Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Pixar-oprichter Ed Catmull: ‘Je moet altijd something great willen doen’

Zorg dat je van fouten leert en dat het je bedrijf verder brengt, zegt Ed Catmull, de oprichter van animatiestudio Pixar.

Het scheelde eind vorige eeuw maar een haar of Pixar was te gronde gericht. De animatiestudio was bijna klaar met de film Toy Story 2, toen iemand per ongeluk het commando typte voor ‘bestanden wissen’. Ten overstaan van een groot deel van de crew verdwenen Woody, Buzz en hun vriendjes – hoepla – van de harde schijf. Jaren werk, in een paar seconden verdwenen.

Geen back-up

En tot overmaat van ramp bleek de automatische back-up van het computersysteem ook nog eens niet te hebben gefunctioneerd. De Pixar-top kwam onmiddellijk in crisisberaad bijeen. Hoe moest het nou verder met de film waar al zolang door zovelen naar uit werd gekeken? Toen herinnerde iemand zich dat een zwangere collega die veel thuiswerkte nog back-ups had. Haar computer werd in dekens gewikkeld naar het Pixar-kantoor gereden. Groot was de opluchting toen het meeste filmmateriaal gered bleek.

Fouten maken

Als buitenstaander denk je dan: degene die op de knop duwde, zal wel naar een andere baan kunnen omzien. Maar niets is minder waar, zegt Ed Catmull, de president van Pixar en al sinds de oprichting aan de animatiestudio verbonden, in een exclusief interview met MT. 'Het gaat erom dat we een oplossing vonden. Dat heeft ons verder gebracht.'

Niet wijzen

Naar schuldigen wijzen doet hij bewust niet. Ook Catmull weet tot op de dag van vandaag niet wie er destijds op de fatale 'enter' drukte. En dat wil hij bewust ook niet weten. 'Iedereen maakt fouten. Je weet dat ze komen, vroeg of laat. Toch is bijna iedereen bang om ze te maken. Ik vind dat je die angst moet loslaten. Ik probeer hier bij Pixar een cultuur neer te zetten waarin die angst verdwijnt. Een fout maken is niet erg. Dat hoort erbij. Maar zorg wel dat je ervan leert en dat het je verder brengt.'

Stimuleren

De 69-jarige Catmull schreef dit jaar het boek Creativity, Inc., een titel die direct verwijst naar één van Pixars grootste successen: Monsters, Inc. Het boek, dat recent ook in het Nederlands verscheen, behandelt zijn ideeën om creativiteit te stimuleren. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het wegnemen van de angst om je mond open te doen. Die angst verlamt volgens Catmull de vooruitgang in veel bedrijven. 'We hebben die angst allemaal, dat moet je ook onderkennen. Maar dan is de vraag: waarom heb je die angst en kunnen we de oorzaak ervan wegnemen? Dat is het belangrijkste. Je moet continu kijken waar obstakels zijn en proberen die weg te nemen. Dat stopt nooit.'

Ontwerp van Steve Jobs

De cultuur van Pixar wordt gesymboliseerd door het pand in Emeryville, Californië, dat hoogstpersoonlijk is ontworpen door Steve Jobs. Openheid is hier het uitgangspunt. Een groot atrium verbindt de belangrijke functies van het gebouw. Iedereen kijkt daarop uit en iedereen moet erlangs om bij anderen te komen. Zo ontstaan tal van momenten waarop medewerkers elkaar treffen. Die natuurlijke, doorlopende communicatie is een belangrijke bron van inspiratie, zegt Catmull, die met Jobs aan de basis stond van het bedrijf.

Het atrium in het gebouw van Pixar in Emeryville, Californië

Notes Day

Een andere stimulans om de mensen hun mond te laten opendoen is een bijeenkomst die ‘Notes Day’ is gaan heten. Catmull en mede-oprichter en directeur John Lasseter vroegen vorig jaar het personeel al hun opmerkingen, klachten en bedenkingen in een ideeënbus te doen. Die notes zouden dan tijdens één dag met iedereen erbij besproken worden. Lasseter had aan klachten over zichzelf hooguit een A4’tje verwacht, maar alle opmerkingen opgeteld besloegen 2,5 kantje. Dat kwam best hard aan, en dat zei Lasseter ook ten overstaan van de hele ploeg. Maar het was wel precies de bedoeling van Notes Day, zegt Catmull. 'Het brengt ons verder. Iedereen legt iets anders op tafel. Dat moeten we onderkennen en toejuichen. Ook als iemand een andere mening heeft, of zelfs een tegengestelde visie dan ik, moeten we dat combineren om het sterker te maken.'

Crèche vergeten

Die gemeenschapszin heeft één keer zijn tol geëist. Tijdens de productie van Toy Story 2 ontstond ernstig tijdgebrek. Door bijsturing vanuit de top en vanuit eigenaar Disney werd op een gegeven moment de verhaallijn drastisch omgegooid. Dat betekende dat de animators veel nieuwe scènes moesten produceren. Een van hen raakte daardoor zo uitgeput dat hij op een ochtend zich pas tegen lunchtijd realiseerde dat hij vergeten was zijn kind de crèche af te leveren. Het kind zat nog in de inmiddels bloedhete auto op het parkeerterrein. Met hulp van toegesnelde collega's en emmers koud water werd het kind ontzet.

Te veel gevraagd

Dit voorval bracht Catmull tot het inzicht dat hij van zijn mensen te veel had gevraagd door zo kort voor de deadline nog zo veel te willen veranderen. Omdat de teamgeest zo groot was, zette iedereen uit goede wil zijn schouders onder iets dat eigenlijk niet haalbaar was. ‘Bij Pixar heb ik het voorrecht om met allemaal heel creatieve mensen te werken’, zegt hij. ‘Die moeten de ruimte krijgen om iets moois te maken met zijn allen. Volgens mij is deze industrie niet anders om te managen dan andere industrieën. Het gaat om de creatieve poging om problemen op te lossen. Dat gaat overal op.’

Prioriteiten

Als bestuursvoorzitter heeft Catmull natuurlijk met meer factoren te maken dan alleen creativiteit, niet in de laatste plaats bijvoorbeeld de aandeelhouders van moederbedrijf Disney. Toch maakt hij meteen duidelijk waar zijn prioriteit ligt: 'Bij de lange termijn. Alleen met goede ideeën en oplossingen kun je het goed doen op de lange termijn. Kijk, als iemand erg lang bezig is met iets kleins, een storyboard of scène, dan is dat financieel uiteraard niet gezond. Maar het allerbelangrijkst is het om something great te doen. Dan bedoel ik niet alleen dat zeggen, maar echt je energie en middelen stoppen in iets geweldigs.'

Lange termijn

Catmull waakt ervoor dat kortetermijndenken de overhand krijgt. 'De noodzaak om de cijfertjes er goed uit te laten zien, mag de langetermijnvisie niet in de weg staan. Als de financiële en de procesgerichte mensen de leiding krijgen, ontstaat er onbalans. Dan ga je bergafwaarts. Corporate leaders moeten beslissingen voor de lange termijn durven nemen die ten koste gaan van de korte termijn. Dat heeft Steve Jobs ook gedaan. Leiders moeten de verwachtingen voor de korte termijn leren temperen.'

Talent herkennen

In alle jaren Pixar is één aspect cruciaal gebleken, zegt Catmull: nieuw talent vinden. Zelf let hij daarbij niet op wat iemand al gedaan heeft, maar op iemands potentieel. De traditionele selectiemethoden gaan daaraan voorbij, vindt hij: 'Ik kijk niet naar wat iemand al kan en al gedaan heeft. Dat betekent dat diegene al gepiekt heeft. Ik kijk liever naar wat iemand nog kán doen in de toekomst. Het is onze taak hen daarin te trainen en te begeleiden.' Die manier van werken betekent wel een risico, erkent hij. Dit leerproces leidt onvermijdelijk tot fouten. 'Maar dat vinden wij dus niet erg. Dat hoort bij iemands ontwikkeling. Wij nemen risico met de mensen die we aannemen. Dat gaat wel eens mis. Niet iedereen blijkt bij ons te passen, maar dat hoort nu eenmaal bij onze aanpak.'

Concurrentie

Pixar moet continu waakzaam zijn om de kwaliteit hoog te houden. Inmiddels is de techniek zo ver ontwikkeld, dat het bedrijf daar geen baanbrekend concurrentievoordeel meer uit haalt, zoals dat in het verleden wel het geval was. En dan is de lijst met succesfilms als Toy Story, Cars, Ratatouille, Finding Nemo, Up en Brave intussen ook nog eens zo lang dat het niet meevalt om nog iets origineels te bedenken voor een nieuwe film. Waar denkt Catmull dat vernieuwing vandaan komt? 'Ik kan de toekomst niet voorspellen. Ik weet wel dat ik een cultuur en een klimaat wil scheppen die ervoor zorgen dat de mensen die de toekomst uitvinden hier zijn, in dit bedrijf. En dat ze zich vrij voelen om hier die toekomst te maken.'

De grondleggers van Pixar

De grondleggers van Pixar: Ed Catmull, Steve Jobs en John Lasseter

Hoe zat het ook alweer? De geschiedenis van Pixar

Pixar is van oorsprong een afsplitsing van Lucasfilm. Oprichter George Lucas moet medio jaren 80 een deel van zijn bedrijf afstoten omdat hij in scheiding ligt. De Computer Graphics Division, die onder leiding staat van directeur Ed Catmull en regisseur John Lasseter, mag eruit. Dan springt Apple-oprichter Steve Jobs in, die de verzelfstandiging financiert. Zo staat Pixar in 1986 op eigen benen, met 44 mensen, onder dagelijkse leiding van Catmull en Lasseter. Aanvankelijk legt Pixar zich toe op computertechnologie voor animatie. Het bedrijf leverde bijvoorbeeld de special effects voor Jurassic Park (1993). In 1995 maakt het zijn eerste eigen lange animatiefilm: de geheel met de computer vervaardigde film Toy Story, destijds een primeur.

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

In zijn beginjaren was Pixar een voorloper. Wat ze daar konden, dan kon niemand anders. Toch is de kern van het succes volgens Catmull de verhaallijn. Goede storytellers zijn cruciaal, zegt de computertechnicus van origine, die al van jongs af aan een fascinatie heeft voor oude Disney-films. De verhaallijn maakt of breekt de film, stelt Catmull, die in zijn boek het voorbeeld noemt van Toy Story 2, waarin Woody een keus moet maken tussen zijn vertrouwde wereldje en een nieuwe eigenaar. Die verhaallijn was aanvankelijk te zwak. Het moest een echt stevig dilemma voor Woody zijn, waarbij de kijker dezelfde pijn moest voelen als Woody, stelt Catmull. Door nieuwe mensen aan te stellen, werd Toy Story 2 alsnog aangescherpt, waarna de film 484 miljoen dollar opbracht, ruim 120 miljoen meer dan zijn voorganger.

In 2006 werd Pixar op initiatief van Jobs verkocht aan The Walt Disney Company. Sindsdien opereert de animatiestudio met ruim 600 mensen volledig zelfstandig binnen de Disney-groep. Samen hebben Catmull en Lasseter ook de leiding over de animatiedivisie van Disney. De beursgenoteerde The Walt Disney Company maakt geen aparte cijfers over Pixar bekend.

Lees ook