De 4 oorzaken van slechte carrièrekeuzes

Ook slimme mensen nemen soms slechte carrièrebeslissingen. Dit zijn de 4 oorzaken.

Je kent ze vast wel, of misschien ben je er zelf wel eentje: zo iemand die voortdurend foutieve loopbaanbeslissingen lijkt te nemen. Iemand die telkens kiest voor de verkeerde baan: een baan waarvoor ze eigenlijk niet geschikt zijn, of ze blijven te lang in een baan hangen. De functie lijkt inmiddels meer op een doodlopende steeg lijkt dan een strakke autoweg die je verder brengt. Het zijn niet alleen domme mensen die dit overkomt. Ook slimme mensen nemen volop slechte carrièrebeslissingen.

Vier redenen

Goed kunnen nadenken is geen garantie voor het nemen van de juiste loopbaankeuzes (foto). Er zijn een aantal psychologische mechanismen die maken dat – los van ons goede rationele denkvermogen – mensen toch foutieve beslissingen kunnen nemen. We noemen er hier 4.

#1. Angst en afkeer

De belangrijkste verklaring voor foute beslissingen is de angst voor verandering en een sterke ingebakken menselijke afkeer voor risico’s. Veel mensen kiezen voor een 'veilige' carrière, zonder al te veel veranderingen. Anderen voelen weerstand om naar nieuwe mogelijkheden te kijken, omdat je wel weet wat je hebt, maar nooit van tevoren weet wat je krijgt. Liever blijven werken onder suboptimale omstandigheden dan actie tot ongewisse verandering nemen.

#2. Zelfoverschatting

Een andere oorzaak van verkeerde keuzes is zelfoverschatting. Zo denken veel mensen dat ze sterk in staat zijn de omstandigheden met betrekking tot hun werk te veranderen. Veel mensen zijn eigenlijk niet erg tevreden met de inhoud van ons werk, met de honorering, of met de arbeidsomstandigheden. Toch blijven ze onder die omstandigheden werken. Ze maken zichzelf wijs dat ze bij machte zijn om alles op den duur in hun voordeel te veranderen. Desondanks is de realiteit dat er zoveel factoren zijn die de feitelijke situatie beïnvloeden, dat de gewenste verandering waarschijnlijk zal uitblijven.

#3. De rechtvaardigheidsillusie

Een andere reden dat mensen hun loopbaan verkeerd inschatten, is de zogeheten 'rechtvaardigheidsillusie'. Buitenstaanders zien het meestal zo, maar de betrokkene zelf heeft ogenschijnlijk niets in de gaten. Hij of zij sust zichzelf meestal met de heimelijke gedachte dat alles uiteindelijk wel goedkomt. Deze mensen veronderstellen eigenlijk dat alles uiteindelijk eerlijk en rechtvaardig zal zijn.

#4. Het gras-is-groener-syndroom

Een vierde reden van foute loopbaankeuzes is 'het-gras-bij-de-buren-is-altijd-groener'-syndroom (foto). Deze mensen laten zich bij hun carrièrekeuzes leiden door de gedachte dat het bij andere bedrijven altijd beter is dan bij je eigen werkgever. Zij horen sterke verhalen van mensen, die hun eigen arbeidsomstandigheden en de inhoud van hun werk wat fraaier voorstellen dan ze feitelijk zijn, en geloven daarin. Helaas komen ze veelal bedrogen uit als ze eenmaal de overstap naar wéér een nieuwe baan gemaakt hebben.

Degelijke oriëntatie

Als je maar een beetje het idee hebt dat een of meerdere van de bovenstaande mechanismen bij jou een rol spelen, overweeg dan nadrukkelijk om op realistische gronden van baan te veranderen, of aan de andere kant voorlopig geen aandacht meer te besteden aan baanverandering. Voortdurend bezig zijn met ander werk zoeken is namelijk energieverslindend. Telkens veranderen van baan en ook steeds weer na enige tijd teleurgesteld worden is al even energieverslindend. Daarom is het van belang veranderingen in de loopbaan altijd op een degelijke oriëntatie te baseren.

Objectieve criteria

Probeer bijvoorbeeld eens harde criteria te formuleren die in je werk voor jou van belang zijn. Analyseer je eigen baan en die van anderen op basis van die criteria. En vraag anderen met je mee te kijken, want opbjectief blijven is voor ons allemaal lastig. Blijkt je werk dan een doodlopend pad te zijn, houd jezelf dan niet langer voor de gek. Onderzoek alternatieven en ga serieus eraan werken. Probeer ook anderen te betrekken in je zoektocht, hoe moeilijk dat soms ook is. Het zal je verbazen hoe de beste oplossingen vaak komen uit onverwachte hoek. Voorwaarde is wel dat je de moed hebt om voor jezelf en anderen te erkennen dat jouw baan niet je dat is.

Magisch denken

Trap vooral ook niet in de valkuil van het magisch denken: de valkuil die je doet veronderstellen dat alles ooit vanzelf ten goede zal keren. Als je je ondergewaardeerd voelt, gaat je baas zich echt niet als vanzelf anders tegen je gedragen. Als je wilt dat er iets verandert, dan zul je iets moeten doen. Veranderingen ontstaan door actie te ondernemen. Maar zorg dan wel dat die actie op realistische overwegingen is gebaseerd. Als je dat lukt, zul je een bevredigende loopbaan hebben.

Meer Cees Schenk

• Productiever worden? Probeer het eens met meer rust
  
• Dit was 2014: de 10 positieve geheugensteuntjes van Cees Schenk
• 10 beperkende zelfovertuigingen
• Alle columns van Cees Schenk