Geen producten in je winkelwagen.
Het hijgerige toontje rond Second Life is verdwenen. Zal deze virtuele wereld de zoveelste internethype blijken te zijn of niet? Volgens experts is SL pas het begin. “Deze ontwikkeling is niet te stoppen.”
In het onwaarschijnlijke geval dat u er niets over heeft gelezen: Second Life is een virtuele wereld, ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf Linden Labs. De ‘bewoners’ bouwen deze virtuele omgeving zelf. Je downloadt de benodigde software op je pc en kiest een digitale alter ego die zich online voortbeweegt in de vorm van een Avatar, een digitaal poppetje. Is het altijd al uw droom geweest om bankdirecteur te worden, of de hippe reclamejongen uit te hangen? Dan kunt u nu uw fantasieën uitleven. U kunt die Avatar de vorm geven die u maar wilt. Als je je eerste stappen zet op SL kom je terecht op Orientation Island. Daar leer je basisvaardigheden zoals lopen, communiceren, vliegen en teleporteren. Teleporteren is een noodzakelijk gereedschap waarmee je van de ene naar de andere locatie komt. Beam me up, Scotty!
Het is inmiddels dringen in Second Life. De laatste keer dat we online waren, zo half april, hadden zich in totaal 5.663.948 bewoners geregistreerd. Daarvan waren er op dat moment 21.990 online en in de laatste zestig dagen hebben 1.683.013 mensen ingelogd. De meeste mensen hebben een gratis basisaccount. Ook het aantal bedrijfsvestigingen en commerciële activiteiten is explosief toegenomen. Philips Design, ABN Amro, Vodafone, het Big Brother-huis, de gemeente Zoetermeer, de Uitvaart Onderneming, BNN, Arbo Concern, Talpa en managementadviesbureau Boer & Croon zijn slechts enkele voorbeelden van ondernemingen die een virtuele ‘hangout’ hebben. Ze gaan op SL omdat ze willen experimenteren met de techniek, omdat het goed is voor het imago en omdat ze met een jonge doelgroep in aanraking willen komen die steeds lastiger te bereiken is via de traditionele media. De snelheid leek bijna belangrijker dan de manier waarop de onderneming zich presenteert. Maar heeft al dat commerciële geweld wel zin? Hebben we hier met de zoveelste hype te maken?
Virtuele economie
Het een misvatting te denken dat alleen nerds en sociale onbenullen zich op Second Life begeven. Uit onderzoek van de stichting EPN, platform voor de informatiesamenleving, blijkt dat vooral de creatieve beroepen en ict’ers sterk op Second Life zijn vertegenwoordigd. Deze groepen verdienen relatief veel en zijn ook degenen die zich ‘producer’ noemen: ze maken concrete producten. Second Life kan zodoende worden gezien als een bron van innovatie, waar een voorhoede van creatieve hobbyisten erop los experimenteert.
Second Life blijkt tevens een bron van inkomsten te zijn. Volgens het EPN-onderzoek houdt ongeveer 40 procent van de deelnemers geld over van zijn activiteiten in de virtuele economie. Dat geld wordt verdiend in de lokale virtuele munt, Linden dollars, die onder andere via eBay zijn om te wisselen in Amerikaanse dollars, maar ook zo zijn over te schrijven naar een creditcardrekening. Er is een levendige handel ontstaan in producten omdat de SL-bewoners de rechten van de door hen gemaakte digitale creaties kunnen behouden. Ze handelen met andere bewoners. Een virtuele economie wordt zo gekoppeld de echte economie.
Ilja Linnemeijer en Ronald van Tongeren van PricewaterhouseCoopers zijn overtuigd van het bestaansrecht van Second Life. “De regelmatige bezoekers van SL waren eind vorig jaar al goed voor een transactiewaarde van 1,5 miljard dollar. Als de bandbreedte blijft groeien en als de driedimensionale vormgeving net zo goed wordt als die van de games, dan komen er alleen maar meer van deze platforms.” Zij vinden het belangrijk dat bedrijven openstaan voor deze nieuwe wereld. “De grootste fout die je kunt maken, is het af te doen als de zoveelste internethype. Second Life is een kansrijke economische realiteit.”
