever om tracking & tracing.
Diezelfde druk voelen chemische, medische en farmaceutische bedrijven. Probeer maar eens een miljard fout gedraaide pillen terug te halen, als niet bekend is aan welke winkels ze geleverd zijn.
Welke SOA's we nog meer krijgen, is aan de fantasie van het bedrijfsleven en het College Bescherming Persoonsgegevens. Wellicht printen strakst de geldautomaten kortingbonnen uit voor de winkels in de buurt waar de pinklant meermaals per maand aankopen doet.
SAAS is al net zoiets. Bekendste voorbeeld is Salesforce.com, dat via het web een klantenbeheersysteem (customer relationship management, CRM) aanbiedt. Het is een aardige concurrent van Oracle-onderdeel Siebel. Waarom zou een bedrijf drie jaar lang het ict-systeem in huis overhoop halen om SAP te implementeren, als het met een simpele webbrowser via internet bij Netsuite vergelijkbare functionaliteit aantreft?
Zeventig Nederlandse gemeenten hebben straks zo'n SAAS voor veel van de complexe kantoortaken, zoals elektronisch betalen, documentbeheer, geografische informatie, authenticatie/authorisatie en ondersteuning voor het klantcontactcentrum. Deze diensten zijn straks via het web, de telefoon en uiteraard aan de balie bij de gemeente beschikbaar. Dat is tenminste de bedoeling van de Andez-3 opdracht die afgelopen maart aan LogicaCMG gegund is.
CO2 uitstoot
De cio die de SAAS-mode overweegt, schrijft in zijn beleidsplan afwisselend ook over Cloud Computing en On Demand. De drie termen hebben dezelfde betekenis: de ict-diensten kunnen net zo goed, maar vooral goedkoper via internet worden afgehandeld. Waarom Microsoft Office installeren, als via een webbrowser bij Google-Apps de zelfde toepassing gratis is?
Die verplaatsing heeft overigens wel wat nadelen. Zo moet het internet wel voldoende capaciteit bieden. Op de glasvezelring van Amsterdam zijn files minstens zo schadelijk voor de economie als die op de A10 zelf. De grootste pest echter is het milieu. Ict is in de afgelopen tien jaar een van de meest energie-intensieve sectoren geworden.
"Met het jaarlijkse energieverbruik van alle ICT in Nederland kan Amsterdam tweeënhalf jaar vooruit", schat het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in een rapport gemaakt in februari dit jaar voor de gemeente Amsterdam. Het rapport toont onder meer een satellietfoto van een datahotel gebouwd in Groningen rond het jaar 2000. Dit ene pand is verantwoordelijk voor de emissie van zeven procent van de totale CO2-uitstoot van de stad Groningen, becijfert ECN.
De gemeente Amsterdam gebruikt dat rapport ter onderbouwing van een campagne voor het terugdringen van het energieverbruik van de IT branche. De vele datahotels gebouwd bovenop de glasvezelring rond Amsterdam, zijn samen goed voor zo'n zes procent van de totale CO2 uitstoot van de stad.
Stoppen met internet is geen optie. Verbeteren van de koeling echter is wél een manier om het energieverbruik van datacentra te verbeteren. Het verkopen van de restwarmte is een tweede serieuze optie. In Uitikon in Zwitserland verwarmt een rekencentrum zo het zwembadwater, in Amsterdam organiseert Telecity Group dat hun datacentra helpt bij het verwarmen van het nabijgelegen psychiatrisch centrum AMC de Meren. De interesse in energiezuinigere hardware van Intel, AMD of Sun Microssystems is op deze manier ook verklaard.
Afknijpen
Kan alle IT de deur uit? Nee, alleen die systemen die goed gestandaardiseerd zijn. Daar zit voor de specialist de winst: de handeling is hetzelfde, of hij het nu één of een miljoen keer doet. Zijn alle desktops anders, dan is het voor de ict'er net alsof hij op een reis moet door Europa, met voor ieder land een andere stekker.
Hier past nog een waarschuwing. Knijp de Ict-dienstleverancier niet uit bij het onderhandelen van het Service Level Agreement (SLA). Een goedkoop contract lijkt aantrekkelijk, maar daarmee geeft u de leveranciers van SAAS-, SOA- of BPO-dienst geen ruimte voor het leveren van fatsoenlijk werk. Het bedrijf heeft dan bijvoorbeeld geen financiële ruimte voor wat extra personeel. Het houdt zich in zo'n situatie nauwkeurig aan de SLA. Er wordt binnen tien minuten teruggebeld en de service monteur staat binnen 24 uur voor de deur maar geen seconde eerder. En welk bedrijf kan er nou een dag zonder Internet?
