Waarom plofkip VION moet afspekken

VION gooide recent zomaar zijn topman op zijn straat. Hoe gaat opvolger Dirk Kloosterboer het vleesconcern weer in beweging krijgen?

Van ‘gevalletje varkenscyclus’ tot ‘naar de slachtbank’. En van ‘geen vet meer op de botten’ tot ‘als een boer met kiespijn’: de flauwe grappen waren niet van de lucht toen vleesgigant VION vorige week bekendmaakte met onmiddelijke ingang topman Uwe Tillman op straat te zetten. Ja, dat krijg je natuurlijk, sommige varkens zijn nu eenmaal gelijker dan andere, en dan is het makkelijk schieten. Het bedrijf doet zelf ook even goed mee, door de Duitser Tillmann meteen maar af te serveren als de verkeerde leider 'nu we er stevig tegenaan moeten'. 

Sky high

Het zal je maar gezegd worden, door een woordvoerder van de grootste vleesverwerker van Europa, het bedrijf dat je drie jaar geleden nog als ideale kroonprins presenteerde. Het achterliggende verhaal is helaas ook al minder om te lachen. VION is de afgelopen 10 jaar gegroeid als een ware plofkip. Toen Daan van Doorn, Tillmans voorganger, in 2002 zijn ambitieuze overnamestrategie begon, telde het bedrijf 4.300 medewerkers. Dat zijn er op dit moment ruim zes keer zoveel. Ook de omzet, vorig jaar 9,5 miljard euro (!), is in die jaren sky high gegaan.

Zielige boeren

De 18.000 boeren, die samen de enige aandeelhouder vormen van het bedrijf, zullen hun ogen al die tijd hebben uitgekeken. Het bedrijf zet nu elk jaar ongeveer een half miljoen euro aan vlees per aandeelhouder om. Wie heeft het dan nog over zielige boeren?

Onder druk

Helaas is omzet ook niet alles. Want de winst is ondertussen zo goed als verdwenen. De ‘hoge toegevoegde waarde’, waar het concern zo prat op gaat, blijkt in de praktijk toch niet zo hoog. De supermarkten zetten VION zo onder druk dat het bedrijf zijn enige leveranciers – de boeren – moet uitpersen om hun aandeelhouder – diezelfde boeren – nog enig dividend uit te kunnen keren. Met je boerenverstand denk je dan al snel: dat kan niet goed gaan. En dat blijkt nu dus ook.

Veel grote ingrepen

Tillmann wordt nu verweten, ondanks de slogan Passion for Food, te weinig passie aan de dag te hebben gelegd. Aan Tillmanns opvolger, Dirk Kloosterboer, de schone taak een uitweg uit het dilemma te vinden. De strategie is al twee jaar bekend, onder de naam Balancing The Future: scherp op de kosten letten, en liever ‘beter’ dan ‘meer’, zoals het dan zo mooi heet (check het aandoenlijke filmpje!). Kloosterboer mag daarvoor ‘veel grote ingrepen’, waaronder 340 ontslagen in Nederland, nu ‘versterkt en versneld’ gaan uitvoeren, aldus een woordvoerder van het concern.

Iemand met een boerengezicht

Ook wordt er werk gemaakt van de synergie en integratie van alle onderdelen die door de jaren heen over de hele wereld zijn verworven, zoals het grote, maar kwakkelende Britse vleesbedrijf Grampian. En er zal worden geïnvesteerd in het contact met de boeren. Want dat contact waren ze bij VION een beetje kwijtgeraakt. Wat nodig is, is iemand met een boerengezicht, aldus een woordvoerder van de Nederlandse Vakbond Varkenshouders. 

Betere prijs

Klinkt allemaal mooi. Maar of het allemaal ook zal helpen? Dat is even afwachten. Want de hamvraag blijft natuurlijk: gaat Kloosterboer ook de supermarkt, of sterker nog: de vleeskoper, in beweging krijgen om een betere prijs voor een stukje dier op het bord te betalen? Daar zit hem uiteindelijk toch de crux. Uit een recente actie van Albert Heijn blijkt dat dat niet makkelijk zal zijn. De super betaalt al zijn leveranciers opeens 2 procent minder dan afgesproken. Vette pech voor Kloosterboer, want als de supermarkten niet bewegen, kan het uit de lengte of uit de breedte komen, dan blijft het hoe dan ook een kwestie van schrapen en blijven de boeren mokken, ook over dingen als betalingstermijnen.

Een grens

Maar, beste Dirk, had je al nagedacht over hoe daaruit te komen? Je mag nu wel een enorm bedrijf onder je hoede hebben, het is nog steeds niet genoeg om een vuist te maken naar de consument, dat kun je op je klompen aanvoelen. Je kunt toch niet maar blijven overnemen in de hoop dat het dan ooit nog wel eens goedkomt met de winst? En de kosten maar steeds verder beheersen, je weet toch ook dat daar een grens aanzit?

Meat is murder

Ondertussen kan ik het niet laten om steeds te denken aan dat nummer van The Smiths, onder de niet mis te verstane titel Meat is Murder. Niet dat ik zelf nou zo'n overtuigd vegetariër ben, ik zou bijna zeggen: integendeel. En zeker niet dat VION nou het slechtste jongetje in de klas is als het gaat om dierenwelzijn, zo'n uitspraak zou ik zeker niet voor mijn rekening willen nemen. Maar het geeft toch weer te denken, hoe die industrie achter mijn – en waarschijnlijk ook uw – lapje vlees is georganiseerd. En het is zo'n nummer, dat nu eenmaal meteen in je hoofd schiet als je over varkens schrijft… Vanavond toch maar weer eens vegetarisch, zoals een goed flexitariër betaamt. Of een stukje Hackplus, schijnt ook heel lekker te zijn.