Offroad-fietsen
Niet alleen in de virtuele wereld wordt er flink geld verdiend. Eromheen ontstaat er zoetjes aan een groeiende toeleveringsindustrie. In Nederland richten steeds meer adviesbureaus en consultants zich op virtuele 3D-platformen. Een aantal mediaproductiebedrijf legt zich helemaal toe op virtuele werelden, zoals IN10, Evident, TamTam en Lost in the Magic Forest. Raymond van der Kaaij, oprichter en ceo van reclamebureau Revolver, het bedrijf achter Lost in the Magic Forest, heeft een rotsvast geloof in het bestaansrecht van de zogenoemde interrealiteit. “Communiceren via virtuele digitale platformen neemt een hoge vlucht. Second Life is daarvan slechts een voorbeeld dat nu veel aandacht heeft gekregen in de media. Maar er bestaan veel meer virtuele 3D-platformen. Dat is een logisch vervolg van de mogelijkheden van Web 2.0: elkaar ontmoeten in 3D-omgevingen, communities die online ontstaan, two way communicatie, consumer generated wiki’s.”
Aanwezigheid op Second Life moet voor een bedrijf geen doel op zich zijn, vindt Van der Kaaij. “Het moet een onderdeel zijn van een grotere, crossmedia-campagne. En je moet van tevoren bedenken of je product of dienst vertaalbaar is naar SL. Een goed voorbeeld daarvan is The Weather Channel. Ze hebben vijf complete eilanden waarop je onder andere aan extreme sporten kunt doen. Skiën waarbij je moet uitkijken voor een lawine. Verder kun je er ook surfen en offroad-fietsen. Daarmee creëer je merkbeleving. Heel belangrijk.” Een minder geslaagde aanwezigheid op SL vindt Van der Kaaij die van de gemeente Zoetermeer. “Het is goed dat ze experimenteren, maar er is te weinig te beleven. Een aantal onbemande desks die direct doorlinken naar de gemeentelijke website waar je een uittreksel uit het bevolkingsregister kunt aanvragen. Er is geen sprake van experience.” Naast alle juichverhalen is er ook een kritische noot. Die klinkt niet hard, maar is er wel. Zo zou de grafische kwaliteit van Second Life belabberd zijn, zeker in vergelijking met games als de Sims. De gebruikersinterface is niet optimaal, de zoekfunctie werkt niet goed, de omgeving is niet altijd even stabiel en soms traag en de mogelijkheid om te praten met elkaar ontbreekt.
Kronkelig pad
Ron Tolido, chief technology officer van automatiseerder Capgemini, is zelfs ronduit negatief over Second Life. De werkelijke impact van SL is beperkt, stelt hij. “Techniek moet onzichtbaar zijn. Kijk naar tieners, die zijn dol op msn en sms. Simpele technologie die werkt en waar de gebruikers verder geen weet van hebben. Second Life doet in de ogen van tieners gedateerd aan, aldus Tolido. Second Life noemt hij ‘old school’. Communiceren met anderen via Avatars is te gekunsteld om effectief te zijn voor jongeren. Bovendien is communicatie waarbij je de ander niet in de ogen kunt kijken, niet erg prettig. Tollido: “Second Life is een zichzelf in stand houdende zeepbel. Met omgevingen als SL worden we weer teruggestuurd naar zolderkamer om achter dat de pc te gaan zitten.” Hij verwijst met een grijns naar Get a first life.com.
Volgens Tolido zijn de contentbureaus hier de lachende derde. “Die liggen in een deuk. De gemeente Zoetermeer betaalt 25.000 euro voor….ja, voor wat eigenlijk? Je gaat toch niet in SL in de rij staan voor de balie voor een uittreksel van de Burgerlijke Stand als je ze met een klik via de website kunt bestellen?” Hij vindt het onbegrijpelijk en noemt meteen nog een geroemd voorbeeld waarvan de toegevoegde waarde hem ontgaat. “Toyota doet aan co-creatie. Bezoekers kunnen op SL in een nieuwe auto rijden. Maar dat benadert bij lange na niet een echte proefrit.” Asfalt op een koeiepad noemt hij dat. Een klein, nauw en kronkelig pad waar je nauwelijks vooruitkomt gaan asfalteren om er sneller te kunnen rijden. Een zinloze exercitie.
