Het beste advies is vaak een oncomfortabele vraag

De beste adviezen zijn vaak oncomfortabel en zitten meer dan eens verpakt in een vraag, constateert Ronald Meijers.

'Dat zegt mijn partner ook altijd!’ is het beste bewijs dat mijn goedbedoelde leiderschapsadvies ook ‘goed’ is. Wie anders dan onze levensgezel dringt door tot de kern? Advies wordt pas opgevolgd als meerdere vertrouwde adviseurs hetzelfde zeggen. Hoe bepaal je anders wat ‘goed’ is?

Klokkenluiders

Wanneer hebben wij behoefte aan advies? Als problemen ‘wicked’ zijn: moeilijk te definiëren en niet definitief oplosbaar. Bijvoorbeeld over strategie: de koers bepalen is bij uitstek complex, onder meer omdat je nooit kunt vaststellen of optie B achteraf beter was geweest. Maar, zo blijkt ook weer in een recent rapport van Gowing & Langdon, die behoefte blijft vaak beperkt tot het verteerbare: non-conformistische adviseurs worden behandeld als klokkenluiders en – dus – terzijde geschoven. Mensen ervaren een advies vooral als ‘goed’ als het past binnen het bestaande, dominante denkpatroon. Terwijl het juist erom gaat blinde plekken of bewuste bijziendheid te doorbreken. Goede raad voelt doorgaans ongemakkelijk.

Doorslaggevend advies

Recent had ik onenigheid met een klant over de rekening. Zijn inzet: ‘We willen niet betalen, want we hebben een andere oplossing gekozen’. Nadat wij samen diverse varianten hadden bekeken én een uitgewerkt idee hadden opgeleverd, zegt de opdrachtgever: ‘Ik had achteraf iets anders nodig’. Mijn vraag: is een advies pas goed als het wordt opgevolgd? Dienstverlening is in die zin letterlijk ingewikkeld: adviseur en klant werken per definitie – en steeds intensiever – samen. Hoe stel je dan vast of de externe bijdrage waardevol, of zelfs: doorslaggevend, was?

'Black Swans' en 'Black Elephants'

En is goede raad per definitie duur? Je zou denken van wel, want de adviseurs van de top rekenen al jaren de hoogste tarieven. Deels is dit te verklaren uit de terechte angst voor en de grote impact van ‘Black Swans’: onbekende onbekenden. Of door de hoge moeilijkheidsgraad van het aantonen van zogenoemde ‘Black Elephants’: bekende onbekenden, waarbij iedereen een probleem ziet, maar dat om een of andere reden negeert.

Dieren temmen

Alleen de allerbeste consultants weten deze diersoorten te temmen. Maar de hoogte van de tarieven vindt vooral zijn oorzaak in de noodzaak de machtsongelijkheid te beperken: de adviseur moet ongeveer evenveel verdienen als zijn opdrachtgever. Is de adviseur te machtig, dan verandert wijze raad in een besluit. Is de patroon te machtig, dan verwordt raadgeven tot naar de mond praten.

Hoog IQ

Samenvattend is een advies dus ‘goed’ als het door meerdere betrouwbare bronnen bevestigd wordt, oncomfortabel aanvoelt, toepasbaar én onafhankelijk is. Helaas constateerde Chris Argyris dat vooral mensen met een hoog IQ niet gewend zijn hun eigen assumpties ter discussie te – moeten – stellen.

Beste raad is een vraag

De beste raad is daarom vaak een vraag. Want vragen staat vrij en vragen kunnen bevrijden. Welke ‘ondenkbare’ gebeurtenissen hebben ons leven recent opgeschud? Poetins bezetting van de Krim? Het bedrog van VW? De vluchtelingencrisis? Parijs 13/11? Wat leren deze gebeurtenissen ons over onszelf, onze manier van kijken en werken? En hoe stellen wij ons in op de waarschijnlijk sterke stijging van deze ‘unknown unknowns'?

Lees meer van Ronald Meijers

• Iets doen 'omdat het kan', dat is puur machtsmisbruik
  
• Waarom benoemen zoveel bedrijven systematisch de verkeerde leiders?
• Alle bijdragen van Ronald Meijers

Bron foto boven: Flickr.com

Vraag een gratis proefnummer aan

Deze column komt uit de meest recente papieren editie van Management Team, de laatste van 2015. Ben je nog geen abonnee? Vraag deze editie dan hier aan als gratis proefnummer!