Einde slavernij blijft actueel

150 jaar geleden werd de slavernij officieel afgeschaft. Ook in deze tijd is het goed om daar nog bij stil te staan.

Op 1 juli 1863 maakte een proclamatie van koning Willem III formeel een einde aan de slavernij in het Koninkrijk der Nederlanden. In Suriname en op de Nederlands-Caribische eilanden werden God, de koning en de gouverneur feestelijk geprezen. De slaveneigenaren werden financieel gecompenseerd en de slaven werden vrije burgers. ‘Willem III schonk vrijheid,’ zo schreef de Antilliaanse literair auteur Boeli van Leeuwen, ‘aan de negers van Curaçao en sliep ’s nachts rustig achter zijn brede baard. Dat de kinderen van zijn eigen volk 15 uur per dag als beesten werden afgejakkerd voor één dubbeltje per dag, was in die wereld zó normaal dat hij voor het slapengaan er niet eens over nadacht.’

Jungle

Lang niet iedereen was er 150 jaar geleden gelukkig mee dat de slavernij werd afgeschaft. Als verkopers van slaven zagen Afrikaanse koningen hun markt instorten. Zij bepleitten dan ook de voortzetting van de slavenhandel. In grote delen van Latijns-Amerika volgde afschaffing van de slavernij pas eind negentiende eeuw. De plantages zouden zonder slavenarbeid weer jungle worden, zo meenden de eigenaren en aandeelhouders. Naar de Arabische wereld waren in de loop van de eeuwen miljoenen Afrikaanse slaven verkocht. Ook die handel werd gekoesterd, evenals in sommige Afrikaanse landen zelf. Meer dan eens bleef de slavernij zelfs bestaan tot op de dag van vandaag. 

Geen voorloper

In dit licht is de afschaffing van de slavernij in 1863 het meer dan waard om bij stil te staan: een belangwekkende bijdrage aan de arbeidsemancipatie. Nederland was bepaald geen voorloper geweest. Grotere mogendheden als Engeland en Frankrijk hadden het voortouw genomen en waren eerder overgegaan tot het afschaffen van slavernij. Evenals in Nederland waren ook in die landen de arbeidsomstandigheden van de arbeiders schrijnend. Schrijvers als Charles Dickens en Victor Hugo (Les Misérables) zouden er hun onderwerpen aan ontlenen.

Kinderarbeid

Zo bezien is de emancipatie van de slaven onderdeel van een wereldwijde ontwikkeling naar verbetering van arbeidsvoorwaarden, en de wereldwijde afschaffing van kinderarbeid. Dat proces is nog volop gaande. Moderne media maken het mogelijk om dagelijks uitgebreid geïnformeerd te worden over erbarmelijke arbeidsomstandigheden elders in de wereld. Diezelfde media maken duidelijk dat er ook wereldwijd inspanningen plaatsvinden om daarin verbetering te brengen. 

Alert blijven

In Nederland zijn wij daar op allerlei manieren mee verbonden. Denk aan onze afwijzing van door kinderhanden gemaakte kleding. Maar het is zaak om ook in eigen land alert te blijven. Denk aan de zzp'ers. Hun individuele ondernemerschap oogt goed, maar het roept ook beelden op uit het begin van de vorige eeuw, toen lange rijen mannen bij een fabriekspoort hoopvol maar tevergeefs wachten op werk voor die dag. De onrust die de zzp-koeriers dezer dagen bij de posterijen veroorzaken, zijn een teken aan de wand. Mensen blijven niet wachten aan de fabriekspoort. Menswaardige arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden blijven onze aandacht vereisen.

MEER BIJDRAGEN VAN AART BROEK?

• Waarom Geert Wilders in die commissie hoorde
• Waar was de OR toen het misging?
• Hoera, DNB eist dwarsliggers
• Alle bijdragen van Aart Broek