Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Kritiek geven: enorm moeilijk, maar wel nodig

Weinig dingen vinden we zo lastig als anderen aanspreken op hun gedrag. Waarom eigenlijk? Het zou enorm helpen als we het vaker zouden doen, stelt Gytha Heins in haar boek Aanspreken? Gewoon doen!

kritiek zonder ruzie
Foto: Getty Images

‘Ik heb er geen tijd voor.’ ‘Ze luisteren toch niet.’ ‘Dit is niet het goede moment.’ Als het erom gaat een ander aan te spreken op zijn gedrag, verzinnen we voor onszelf maar al te graag een smoesje. Rationeel weten we wel dat we er eigenlijk iets van zouden moeten zeggen, maar we voelen terughoudendheid en doen het uiteindelijk vaak niet.

Heel menselijk, maar ook heel jammer, zegt Gytha Heins, zelfstandig managementadviseur en auteur van het recente Aanspreken, gewoon doen!, waaraan ruim drie jaar onderzoek onder vijfhonderd managers van bedrijven en organisaties voorafging. Daarin leerde ze bijvoorbeeld dat tachtig procent van de teams niet goed functioneert doordat de leden elkaar onderling niet durven aan te spreken. Dat heeft met onze menselijke aard te maken, weet ze nu. ‘We hebben van nature een ongelooflijke hekel aan slecht nieuws brengen, omdat we empathisch willen overkomen. We mijden risico en willen koste wat kost gezichtsverlies voorkomen, voor onszelf én voor de ander. Het moeilijkste deel van de boodschap laten we dus consequent achterwege.’

Bypasses

Daar komt bij dat mensen in (grote) organisaties zich zelden veilig voelen, zegt ze. ‘Dat maakt ons nóg terughoudender. We bewaren vaak liever nu de goede vrede en “vergeten” dat zo de resultaten en de sfeer straks onder druk komen te staan.’ In Nederland heeft anderen aanspreken bovendien ook nog een ‘serieus imagoprobleem’, zegt Heins. ‘We ervaren het als betuttelend of belerend.’ Het resultaat: we verzinnen ‘bypasses’, zoals Heins het noemt. ‘In plaats van een medewerker aan te spreken, zetten we er “een mannetje bij” om de gaten dicht te lopen. Of we sturen de manager die steken laat vallen naar een coach. Als die ene collega nooit op tijd levert, vragen we een andere. En als onze leidinggevende niet luistert, zeggen we gewoon niets meer.’

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Toch zijn er wel een paar lessen te leren die zorgen dat je iemand kunt aanspreken zonder dat je het risico loopt dat het uit de hand loopt en/of de hele situatie in een patstelling belandt, zegt Heins. En zónder dat je dus bypasses hoeft aan te leggen. Dat begint volgens haar met: je er niet langer voor schamen dat je worstelt met aanspreken. ‘Het is namelijk heel normaal, ook als je al jarenlang leidinggeeft.’ En de volgende stap is: actief werken aan een psychologisch veilige omgeving. ‘Dat is de basis voor het ontwikkelen van de gewoonte om elkaar aan te spreken en scherp te houden.’ Dat betekent overigens niet dat alles kan, benadrukt Heins. ‘Creëer veiligheid, geen comfort. Een psychologisch veilige omgeving betekent niet dat slecht presteren of ongewenst gedrag geen consequenties heeft.’

Wil je het volledige interview met Gytha Heins lezen? Je kunt MT-magazine hier bestellen.