Dit is de reden dat niemand zich een leider voelt

Vraag een zaal managers wie zichzelf als leider beschouwt en niemand steekt zijn vinger op. Komt het door onzekerheid?

Mijn kleermaker heet Yakob. Hij is eigenaar van modeatelier Mario te Haarlem. Yakob is niet zomaar een kleermaker, hij voedt zijn klanten op en behandelt ze met het respect dat zij nodig hebben. Hoe druk het ook is: hij doet zelf de deur open voor hulpbehoevenden. Maar klanten zoals ik, die bedremmeld met een tot op de bilnaad gescheurde broek komen aanzetten, krijgen lik op stuk: ‘Waarom bent u daar niet eerder mee gekomen?’ Yakob is een uitstekend vakman, die een bijna afgeschreven pak weer draagbaar weet te maken. Maar hij toont vooral leiderschap, door zonder voorbehoud te zeggen: ‘Ik ga dat voor u fiksen’. Leiderschap is een functie van menselijke interactie, schreef Mary Parker Follet al in 1926.

Leiderschap is iets alledaags

Follet, een van de eerste vrouwelijke managementtheoretici, gaf leiderschapsadvies aan de hoogste bazen in het bedrijfsleven. Daarnaast was ze sociaal werker. Qua leiderschap liggen die twee werelden niet zo ver uit elkaar als het misschien lijkt. Leiderschap is namelijk iets alledaags. De collega die tegen zijn zieke collega zegt: ‘Word jij maar beter, ik neem je werk wel over’, is een leider. Net als kleermaker Yakob. Leiderschap begint met je verantwoordelijkheid nemen. Een leider zegt niet: ‘Ik ga probéren dit voor u te fiksen’. Hij – of zij – zegt: ‘Ik gá dit voor u fiksen’.  Wie maar voor 99 procent verantwoordelijkheid neemt, is geen leider. 

De online eisenlijstjes maken onzeker

Dat zien we in Turkije, waar de macht van premier Recep Tayyip Erdogan langzaam afbrokkelt. Handhaving van zijn macht staat ­bovenaan zijn prioriteitenlijstje. Voor het welzijn van het volk dat hem democratisch heeft gekozen, neemt hij geen verantwoordelijkheid. Erdogan is dus geen leider. De talloze eisenlijstjes voor leiderschap die we online kunnen vinden, kunnen ons onzeker maken. Ze zijn afkomstig van gezaghebbende bronnen en laten zich niet zomaar negeren. Maar zelfs als ík ze lees – en bescheidenheid is niet een van mijn meest opvallende kwaliteiten – voel ik me geen leider. Als ik aan een zaal vol topmanagers vraag wie zichzelf als leider beschouwt, steekt vaak niemand zijn vinger op. Zelfs 1 op 1 – als de sociale verlegenheid geen rol speelt – is het antwoord vaak negatief. Beste lezer, ben jij een leider? 

Iemand die volle verantwoordelijkheid neemt

Ik wil graag bereiken dat iedereen zichzelf als leider ziet. Niet als ‘goede’ of als ‘echte’ leider, ook niet per se als inspirerend, visionair, authentiek of dienend leider. Maar als iemand die de volle verantwoordelijkheid kan nemen en die zijn of haar uiterste best doet om anderen mee te krijgen. Mee naar buiten, mee naar boven, mee op reis. Mee in een plan, een gedachtegang of een dialoog. En als iemand die daar soms wel in slaagt en soms ook niet. Om te achterhalen wat leiderschap is, moeten we het demystificeren. Leiderschap speelt niet alleen bij de hoofdrolspelers in The Wall Street Journal, Het Financieele Dagblad of Management Team – leiderschap is overal om ons heen. Kijk maar naar kleermaker Yakob.

Dit artikel komt uit de papieren editie van Management Team. Voortaan de eerste zijn die de nieuwste verhalen leest? Neem een abonnement.