Geen producten in de winkelwagen.
Met een marketingbudget van 100 euro heeft Reinier Bouman van Marktplaats grootmachten als eBay en QXL Ricardo op het tweede plan gezet. De ondernemer uit Emmeloord is dankzij 700.000 online advertenties per maand een van Nederlands grootste internetsuccessen. En zin om te cashen heeft hij nog niet. “Moet ik dat geld dan in aandelen ABN Amro stoppen?”
Het was erop of eronder. Niet eerder had Reinier Bouman een faillissement zo dicht in de ogen gekeken. De eigenaar/directeur van Marktplaats.nl belegde een speciale vergadering op het kantoor aan de Gildenweg, gelegen op een onooglijk industrieterrein in Emmeloord. Natuurlijk was iedereen van het management aanwezig, ergens begin februari 2002. Op die dag moest een definitieve beslissing worden genomen die maar twee dingen kon betekenen: het einde van een uit de hand gelopen avontuur of het begin van een bloeiende onderneming. Met een cash burn rate van 50.000 euro per maand en een onvoorspelbare markt volgden de spannendste weken uit het leven van advertentiesite Marktplaats.nl. Toen Bouman begin maart de cijfers bekeek, viel een loden last van zijn schouders. De transitie van gratis advertentiesite naar (deels) betaald bleek te werken. De angst dat de honderd-duizenden gebruikers van Marktplaats een ander (gratis) heenkomen zouden zoeken voor hun auto’s, postzegels en staafmixers was ongegrond. Natuurlijk: een deel van de klanten liep weg, maar er kwam een substantiële groep betalende klanten bij. Zij bleken bereid zes euro te betalen voor een advertentie voor een artikel met een waarde van boven de 200 euro. De overige advertenties voor sigarenbandjes, tuinbroeken en Sinterklaasmijters bleven gewoon gratis. “Een week na de invoering wist ik dat we gewonnen hadden,” zegt Bouman achteraf.
Kringloopbedrijf
Sinds de introductie van de listing fee groeide het aantal dagelijkse bezoekers van Marktplaats van gemiddeld 230.000 in 2002 tot 400.000 op het moment van schrijven. Wie nu op Marktplaats kijkt, constateert dat er in totaal ruim 900.000 advertenties staan. Het zijn duizelingwekkende aantallen die door geen enkele concurrent (zie kader) zelfs maar benaderd worden. eBay, wereldwijd de grootste handelsgemeenschap, moet het doen met 70.000, daarbij aangetekend dat een advertentie op Marktplaats een stuk langer op de site staat dan bij eBay, waar een artikel na een vastgestelde biedingperiode (drie tot tien dagen) onherroepelijk verdwijnt. Beter daarom is de vergelijking van het aantal nieuwe advertenties per dag. Een woordvoerder van eBay spreekt van 5.000 tot 10.000, Marktplaats haalt dit jaar volgens eigen opgaaf dagelijks gemiddeld 23.000. Bouman, die sinds vorig jaar winst maakt, verwacht dit jaar een omzet van 6 miljoen euro. De winst? 3 miljoen. Reken maar uit die marge. Toch heeft Bouman de aura van een underdog. Als we hem bellen, zit hij op de camping met zijn gezin. De gewezen hovenier en ‘opbouwwerker’ komt graag even naar Emmeloord voor een gesprek. In de ontvangstruimte van zijn kantoor geen Italiaanse designbanken, lcd-schermen aan de muur of druk mobiel telefonerende jongens van de sales. Binnenkomend zou je eerder denken: wordt het niet tijd voor een nieuw tapijt? Ook Bouman zelf contrasteert sterk met het beeld van internetondernemers uit de bloeitijd. U weet nog wel: 29, de wereld veroverend, druk pratend over de aanstaande ‘ipo’. In plaats van over een beursgang kun je het met Bouman beter hebben over reïntegratieprojecten voor werkelozen of de betekenis van kringloopbedrijven. Want met dat laatste is het allemaal begonnen. Marktplaats komt voort uit Het Goed, een keten van veertien kringloopwarenhuizen; in-middels een commerciële onderneming, maar begonnen als stichting met ideële motieven als milieubehoud en werkloosheidsbestrijding. Die ideële doelstellingen zijn er nog wel, maar aangepast aan de tijd. “Aan het milieu moet je een goede boterham kunnen verdienen. Dat zouden meer mensen moeten doen, dat is goed voor het milieu!” verklaart de ondernemer met plezier. Zittend aan een tafel die zo uit een van zijn eigen kringloopbedrijven lijkt te komen, vertelt Bouman hoe Marktplaats is ontstaan. Niet uit een of ander nobele doelstelling, maar uit puur bedrijfseconomische noodzaak. “Begin 1999 maakten we een analyse: internet kan op termijn de dood van Het Goed betekenen.” Bouman en zijn zakenpartner Bob Crebas besloten daarom dat zij zelf een site moesten beginnen voor rubrieksadvertenties. “Het concept was: eenvoudig, snel en toegankelijk. Voor 250.000 euro namen we toen Marktplaats over van de ontwerper. Twee weken na de overname kregen we een bod van iBazar (nu eBay, JHS), een concurrent. Die wilde zeven keer zoveel betalen.” Bouman geeft toe nog wel even getwijfeld te hebben na het horen van het bedrag. Maar de ondernemingszin gaf uiteindelijk de doorslag. En zo begon Markplaats vanaf februari 2000 aan zijn opmars. Langzaam maar zeker raakten honderdduizenden mensen ervan overtuigd dat het nog nooit zo gemakkelijk was geweest een racefiets of koffiemolen te verkopen.
Wheelen en dealen
Allemaal leuk en aardig, maar hoe dacht Markt-plaats geld te gaan verdienen aan gratis advertenties? Bouman zegt dat hij net als zovele internetondernemers geloofde in de opbrengst van banners, een businessmodel dat inmiddels zelfs door de grootste idioten in een oudheidkundig museum is bijgezet. 2001 werd daarom een turbulent jaar voor Bouman cum suis. De hoeveelheid advertenties explodeerde, maar op de rekening bij de plaatselijke bank kwam geen cent binnen. Sterker: de exploitatie begon suïcidale trekken te vertonen. “Organisatorisch konden we het aan, maar financieel absoluut niet,” vertelt Bouman. “Er moesten nieuwe servers komen, nieuwe software en het personeelsbestand groeide. Toch dacht ik: als er veel mensen komen, dan komt er ook geld. Ik wist alleen echt niet hoe. Het model voor niet-gratis was nog niet vertoond.” Je moet maar durven. Marktplaats opereerde eind 2001, begin 2002 in een veld met grote internationale spelers. Veilingsites eBay en QXL Ricardo waren op een agressief overnamepad en beschikten over heel andere marketingbudgetten dan Marktplaats. Trots laat Bouman de twintig posters zien, die hij ooit bij de kopieerwinkel ophaalde. Kosten: 100 euro. En daar is het bij gebleven. Marktplaats moet het volgens zijn directeur hebben van een low profile. De invoering van een plaatsingsbedrag van zes euro verliep geruisloos. 10 procent van de klanten liep in het begin weg, maar daar kwamen uiteindelijk betalende bij. Het bedrijf was definitief uit de zorgen. Maar wat is nu het geheim van Marktplaats? Waarom is juist Marktplaats boven komen drijven in die overvolle markt? Volgens Bouman ligt de sleutel van het succes in de eenvoud en laagdrempeligheid van het concept: geen verplichte inschrijving en geen ingewikkelde plaatsingsprocedures. Maar misschien is de verklaring wel dat Marktplaats appelleert aan onze handelsgeest. Misschien is het toch zo dat Nederlanders niet zitten te wachten op de onzekere uitkomst van een veiling. Die willen zelf wheelen en dealen tot de juiste prijs tot stand is gebracht.Vanaf volgende maand moet Bouman wel gaan opletten. Wegener, grote uitgever van regionale kranten, heeft aangekondigd te beginnen met Kleintjesmarkt.nl en ook PCM wil het weer gaan proberen in het segment van de rubriekadvertenties. Spott.nl, het vorige project van de krantenuitgever (in samenwerking met VNU en HMG) is grandioos mislukt. Zowel Wegener als PCM hebben natuurlijk groot belang bij een goed renderende vraag- en aanbodsite. Markt-plaats en anderen hebben de verkoop van miniadvertenties in de krant geen goed gedaan. Een opportuun moment voor verkoop, zou je zeggen. Wordt het niet tijd om te cashen, Bouman? Hij kijkt een beetje vies. “Moet ik dat geld dan stoppen in aandelen ABN-Amro? Als we snel geld hadden willen hebben, hadden we al lang verkocht. Maar daar onderneem ik niet voor. Bovendien is ondernemen niet overnemen, maar iets toevoegen. Het gaat om continuïteit.” Vandaar dat Bouman aankondigt ook Duitsland te willen veroveren. Een nieuwe Marktplaats gaat daar binnenkort in de lucht. Niet zonder bravoure: “Ik wil eBay er daar ook wel uitkicken.”