Ruiken en voelen
Techniek moet onzichtbaar zijn en vooral heel laagdrempelig. Wel is Tolido ervan overtuigd dat deze ontwikkelingen de voorbode zijn van veel specifiekere toepassingen. Hij denkt dat 3D over tien jaar een fundamenteel andere toepassing zal kennen. “Ik kom over tien jaar op kantoor en stap in ruimte binnen die doet denken aan het Holodeck zoals te zien was in Star Trek. Ik loop dan bij onze kantoren in India en Frankrijk binnen. Alsof het echt is. Ik zie vrijwel geen verschil met de echte omgeving. Ik kan ze bij wijze van spreken aanraken, en recht in de ogen kijken; ruiken en voelen. Dát zijn de ontwikkelingen in 3D waar je iets aan hebt.”
De ontwikkeling van virtuele werelden zoals SL vertoont parallellen met de opkomst van internet begin jaren negentig. Van der Kaaij van Lost in the Magic Forest ziet op dit moment veel scepsis. “Vooral de fouten en de onvolkomenheden worden nu benadrukt. Maar de ontwikkeling is niet te stoppen. Kijk maar naar Sony, dat met een virtueel platform komt, Endemol dat samen met Electronic Arts een nieuwe wereld ontwikkelt.”
Is het niet verwarrend, dat je straks overal verschillende Avatars hebt? “Nee, er draaien nu toch ook succesvol allerlei profielensites naast elkaar: Hyves naast MySpace? Wel zullen de omgevingen op den duur gebruikersvriendelijker worden. Dan heb je een Avatar die je op verschillende platformen kunt gebruiken. Het communiceren met Avatars zal hand over hand toenemen. Dit heeft de toekomst.”
Do’s en don’ts voor bedrijven
• bepaal of uw product of dienst vertaalbaar is naar Second Life
• wees bereid te willen experimenteren, vooral met techniek
• vermijd de drang alles van tevoren juridisch te willen afdekken
• bied een meerwaarde voor de SL-bewoners: een beleving
• zorg voor communicatie: innovatie en co-creatie. SL-bewoners moeten zich betrokken voelen
• bouw een community rond uw merk
• communiceer waarom u op SL aanwezig bent: dit zijn we en dit doen we
• zorg dat u aanspreekbaar bent voor bezoekers. Stel een spreekuur in. Maak het mogelijk dat mensen u een berichtje kunnen sturen
Meer dan de helft van ondernemend Nederland heeft nog nooit van Second Life gehoord, blijkt uit onderzoek van BDO CampsObers accountants. 90 procent heeft zelfs helemaal geen plannen om ‘iets’ met SL te doen. Wie zijn die ondernemers?
Bert Plantagie Eigenaar van Smits Meubelen, ontwerpers van designmeubelen
“Second Life? Je bedoelt het leven dat ik leid?”
Plantagie werkt om de week vanuit zijn huis in het Spaanse Marbella. Nee, dat bedoelen we niet. “Oh. Is dat waar je geld kunt sparen en reizen kunt boeken?”
We leggen het fenomeen SL uit. “Ik denk wel dat we er iets mee zouden kunnen. We zijn namelijk nu bezig om al onze ontwerpen na te maken in 3D. Zodat we de huizen van onze klanten virtueel kunnen gaan inrichten. Maar ik vrees dat alle berichtgeving erover me helemaal is ontgaan de laatste maanden.”
Gerrit Reinders Directeur ProAssist Nederland, leverancier van mobiele diensten
“U bedoelt Second Life-toestellen? Dat is een term in onze branche, we repareren onder andere mobiele telefoontjes, vandaar.”
We leggen wederom het fenomeen SL uit. “Oh ja, daar heb ik wel van gehoord. Het zijn toch met name grote bedrijven die erin investeren? Zelf heb ik er niets mee. Het heeft mijn interesse niet. Ik zie niet direct toepassingen voor mijn bedrijf, maar dat is gebaseerd op een volstrekt gebrek aan kennis en informatie erover.”
Patrick Moreu Directeur Tintelingen; maakt kerstpakketten op maat
“Meer dan de helft heeft er nooit van gehoord? Schande. Natuurlijk ken ik het. Ik heb zelf geen Avatar en mijn bedrijf ook niet. Maar zaken als SL en Hyves komen hier wel regelmatig ter sprake. We vragen ons dan af of we er iets mee kunnen en zo ja, wat dan? Ik moet zeggen dat ik geen helder beeld heb bij een tweede wereld waarin je geld kunt verdienen en kunt handelen. Ik schaar het vooralsnog onder de computerspellen en zie het nog niet als een business opportunity.”
Martijn van Grol Directeur internetadviesbureau Weblimits
“Natuurlijk heb ik ervan gehoord. Ik heb me er alleen nog niet echt mee beziggehouden. Ik begrijp wel dat er nu een hele discussie gaande is over de aanwezigheid van de gemeente Zoetermeer op SL. Of dat nuttig is of niet. Van de zomer ga ik me er wel eens in verdiepen. Ik heb er nu nog geen tijd voor.”
www.secondlife.nl
www.secondlife.blogo.nl.
www.slexchange.com/
www.lostinthemagicsforest.com
www.tolido.com
Do’s en don’ts voor bedrijven
• bepaal of uw product of dienst vertaalbaar is naar Second Life
• wees bereid te willen experimenteren, vooral met techniek
• vermijd de drang alles van tevoren juridisch te willen afdekken
• bied een meerwaarde voor de SL-bewoners: een beleving
• zorg voor communicatie: innovatie en co-creatie. SL-bewoners moeten zich betrokken voelen
• bouw een community rond uw merk
• communiceer waarom u op SL aanwezig bent: dit zijn we en dit doen we
• zorg dat u aanspreekbaar bent voor bezoekers. Stel een spreekuur in. Maak het mogelijk dat mensen u een berichtje kunnen sturen
Meer dan de helft van ondernemend Nederland heeft nog nooit van Second Life gehoord, blijkt uit onderzoek van BDO CampsObers accountants. 90 procent heeft zelfs helemaal geen plannen om ‘iets’ met SL te doen. Wie zijn die ondernemers?
Bert Plantagie Eigenaar van Smits Meubelen, ontwerpers van designmeubelen
“Second Life? Je bedoelt het leven dat ik leid?”
Plantagie werkt om de week vanuit zijn huis in het Spaanse Marbella. Nee, dat bedoelen we niet. “Oh. Is dat waar je geld kunt sparen en reizen kunt boeken?”
We leggen het fenomeen SL uit. “Ik denk wel dat we er iets mee zouden kunnen. We zijn namelijk nu bezig om al onze ontwerpen na te maken in 3D. Zodat we de huizen van onze klanten virtueel kunnen gaan inrichten. Maar ik vrees dat alle berichtgeving erover me helemaal is ontgaan de laatste maanden.”
Gerrit Reinders Directeur ProAssist Nederland, leverancier van mobiele diensten
“U bedoelt Second Life-toestellen? Dat is een term in onze branche, we repareren onder andere mobiele telefoontjes, vandaar.”
We leggen wederom het fenomeen SL uit. “Oh ja, daar heb ik wel van gehoord. Het zijn toch met name grote bedrijven die erin investeren? Zelf heb ik er niets mee. Het heeft mijn interesse niet. Ik zie niet direct toepassingen voor mijn bedrijf, maar dat is gebaseerd op een volstrekt gebrek aan kennis en informatie erover.”
Patrick Moreu Directeur Tintelingen; maakt kerstpakketten op maat
“Meer dan de helft heeft er nooit van gehoord? Schande. Natuurlijk ken ik het. Ik heb zelf geen Avatar en mijn bedrijf ook niet. Maar zaken als SL en Hyves komen hier wel regelmatig ter sprake. We vragen ons dan af of we er iets mee kunnen en zo ja, wat dan? Ik moet zeggen dat ik geen helder beeld heb bij een tweede wereld waarin je geld kunt verdienen en kunt handelen. Ik schaar het vooralsnog onder de computerspellen en zie het nog niet als een business opportunity.”
Martijn van Grol Directeur internetadviesbureau Weblimits
“Natuurlijk heb ik ervan gehoord. Ik heb me er alleen nog niet echt mee beziggehouden. Ik begrijp wel dat er nu een hele discussie gaande is over de aanwezigheid van de gemeente Zoetermeer op SL. Of dat nuttig is of niet. Van de zomer ga ik me er wel eens in verdiepen. Ik heb er nu nog geen tijd voor.”
www.secondlife.nl
www.secondlife.blogo.nl.
www.slexchange.com/
www.lostinthemagicsforest.com
www.tolido.com
