Over 10 jaar bestaat jouw werk niet meer

De kans is groot dat jouw soort werk de komende 10 jaar verdwijnt. Probeer mee te bewegen met die verandering. Zo kun je dat doen.

Je moet er zo langzamer hand maar eens over na gaan denken; wat je later worden wilt. Ook als je denkt dat je een leuke baan hebt en nooit met de gedachte speelt om iets anders te gaan doen. De kans is groot, dat jouw soort werk de komende 10 jaar verdwijnt. En als je dan niet echt iets anders bent gaan doen, dan zijn de dorpsbraderieën je toekomstland. De hypotheekadviseur zit daar dan naast de klompenmaker in de hoek uitgestorven beroepen.

De werkrevolutie

De Engelse hoogleraar Lynda Gratton beschreef in The Shift (Nederlandse titel De werkrevolutie) dat we aan de vooravond staan van een omwenteling die vergelijkbaar is met de industriële revolutie. Zij beschrijft vijf krachten die het werk van nu fundamenteel zullen veranderen. De technologie, de globalisering, de demografie, de levensduur van mensen en het wel of juist niet aanwezig zijn van natuurlijke hulpbronnen, komen uit haar internationale research groep naar voren als cruciale factoren die werk drastisch zullen veranderen. Veranderen klinkt nog niet zo dramatisch, maar veranderen betekent in veel gevallen dat veel banen en beroepen definitief verdwijnen.

Wat wil je later worden?

Kinderen worden regelmatig overvallen met de vraag wat zij later willen worden. Een stomme vraag heb ik dat altijd gevonden. De vraag lijkt echter nog stommer te worden, als die voorgelegd wordt aan volwassenen van middelbare leeftijd. Was de boodschap van mevrouw Gratton al een stevige confrontatie, de heer Schattorie van Deloitte maakte het in de uitzending van Tegenlicht over het werken van morgen nog veel confronterender.

Welk werk is te vervangen?

De Universiteit van Oxford analyseerde werkzaamheden die door automatisering, of robotisering vervangen zouden kunnen worden. Op basis van dat onderzoek bleek 47 procent van de in Amerika bestaande banen op termijn vervangen zouden kunnen worden. Met de gegevens uit dat onderzoek keek Schattorie naar het werk in Nederland. Houd je vast, want jouw werk zou daar ook weleens bij kunnen zitten. Schattorie schat dat op termijn van tien jaar er 2 à 3 miljoen banen verdwijnen, als gevolg van de technologische ontwikkelingen. En dat zijn niet alleen hypotheekadviseurs. Het scala van verdwijnende banen zal breed zijn. Veel in de financiële dienstverlening, maar ook in de gezondheidzorg en de huizen- en wegenbouw.

Nadenken

Nu zijn we allemaal geneigd om slecht nieuws dat onszelf betreft te bagatelliseren. Die ‘het zal mijn tijd wel duren’ mentaliteit zal menigeen duur komen te staan. Maar je kan ook proberen mee te bewegen met die drastische veranderingen.

Wat is je toegevoegde waarde?

Probeer eens te formuleren welke toegevoegde waarde je nu eigenlijk met jouw werk levert. En zie het niet te makkelijk. Als je een boekhouder bent, is je toegevoegde waarde niet dat je de administratie op orde houdt. Dat is een van de eerste dingen die binnenkort geautomatiseerd zal worden. En dan roepen dat je al jaren ervaring hebt, gaat je werkgever niet overtuigen van jouw onmisbaarheid.

Persoonlijke kwaliteiten

Laten we het simpel houden. Stel, je bent bovengemiddeld nauwkeurig. Of altijd zo alert dat je nieuwe regelingen van meet af aan weet te benutten. Die nauwkeurig- of nieuwsgierigheid: dat is jouw toegevoegde waarde. Niet dat je daarmee een machine kan verslaan, maar je kan wel onderzoeken waar dergelijke kwaliteiten werkelijk tot hun recht zouden komen.

Leidinggevende

Nu zal menigeen die MT leest een leidinggevende positie vervullen. En leidinggevenden hebben nogal eens de neiging te veronderstellen dat ze onvervangbaar zijn; dat hun baan in ieder geval niet zal verdwijnen. Waarschijnlijk zal er hier en daar wel behoefte aan een leidinggevende blijven, maar dan wel in veel mindere mate dan nu. Als je nu leiding geeft aan een groep laboranten, administratieve krachten, of aan louter diagnostiek bedrijvende psychologen, dan zul je de klos zijn. Er is straks echt niemand meer aan wie je leiding hoeft te geven.

Belangrijke taak voor leidinggevenden

De meeste leidinggevenden voelen zich werkelijk verantwoordelijk voor hun medewerkers. Hoewel medewerkers dat zelf nogal eens willen betwijfelen, is het mijn ervaring dat leidinggevenden zich meestal heus wel bekommeren om hun medewerkers. Ze laten het helaas vaak niet zien. Als ze niet voor elk mogelijk vraagstuk direct een oplossing hebben, snijden ze een onderwerp bij voorkeur niet aan. Dat is in het algemeen al onwenselijk, maar nu duidelijk wordt dat zoveel werk gaat verdwijnen, is het uitermate zinvol – en bedrijfsmatig zelf profijtelijk – om je medewerkers regelmatig de toekomst te bespreken waarin het huidige werk niet meer bestaat.

Vragen stellen

En natuurlijk heb jij als leidinggevende ook geen oplossing. Maar als jij leidinggevende bent geworden omdat je scherp kunt denken en zaken niet zomaar voor lief neemt, dan is dat je toegevoegde waarde. Die persoonlijke kwaliteit ga je nu benutten om medewerkers over hun eigen toekomst te laten nadenken, zodat zij zich verantwoordelijk gaan voelen voor hun toekomst. Veel plezier en ik hoop je niet te treffen op onze jaarlijkse dorpsbraderie in de hoek 'uitgestorven beroepen'.

Meer brein in bedrijf?

• Wat te doen tegen sociale duimendraaiers
  
• Doen wat je belangrijk vindt, vergroot je effectiviteit
  
• Aantrekkelijker werken? Kijk naar de 3 basisbehoeften
  
• Vrees oogt als trouw
  
• Alle columns van Cees Schenk