Elk probleem ‘een uitdaging’ noemen? Dat helpt je niet altijd vooruit

Alles een 'uitdaging' noemen, overal kansen zien: de positieve psychologie heeft ons veel goeds gebracht. Maar soms is het beter negatief gedrag gewoon hard aan te pakken.

De positieve psychologie heeft mijn enthousiasme voor mijn vak psycholoog op zijn minst in stand gehouden. De positieve psychologie ontstond rond het jaar 2000, niet als reactie op de negatieve psychologie, maar wel als reactie op de psychologie zoals die zich vanaf circa 1870 ontwikkeld had.

Geestelijke gezondheidszorg

Waar het psychologenvak zich oorspronkelijk richtte op het doen en laten van gewone mensen, ontwikkelde een groot deel van het psychologisch onderzoek zich juist richting de aandacht voor de afwijking van het gemiddelde. Zo zijn ook de meeste psychologen inmiddels werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg en daar houden ze zich echt niet bezig met de gemiddeld gezonde mens.

Popularisering

De positieve psychologie, geïnitieerd door Seligman en Csikszentmihalyi, richt zich op mogelijkheden en kansen benutten, en het achterhalen en inzetten van kwaliteiten. Zoals met zoveel nieuwe en waardevolle ontwikkelingen, is er de afgelopen 10 jaar ook in bedrijven een toenemende belangstelling voor de positieve psychologie. Je focussen op de kwaliteiten van de medewerkers is daarbij het adagium.

Tekortkomingen

Of het allemaal goed uitpakt valt hier en daar te betwijfelen. Maar goed, de intentie is in elk geval beter dan hetgeen waarmee we inmiddels al decennialang vertrouwd zijn geraakt, het jaarlijkse beoordelingencircus. Die wanvertoning is immers vooral gericht op het leggen van de vinger op de tekortkoming van de medewerker.

Of je focussen op menselijke kwaliteiten altijd goed uitpakt valt te betwijfelen.

Sterktes benutten

Zo heeft het positieve inmiddels een stevige voet aan de grond gekregen. Iedereen heeft tenslotte wel ergens een talent voor en dat moet gecultiveerd, in plaats van de energie te steken in het wegwerken van gebreken. De oorspronkelijk door Donald Clifton ontwikkelde StrengthsFinder ®, die later door Gallup in de 2.0 versie online werd gezet, wordt jaarlijks tegen de 2 miljoen keer ingevuld. Wereldwijd natuurlijk een verwaarloosbaar aantal, maar wel een indicatie dat velen zich aangesproken voelen door het idee om de eigen kwaliteiten in kaart te brengen.

Doorgeschoten

Op sommige plekken lijkt het positief denken ook wel doorgeschoten. Soms lijkt het wel politiek incorrect te zijn om het nog te hebben over zwaktes en tekortkomingen van medewerkers. We mogelijk alleen nog maar spreken over ‘mogelijkheden’ en ‘uitdagingen’, maar zeker niet over beperkingen.

Soms lijkt het wel politiek incorrect te zijn om het nog te hebben over zwaktes en tekortkomingen van medewerkers.

Andere kant van de medaille

Ik ben zelf een adept van de positieve psychologie, maar wil toch een lans breken voor de andere kant van de medaille. Er bestaan ook niet ontwikkelbare, of onverbeterlijke druiloren, die veel ellende in hun (bedrijfs-)omgeving veroorzaken. Negatief gedrag stevig aanpakken, is soms veel nuttiger dan dwangmatig koersen op de ontwikkeling van kwaliteiten en het keer op keer formuleren van uitdagingen.

Sadisten en ander gespuis

De manager die beweert dat mensen zich alleen kunnen ontwikkelen als ze eerst afgebroken worden, creëert een angstcultuur met voorzichtige ja-knikkers, in plaats van dat hij het beste in anderen naar boven haalt. Types als Blatter, Poetin en Madoff hebben ontegenzeggelijk talenten. Om dergelijke types nou te stimuleren hun kwaliteiten nog beter te exploiteren? 

De manager die beweert dat mensen zich alleen kunnen ontwikkelen als ze eerst afgebroken worden, creëert een angstcultuur met voorzichtige ja-knikkers, in plaats van dat hij het beste in anderen naar boven haalt.

Zelfingenomen kwasten

Gelukkig zijn dit soort extreem getalenteerde types dun gezaaid. Toch kom ik zwakke aftreksels nog regelmatig tegen in managementkringen. Soms in schaapskleren, maar ook gewoon met ontblote tanden. Dan blijkt opeens de inzet van wat oude psychologie helemaal zo gek nog niet. Zelfingenomen kwasten, empatisch gehandicapten en sadistische leidinggevenden kun je maar beter vroegtijdig herkennen. Een goed selectieonderzoek – ontwikkeld door de oude psychologie – is dan aan te raden.

Tenzij je natuurlijk op zoek bent naar een uitdaging…

Foto via Flickr.com