Voorspellingen zijn overgewaardeerd

De beste manier om de toekomst te voorspellen is door haar te creëren, zei Peter Drucker. Neem ramingen dus nooit te serieus.

Vorige week erkende het IMF dat er fouten zijn gemaakt met de redding van Griekenland. De schade die de enorme bezuinigingen aanrichtten aan de economie zijn onderschat. De voorspellingen van hoe de Griekse economie zich zou ontwikkelen waren te rooskleurig gebleken. Het is een recent voorbeeld van hoe economen ernaast kunnen zitten. In april dit jaar hield weblog Sargasso de ramingen van het Centraal Planbureau tegen het licht. Het bureau zit er regelmatig naast en moet niet zelden zijn verwachtingen bijstellen. Toch bepalen de ramingen in grote mate het beleid van de overheid.

Geen voorspellingen

Op zijn website benadrukt het CPB dat we de ramingen niet als keiharde voorspellingen moeten lezen. De statistici weten als geen ander dat hun ramingen zelden precies uit zullen komen. Het is net zoals het KNMI altijd zegt: wij doen geen weersvoorspellingen, wij doen aan weersverwachtingen. Dat is een heel verschil. Eigenlijk zijn voorspellingen over hoe de economie zich zal ontwikkelen net horoscopen. Ze komen zelden precies uit, maar het grote publiek smult ervan. Het is dus niet gek dat ook allerlei managers en ondernemers regelmatig allerlei voorspellingen doen. Er valt immers geld mee te verdienen.

Gouden business

In ons land is Willem Middelkoop een voorbeeld van iemand die goed verdiende aan zijn voorspelling over de ontwikkeling van de goudprijs. Verder staat hij bekend als een economische doemdenker, net als de bekende 'doctor Doom' Nouriel Roubini, die overigens meent dat de goudkoorts onder beleggers definitief voorbij is. Het is niet voor niets dat ik uit de tientallen beschikbare voorbeelden juist deze twee mannen heb gekozen. Je kunt het met ze eens zijn of niet, vriend en vijand moet toegeven dat ze beiden wat extreem zijn in hun voorspellingen. Het leuke is dat de Amerikaanse econoom Christina Fang onderzoek heeft gedaan naar voorspellers van financiële markten.

Toeval?

Fang beschrijft dat voorspellers van extreme economische gebeurtenissen (zowel positieve als negatieve) er maar zelden in slagen hun succes te herhalen. Zou hun eerste succes toeval geweest zijn? We zullen het nooit zeker weten.
Aan de andere kant hebben we de voorspellingen van economen waar je in feite alle kanten mee uitkunt. Ze zitten vol mitsen, maren en aannames. Je kunt er in de praktijk vrij weinig mee, maar dit zijn eigenlijk wel de meest eerlijke voorspellingen (voor zover je ze überhaupt voorspellingen kunt noemen). Niemand kan de toekomst voorspellen, ook economen niet. 

Schijnzekerheid

Waarom vinden al die voorspellingen over de toekomst dan zo gretig aftrek? Ik denk dat het te maken heeft met een universele afkeer van onzekerheid. Als je denkt te weten wat er morgen gebeurt, geeft dat veel mensen rust. Ook bedrijven anticiperen op de schijnzekerheid van voorspellingen en baseren hun strategie op prognoses. Terecht, want een strategie bepaal je niet voor het verleden. Maar hoe nuttig ze ook zijn bij het bepalen van je koers als bedrijf of kabinet, we moeten waken voor overwaardering.

MEER COLUMNS VAN ELINE RONNER?

• Wat Rutte kan leren van gebrek aan wc-papier
• Wie er warmpjes bijzit, presteert beter
  
  
• Alle columns van Eline Ronner