Ondoordachte keuzes kunnen ook goed uitpakken

De druk om de juiste keuzes te maken is groot, zeker voor jongeren. Maar ondoordachte keuzes hebben ook voordelen.

De druk op jong volwassenen worden steeds groter. Een van de oorzaken van die druk wordt gevormd door de ‘verplichting’ om de juiste carrière keuzes te maken en dan ook nog gelukkig te zijn. De juiste carrière keuze is een veel rekbaarder begrip de enige juiste keuze.

Toeval

Dat ik ooit psychologie ben gaan studeren, had allerminst te maken met een weldoordachte keuze. De studiekeuze die ik in het laatste jaar van de middelbare school gemaakt dacht te hebben, werd ingehaald door toeval. Komend uit een milieu waarin ijzer, bouwen en elektrotechniek de werkzaamheden waren die ik kende, kon ik mij bij het vak de psycholoog eigenlijk weinig concreets voorstellen.

Ondoordacht

Door met anderen mee te gaan naar voorlichtingsbijeenkomsten van de universiteit, maakte ik een keuze voor iets waarvan ik een totaal onscherp beeld had. Mijn vader liet zich ontvallen: 'Wat moet je daar nu mee?' Hij wist in ieder geval ook niet wat hij zich concreet voor moest stellen bij mijn nieuwe studiekeuze.

Bezint voor ge begint

Opgevoed vanuit de mentaliteit ‘bezint voor ge begint’ handelde ik totaal onverantwoordelijk. Mijn vader probeerde mij nog te enthousiasmeren voor de Technische Universiteit, maar ik volgde mijn slecht doordachte keuze. Er zal mogelijk iets afzetterigs meegespeeld hebben, maar die herinnering is me ontschoten.

Eerst doen, dan nadenken

Ik volgde met de wijze waarop ik koos meer de methode die Roman Krznaric propageert in How to Find Fulfilling Work. Hij stelt dat te veel mensen nadenken over hun ideale carrière. Het gaat er volgens hem niet over wat ooit zou kunnen doen, maar wat je nu kunt doen. Maak je geen zorgen over de ideale loopbaan, zegt hij, er zijn vele wegen die naar Rome kunnen leiden. Was ik architect of tandarts geworden, dan had ik dat waarschijnlijk ook wel passend voor mezelf vorm weten te geven.

Algemeen belangrijker dan specifiek

Niet precies het goede vak volgen dat leidt naar de juiste carriere is essentieel om het later naar je zin hebben in je werk. Volgens Krnaric zijn een aantal algemene dimensies crucialer om het naar je zin te hebben in werk, dan juist dat ene goed vakgebied kiezen. Hij noemt de volgende vijf dimensies:

• Geld verdienen
• Status verwerven
• Een verschil kunnen maken
• Je echte interesse kunnen volgen
• Je talenten kunnen benutten (vaardigheden)

De volgorde van de dimensies heeft niets met hun feitelijk belang te maken. Waar de een vooral gedreven wordt door het vergaren van geld, is het voor een ander essentieel om de eigen kwaliteiten optimaal te benutten en zich verder te kunnen ontwikkelen.

Geld

Nog meer dan voor het begin van de crisis, worden scholieren gestimuleerd een exact beroep kunnen kiezen. Het tekort aan technici zal alleen maar groter worden en de verdiensten zullen goed zijn. Geen gekke gedachte, maar zo’n belangrijke keuze te laten beperken door louter geld, is risicovol. Zeker als iedereen het advies zou gaan volgen om een technisch beroep te kiezen.

Status

Het is belangrijk een beetje trots op je werk te kunnen zijn en het gevoel te krijgen dat je iets betekenisvols doet. En dat beeld kan nogal wisselen. Waar de relatief hoge verdiensten van bankmedewerkers naast geld ook status opleverde, is nu menig bankmedewerker wat gegeneerd over de betrokkenheid bij een financiële instelling. Essentieel is goed te weten wat voor jezelf van belang is, als je iets wil doen waar je trots op kan zijn.

Een betekenisvolle bijdrage leveren

Uit onderzoek komt duidelijk naar voren dat veel mensen het in hun werkzame leven van belang vinden om het verschil te kunnen maken. Een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren moet je niet direct associëren met bijvoorbeeld het beschermen van bedreigde diersoorten, het uitbannen van de kernenergie, of het zorgvuldig omgaan met de energievoorraad. Het verschil willen maken kan ook betrekking hebben op zoiets ‘plats’ als de juiste aanpak vinden om een product succesvol aan de man te brengen.

Je echte interesse kunnen volgen

Op de langere termijn zal je in werk alleen gemotiveerd blijven als je in staat bent je interesse te volgen. Overigens kan de toepassing daarvan breed zijn. Ik wil zaken graag goed snappen; dat betekent voor mij dat ik de materie werkelijk begrijp. Begrijpen betekent voor mij dat ik mijn kennis actief kan benutten in de praktijk. Zo bekeken lijkt er in feite veel meer overeenkomst tussen de architect, de tandarts, of de praktiserende psycholoog.

Vaardigheden

De vaardigheden die in je werk gevraagd worden, zijn veelal nauw gelieerd met datgeen dat je werkelijk interesseert. Misschien interesseert iets je wel vooral omdat je het goed kunt, maar mogelijk wordt je ook bekwamer in specifieke vaardigheden omdat het je interesseert. Zo wil ik mijn werkzaamheden heel goed onder knie hebben, voordat ik ze toepas. Tegelijkertijd wil ook de ruimte ervaren om te experimenteren en te kijken of een specifieke aanpak in een speciale situatie mogelijk nog een beter effect heeft. Zo beschouwd misschien toch goed dat ik geen architect of tandarts ben geworden.

Op de keper

In essentie zijn we doorgaans allemaal heel goed in staat om een draai te geven aan de dimensies die voor ons van belang zijn in ons werk: dat we in ons werk ons ‘ei’ kwijt kunnen. Essentieel in werk is dat je een manier vindt om je werk zo uit te voer en dat het aansluit bij wat jij belangrijk vindt. Het beroep en de baan zijn minder belangrijk dan de wijze waarop je er zelf vorm aan weet te geven.

Spiegelbeeld

Dan Millman formuleerde het mooi in zijn boek Way of the Peaceful Warrior: 'A warrior does not give up his loves, he finds love in what he does.' Om het blijvend naar je zin te hebben in werk, is het belangrijk om vats te stellen in hoeverre je in staat bent om de bovenstaande dimensies voor jezelf tot hun recht te laten komen. Je moet je dagelijks afvragen of het werk en jouw wensen nog goed bij elkaar passen; dat is essentieel.