Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

De twijfels van Paul Smits (KPN)

Sinds Paul Smits de hoogste baas is van KPN Telecom, is het aandeel gekelderd en het vertrouwen in de telecomsector op een dieptepunt beland. Maar Smits is klaar voor zijn ultieme wedstrijd. Hij lijkt zijn tweede adem te hebben gevonden: meer een Bosveld dan een Kalou.

Heeft u vandaag al gebak gehad?
"Waarvoor?"

U bent vandaag precies een jaar bestuursvoorzitter van KPN.
"Nee, we hebben nog geen festiviteiten aangericht, maar het kan nog. Heeft u wat voor mij meegebracht? Een mooie plaquette, of zo. Of een glas-in-loodraam, daar hou ik erg van."

Wat vond u het leukste moment van het afgelopen jaar?
"Het leukste moment… Voor mij persoonlijk is dat, denk ik, het feit dat je deze rol mag spelen. Dat is op zich spannend en uitdagend. En het is ook erg leuk, met al zijn problemen. Ik doe het met erg veel plezier."

Wat is daar zo leuk aan? Het is toch eenzaam aan de top?
"Nee, het is absoluut niet eenzaam. Ik zit hier niet als een soort autist in een ivoren toren. Het is een buitengewoon verbonden functie. Je hebt je collega's van de raad van bestuur. We proberen, onder meer met onze laatste reorganisatie Vision, de organisatie bovendien zo plat mogelijk te maken. Met andere woorden: ik zit heel dicht op de business. Dat is ook een keuze die je maakt als baas van een groot bedrijf: laat je alles over aan je adjudanten, of wil je er, althans op hoofdlijnen, bij betrokken blijven. Die laatste keus heb ik nadrukkelijk voor mezelf gemaakt, omdat ik het gevoel heb dat als je niet goed weet wat het bedrijf eigenlijk aan het doen is, je tijdens vergaderingen ook maar wat roept. Dus van eenzaamheid is geen sprake. Eenzaamheid in termen van verantwoordelijkheden, ja, die is er, maar ja…"

Die hoort bij de functie?
"Die hoort bij de functie, ja. Maar er staat ook een redelijke vergoeding tegenover."

Bent u wel eens jaloers op uw voorganger Wim Dik, die toch in betrekkelijk rustig vaarwater verkeerde?
"Nee, niet jaloers. Soms denk ik wel eens: het zou ook wel iets minder hectisch mogen. Maar als je de film terugdraait van KPN, dan kom je uit bij het oude monopolistische KPN. Was dat leuk? Betrekkelijk, denk ik. Daarna komt de periode dat je formeel niet meer monopolist bent, maar de facto nog wel. Je kunt nog steeds de wereld naar je hand zetten. Langzamerhand komen we nu in een fase waarin het absoluut menens is. Ook nog eens door een krachtige tegenwind in de financiële markt. Dus pas in deze fase word je getest. Hoe sterk ben je nu eigenlijk? Niet meer gebaseerd op oude voorrechten, oude privileges. Dat vind ik dus leuk. Je wordt teruggeworpen op je eigen sterktes en zwaktes. Des te leuker is het dan, als je successen scoort. Die heb je als het ware eerlijk verdiend."

En als het niet zo goed gaat?
"Het is een krankzinnig jaar geweest. Ik ben begonnen in een absolute juichstemming, waarvan ikzelf overigens heb gezegd dat die mij verbaasde. Dat duurde ongeveer tot 1 maart, de dag van mijn aantreden. Wat een wisseling van een ceo bij KPN in de wereld al niet kan bewerkstelligen. Vervolgens sloeg de stemming om in een ongebreideld wantrouwen. Twee extreme stemmingen, waar KPN midden in zit. Voor de aandeelhouder moet je gewoon zeggen: het is bepaald geen florissant jaar geweest. Punt klaar uit. Dus is het logisch dat we er alles aan doen om dat vertrouwen weer te herstellen. Maar, en dat vind ik echt: ik vind deze periode een stuk leuker dan de periode ervoor. Als je altijd rugwind krijgt en alles wat je doet wordt goed gevonden… Ik denk dat het spannender en leuker is om juist in een periode dat je tegenwind krijgt, de zaak in goede banen te leiden. Wel lastig, maar fascinerend. Het maakt je sterk."

U ligt er niet wakker van?
"Ik lig er niet wakker van, nee. Ik zie er volgens mij goed uit."

U bent net op vakantie geweest.
"Ja, ik ga er af en toe uit. Het zou heel bedenkelijk zijn als je alsmaar wakker zou liggen, want dat hou je niet lang vol. Dan val je om, volgens mij."

Het kenmerk van een topman is dat hij keihard kan werken, maar als de klus eenmaal geklaard is, valt alles van hem af.
"Zo zwart-wit gesteld, kan dat niet zo werken. Maar je moet wel enige vaardigheid hebben om in de betrekkelijk schaarse privé-tijd die je hebt, inclusief je slaaptijd, enige afstand te nemen. Anders hou je het niet vol. Uiteraard heb ik ook wel eens een slapeloze nacht. Dat is logisch, want de belangen zijn groot. Er zijn soms spannende momenten. Maar niet permanent."

Weet u hoeveel rente KPN per uur betaalt?
"Weet ik niet."

Wij kwamen uit op zes ton.
"Ik denk dat het eerder in de buurt van tweeënhalve ton ligt. Maar het zegt me ook helemaal niks."

Het zijn enorme bedragen.
"Alles heeft slechts betekenis in relatie tot. Je moet zeggen: en hoeveel per uur verdien je. Dan pas krijgt het waarde. Ik heb wel eens uitgerekend hoeveel nieuwe klanten we per uur scoren. Ik ben het nu even kwijt, maar het zijn er ongeveer 500.000 per maand. Dat is ook een groot aantal. We hebben gekozen voor een groeistrategie, dus hebben we hevig geïnvesteerd. En daar komen schulden uit voort. Dat is niet abnormaal, de kost gaat voor de baat uit. Je doet het omdat je nieuwe klanten wilt hebben die omzet genereren."

Maar uw schulden groeien u boven het hoofd, zeggen de rating agencies.
"Ja, die zijn plotseling ook heel erg belangrijk geworden. Die doen dat soort sommetjes. Die kijken naar de omzet, de kosten, wat is je operationele winst, wat zijn je rentelasten. En daar komt dan een ratio uit. We zijn onze A-rating kwijtgeraakt en onze eerste prioriteit is om die weer terug te veroveren. Dat is de nieuwe realiteit. Dus terugbrengen van de schuldenpositie, dat heeft nu een hogere prioriteit dan nieuwe posities bijkopen in buitenlandse markten. We hebben nu een sterke positie opgebouwd in Duitsland, de grootste markt van Europa, en daar kunnen we nog lustig verder groeien. Een groot deel van die 500.000 komt uit Duitsland. Maar ook in Nederland en België zijn we nog geweldig aan het groeien. We groeien dus gewoon door, maar op basis van posities die we reeds hebben verworven. We gaan nu eerst tot nader order die schulden terugbrengen tot we in de buurt van die rating zitten."

Maar veel van de technieken waar u zich mee bezighoudt, vereisen nieuwe investeringen.
"Dat is altijd al zo geweest."

Kunt u daarmee doorgaan?
"Dat hebben we ingecalculeerd. Het heeft geen enkele zin je een licentie te verwerven als je niet de mogelijkheid hebt om daar gebruik van te maken. Dus daar gaan we gewoon mee door. Maar ook het vaste net vergt nieuwe investeringen. ADSL vraagt ook investeringen. Maar daarnaast hebben we een aantal stappen gezet om onze schulden te verminderen. De eerste stap was de emissie, die we heel bewust hebben doorgezet in een, ik mag wel zeggen, zéér kritisch klimaat. Daarmee hebben we pakweg 10 miljard gulden opgehaald. Vervolgens hebben we gekeken welke activiteiten minder prioriteit voor ons hebben en waar we wellicht afscheid van moeten nemen. Ten derde puur zorgen dat je operationele winst maakt. Met andere woorden: kostenbesparing. De fameuze achtduizend ontslagen. We willen vanaf 2003 structureel 700 miljoen euro bezuinigen. Heel belangrijk in deze fase is dat we straks, als we onze cijfers presenteren, een stijgende operationele winst laten zien. Dat begint overigens met een aansprekende stijging van de omzet. En dat je dus in de goede baan rond de aarde zit op weg naar een goede en sterke balans."

Bij uw aantreden werd gezegd: 'KPN heeft op dit moment een houwdegen à la Boonstra nodig'. Bent u hard?
"Achtduizend functies schrappen, ik vind dat vrij hard. Het feit dat we op allerlei fronten hard hebben ingegrepen, ik kan u verzekeren, dat is vrij hard. Mensen, die gegeven de nieuwe uitdagingen niet mee willen of kunnen, niet langer in dienst houden, ook al hebben ze een track record van jaren, dat is vrij hard. Het zijn logische consequenties van je positie: je zit midden op een woelige zee. In die zin ben ik gewoon hard, ja. Maar niet hard in de zin van botte bijlen en zo. Of nummertjes doen om maar een beeld op te roepen van hardheid."

U zit al sinds de jaren tachtig bij KPN. Voor Boonstra was het misschien makkelijker om in te grijpen, omdat hij van buiten kwam?
"Ja, dat klopt. Maar ik heb geen last van, laat ik zeggen, sentimentele gevoelens. A omdat daar helemaal geen ruimte voor is en b, omdat ik denk dat ik het bedrijf een beetje goed ken. Een goed inzicht heb in waar het goed zit en waar het minder goed zit. Dan kun je al langere tijd hier rondlopen, maar dat is geen reden om iets niet aan te pakken wat niet goed is. Ja, misschien onbewust."

Is de sfeer nog wel goed binnen KPN? Die lage beurskoers en al die negatieve publiciteit.
"Altijd als er een externe vijand of een crisis is, dan drukt je dat op de echte waarden: waar gaat het nou om. Als je uit een periode komt waarin alles goed lijkt te gaan en je komt in zwaar weer terecht, dat verhoogt de scherpte. Niemand is natuurlijk blij dat het aandeel zo laag staat. Dat merk je ook nog eens in je portemonnee, dat werkt altijd wel aardig. Een nouveauté, als je uit een periode komt waarin alles goed gaat en de waarde van de opties automatisch stijgt. Terwijl iedereen roept: 'het is een variabel instrument', is het toch een geheel nieuwe belevenis als je pakket opeens minder waard wordt. Maar daar was het ook voor bedoeld, dat het twee kanten uit kan werken. Het heeft ook iets louterends, je moet het elke dag weer bevechten."

Zijn uw opties nog wat waard?
"Ja, maar niet meer zoveel als een jaar geleden. Dus het instrument als zodanig werkt. Terecht: de aandeelhouder is teleurgesteld, het zou natuurlijk raar zijn als het topmanagement dat ook niet keihard zou voelen. Dat opties out of the money zijn, is op zich niet zo erg, maar je bent nog geld kwijt ook, want je hebt ook belasting moeten betalen."

Wapt u wel eens?
"Ik doe het betrekkelijk weinig."

Zou u de actuele beurskoers van KPN voor ons kunnen opzoeken?
"Ja, dat zou ik wel kunnen, ja."

Afgelopen zondag wilden wij de stand bij Feyenoord-PSV opzoeken op uw wapdienst M-Info. De informatie bleek twee weken verouderd.
"Is dat zo? Als het waar is dat er ergens een fout wordt gemaakt, dan ben ik daar nooit blij mee. Maar u moet niet vergeten: wap is een heel voorzichtig stapje op weg naar mobiel internet. De echte stap wordt gezet via GPRS naar UMTS. Daar geloven wij heilig in, zonder enige twijfel. Zodra gebruikers de beschikking krijgen over breedbandigheid neemt het gebruik ogenblikkelijk enorm toe. Dat zie je ook op het vaste net: als je zit te www'en, wachten wachten wachten, en dat wordt click en je hebt antwoord, dat bevordert geweldig het gebruik. Op het vaste net zijn we begonnen met het uitrollen van ADSL voor particulieren. Mobiel zit je nog met de beperkingen van het gsm-netwerk. Daar kun je natuurlijk een beetje omheen 'wappen', maar dat is geen fundamentele doorbraak. Het is een eerste begin om de echte liefhebbers de mogelijkheid voor informatie-uitwisseling te geven."

Maar als mensen nu teleurgesteld raken door wap, krijgt u ze nooit meer aan UMTS.
"Dat is in zijn algemeenheid wel waar: hoe mooi de wereld ook lijkt en je dienstverlening is niet goed, dan heb je toch een probleem. Dat is een van de redenen dat ik blijf hameren op de kwaliteit van onze dienstverlening. En waarom wij elke maand de klanttevredenheid meten. Wap is een eerste stapje op weg naar internet via mobiel. Het heeft momenteel een te beperkte scope: qua gebruiksvriendelijkheid, qua snelheid, qua alles. Dat zal verbeteren met de komst van GPRS en UMTS."

Stel, er komt een minister van ICT en die minister wordt Paul Smits, wat zouden uw eerste daden zijn?
"Dan zou ik het hele land volleggen met glasvezel. De digitale revolutie gaat namelijk gewoon door en het is ontzettend belangrijk, vooral voor een diensteneconomie als Nederland, om daar prominent in te zitten. Dus dat zou je vanuit de overheid moeten bevorderen, zoals je de klassieke infrastructuur bevordert. Dus breedband voor iedereen. En ik zou het aansluitnet terugkopen van KPN. Wij zitten er vanuit commerciële overwegingen in, je kijkt voortdurend: wat zijn de investeringen, wat krijgen we ervoor terug. En dus rollen we ADSL niet voor iedereen uit, zoals de Staat vroeger, nee, je begint met de stedelijke gebieden. Als je als overheid zo'n stap niet zet, dan blijft het geneuzel in de marge."

Denkt u dat Feyenoord dit jaar kampioen wordt?
"Ja, natuurlijk."

Welke speler in het huidige team spreekt u het meeste aan?
"Als Feyenoorder geef ik altijd het antwoord dat je dat nooit op één speler kan betrekken. De kracht van Feyenoord is historisch altijd het team. Niet iedereen is een Cruyff, maar je kunt dus toch de hoofdprijs pakken als je het team maar goed en gemotiveerd laat buffelen en mouwen opstropen. Een mix van werkpaarden en renpaarden."

En als Paul Smits?
"Wat ik erg leuk vind, dat zal ik niet verhelen, dat zijn spelers als Kalou en Leonardo. Dus dat frivole, dat wat boven het zweetniveau uitstijgt."

Zijn er eigenschappen in spelers die u graag bij uw mensen ziet?
"Ja, een Bosveld-signatuur vind ik toch heel goed. Ik kan niet verwachten dat wij veertigduizend Cruyffen hebben verzameld, dat bestaat niet. Maar Bosvelden…"

Heeft u zelf ook een Bosveld-signatuur? Of bent u meer de Kalou van KPN?
"Nee, dat laatste ben ik zeker niet. Kijk, vlijt is aan de orde. Als je dat niet wilt of kan, dan houdt alles op. Dus in die zin, ja, Bosveld. Als je in deze kamer zit, moet je toch een soort inzicht hebben in de mêlee aan informatie en suggesties. Daar moet je in kunnen sorteren en snel kunnen schakelen. Dus je moet goed overzicht hebben. Dat heeft Bosveld volgens mij. Voor een deel gebaseerd op ervaring, in zijn geval. En ik hou zelf van de balans tussen ervaring en spelinzicht, meer dan van de grote creativiteit. Je moet het uiteindelijk toch hebben van bestendigheid. Zoals met de nieuwe economie: toen de hype nog volop aanwezig was, werd wel gezegd dat we onze internetactiviteiten naar de beurs moesten brengen. Maar ik vond het nog zo'n immature business, wat breng je dan naar de beurs? Ik wil eerst laten zien dat er een bodem inzit, en operationele winst. Dat heeft meer een Bosveld-gehalte dan een Kalou-gehalte."  

Wekelijks de nieuwsbrief van Startups & Scaleups ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

CV Paul Smits

1946 geboren in Schiedam
1964 elektrotechniek TH Delft
1970 computerverkoper bij Koopman & Co
1972 Koopman overgenomen door Geveke Elektronica, het latere Getronics. Schopt het tot verkoopleider
1979 hoofd automatisering gemeente Rotterdam directeur automatisering PTT
1996 president Unisource
1998 lid raad van bestuur
2000 voorzitter raad van bestuur

Smits is commissaris bij stadion Feyenoord en voorzitter van de Rotterdamse cd-uitleen.