Doorzichtig
Ondertussen komen er aan de Gildenweg in Emmeloord ook vandaag weer 23.000 nieuwe advertenties binnen. Alles kan verkocht worden na een kleine screening. Veertig controleurs bekijken of de tekst van de advertentie niets onwettigs bevat, en ook belangrijk: of de foto die een advertentie meestal vergezelt geen porno of iets dergelijks bevat. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen die Marktplaats zegt te nemen, moet Marktplaats een ideaal forum zijn voor allerlei dubieuze handel. “Aangeboden: zeven Marantz CD-spelers nieuw in doos voor bodemprijs.” En die partij vervolgens kopen uit de schuur van een particulier of op een parkeerterrein van een middelgrote gemeente. Het brengt een handelsnatie bij elkaar. Toch is het mooie van Marktplaats dat dankzij het enorme aanbod de prijzen van goederen, waar ze ook vandaan komen, vrijwel geheel doorzichtig zijn geworden. Dat heeft als voordeel dat je nooit te veel betaalt. En dat is tijdens een recessie best prettig. Niet de Tros is de grootste familie van Nederland, dat is Marktplaats.
De concurrenten van Marktplaats
EBay. eBay (www.eBay.nl), van origine Amerikaans en actief in 18 landen, is de grootste beursgenoteerde handelsgemeenschap ter wereld. In Nederland heeft eBay (ooit iBazar) volgens opgaaf 500.000 leden. Op de site staan op dit moment ongeveer 70.000 artikelen te koop. Als een van de weinige pure internetbedrijven maakt eBay winst. Het eerste kwartaal dit jaar was dat 109,7 miljoen dollar. Het bedrijf verwacht over heel 2003 een omzet van ruim 2 miljard dollar. Drie verschillen met Marktplaats springen in het oog. Ten eerste is eBay primair een veiling. Ten tweede is voor gebruik registratie verplicht. En ten slotte vraagt eBay niet alleen een plaatsings-bedrag, maar ook een percentage van iedere succesvolle transactie. Daarvan vinden er in Nederland ongeveer 3000 per dag plaats.
Ricardo. Ricardo.nl is onderdeel van QXL Ricardo, een Brits bedrijf dat genoteerd is aan de Londonse beurs met filialen in dertien Europese landen. Afgaand op de zielige hoeveelheid advertenties is het voortbestaan van de Ricardo (ooit veiling.com) in Nederland onzeker. Daarbij, het bedrijf kampt met een sterk dalende omzet en stijgende verliezen. Analisten kregen daarom onlangs te horen dat het afstoten van lokale onderdelen tot de overlevingsstrategie behoort.
Qoop. Qoop.nl, helemaal Nederlands, is in aantal advertenties gemeten de grootste concurrent van Marktplaats. De site kent op het moment van schrijven 284.710 kavels. Een advertentie bij Qoop kost niets. Je gaat pas betalen als je extra aandacht op je advertentie wil vestigen door bijvoorbeeld een extra grote letter of vermelding op de homepage. Verschil met Marktplaats is de nadruk op verzamelaars. Vooral in het segment van postzegels e.d. is de site veel groter.
2dehands en andere klonen. Dan is er nog 2dehands.nl. Met ruim 67000 advertenties is de site het kleine broertje van Marktplaats. Alle advertenties zijn gratis. (idem dito: tweedehandsgids.nl, allerlei.nl, tekoop.nl, doebod.nl, viavia.nl, adverteergratis.nl, advertentiesonline.nl, marktnet.nl, de vondst.nl, tweedehands.net, etc.)
