Je moet sterven voor je doodgaat, net als Ricardo Semler

Oude overtuigingen geven zich niet zo maar gewonnen. Doodgaan is geen pijnloos proces, maar wel noodzakelijk, schrijft Ralph Freelink.

De Braziliaan Ricardo Semler, oprichter van Semco, is buitengewoon succesvol. Hij heeft meerdere bedrijven en functies en verdient daarmee miljoenen. Tot hij bijna omkomt bij een auto-ongeluk. Daarna rijdt hij maandenlang geen auto, werkt hij niet, en zet hij zijn mobiel uit. Hij herstelt, staat stil en evalueert. En gedurende dat proces ontdekt hij betekenis in de gebeurtenis: er bestaat samenhang tussen het ongeluk en de wijze waarop hij tot dan toe zijn leven invulde. In een interview met VPRO’s Tegenlicht (zie onder deze column) zegt hij daarover: ‘Het heeft niet zo moeten zijn dat ik toen doodging. Maar daardoor besefte ik wel dat mijn leven ontzettend jachtig was. Ik was met van alles bezig. Ik begreep dat het tijd werd me te concentreren op wezenlijke zaken.’

Een manier van functioneren loslaten

Crises zoals deze, maar bijvoorbeeld ook conflicten, burn-out, faillissement, rechtszaken en ontslag, kunnen aanleiding vormen je leven om te gooien. Al is de reden vaak ook minder dramatisch. Soms gebeurt het al als mensen een gebrek aan inspiratie of richting ervaren. Wat Sem­ler betreft: hoewel hij niet fysiek doodgaat, sterft er wel iets: namelijk wie hij was. Hij laat een manier van functioneren los die niet langer past. Daarna wordt hij opnieuw geboren: vindt bezieling, ontmoet zijn vrouw, krijgt kinderen en benadert zijn werk voortaan anders. Hij gaat zich bezighouden met de verbetering van de kwaliteit van leven in zijn lokale gemeenschap.

Niet langer naar een oplossing zoeken

Crises vormen dus kansen. Ze zetten aan om met andere ogen te gaan kijken; de aard te doorgronden van de situatie en nieuw inzicht te krijgen. Als gevolg daarvan (en de stappen die daardoor mogelijk worden) vindt verandering plaats; lost de crisis vanzelf op. Er hoeft niet langer naar een oplossing te worden gezocht. Dat geldt overigens niet alleen voor mensen, maar ook voor teams en organisaties.

Oude overtuigingen en gedragspatronen

Het is echter niet vanzelfsprekend dat zulk inzicht daadwerkelijk komt; dat mensen ‘wakker worden’. Oude overtuigingen, gedragspatronen en reacties geven zich niet zomaar gewonnen. Doodgaan is geen makkelijk proces, laat staan pijnloos. Een deel van je persoonlijkheid loslaten, opgeven waaraan je gehecht bent, wat je hele leven al bij je is, of waaraan je je succes dankt, dat doet niemand graag. Helemaal niet omdat je geen idee hebt van wat daarna komt, en of er nog wel iets komt. Niet voor niets proberen grote groepen mensen het koste wat kost te voorkomen.

Leven na de dood

Maar het is noodzakelijk. Als je echt wilt worden wie je bent, moet je sterven voor je doodgaat. En hoe ongemakkelijk dat ook mag lijken; er is leven na de dood. Eigenlijk begint het daarna pas echt. Inzicht opent een deur. Erachter ligt de weg naar binnen; stap twee.

Dit is de eerste bijdrage van Ralph Freelink. Hij schrijft voor Management Team iedere maand over transformatie en leiderschap. Bekijk het interview met Ricardo Semler waar hij naar verwijst in deze eerste column: