5 tips om een ‘advocatus diaboli’ binnen te halen

Elk bedrijf heeft een 'advocaat van de duivel nodig' die de rest scherp houdt. 5 tips van columnist Ronald Meijers over hoe je dat als manager slim aanpakt.

De advocatus diaboli, ingevoerd door Paus Sixtus V in 1587, speelde niet zomaar een rolletje; hij was altijd grondig voorbereid. Toen hij in 1983 op een zijspoor belandde, had hij al vele onterechte heiligverklaringen voorkomen. En zo uiteindelijk bijgedragen aan de geloofwaardigheid van heiligen en hun kerk.

Tegenspraak

Ook recent onderzoek (van onder meer Adam Grant) toont aan dat tegensprekers essentieel zijn, zowel voor de originaliteit als de kwaliteit van besluiten. Er is één voorwaarde: die tegensprekers moeten de kernwaarden van de organisatie wel volledig omarmen. Juist in bedrijven met een sterke cultuur en in samenhangende teams zijn de relaties en de kwaliteit van de interactie goed genoeg om constructief op kritiek te reageren.

Focus is de vijand van vernieuwing

Veel tegelijk doen is beter

Veel grote bedrijven zijn echter kampioen ideeëndoden. Het barst er van de diepgewortelde overtuigingen en praktijken die elke originaliteit, elke afwijking van de norm in de kiem smoren. Neem ‘focus’. Minder is meer, doe dingen in één keer goed, kies waar je beroemd om wil zijn. Terwijl onderzoek laat zien dat voor vernieuwing véél dingen tegelijk doen cruciaal is. Juist dan kom je tot nieuwe inzichten. Pas na de twintigste oplossing verlaten mensen gebaande paden en dan nog vaak pas als ze zich veilig genoeg voelen om maffe meningen te uiten. Focus is de vijand van vernieuwing.

Ga tegen de baas in

De belangrijkste creativity-killer is echter wel de gewoonte om de baas niet tegen te spreken. Dat wordt algemeen gezien als een career limiting move. En de top ziet het meestal zelf als gebrek aan loyaliteit, in plaats van als uiting van betrokkenheid. Maar hoe moet het dan wel, zo’n cultuur bouwen waarin cohesie en non-conformisme elkaar versterken in plaats van uitsluiten? Daarvoor heb ik 5 tips.

1. Zorg voor maximaal 4 kernwaarden en zorg dat ze breed bekend zijn én in volgorde van belang zijn gezet. Cohesie ontstaat alleen als duidelijk is wat niet-onderhandelbaar is.
2. Benoem in elk team een ‘loyale tegenspreker’: iemand met het talent om groupthink tegen te gaan. Een talentvol tegenspreker heeft de onweerstaanbare neiging het tegenoverstelde te beweren. Een autistisch jongetje zei eens: ‘het glas is gebroken, maar gelukkig zijn de scherven nog heel’.
3. Voer de ideeënbus opnieuw in. Beloon mensen voor het doen van – liefst: heel veel – voorstellen. En laat de selectie over aan ter zake deskundigen, zeker niet aan het management.
4. Laat leidinggevenden hun zwakke plekken publiekelijk tonen. En om feedback vragen. Weinig werkt meer ontwapenend.
5. Vraag niet alleen om oplossingen, maar vraag om problemen. Juist door complexe problemen in teams te bespreken, komt de diversiteit aan invalshoeken boven. En zorg dan dat iedereen aan het woord komt, juist ook degenen die er op het eerste gezicht geen verstand van – kunnen – hebben.

Ons onderzoek ‘The passion of the explorer’ komt tot drie kenmerken van innovators: ze zijn langdurig gecommitteerd aan een bepaald domein, stellen aan iedereen – vooral de lastige – vragen en koppelen mensen aan elkaar. Als vierde zou ik non-conformisme noemen, omdat ‘de norm’ hen er niet van weerhoudt om hun omgeving sterker en beter te maken. Of het nu gaat om de kerk, of om een bedrijf.

Afbeelding via Getty.

Dit verhaal staat in de meest recente printeditie van Management Team, die helemaal in het teken staat van talent. Ben je nog geen abonnee? Vraag de huidige editie dan aan als gratis proefnummer.