Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Uw pensioen moet anders en beter

Het huidig pensioenstelsel is technisch failliet, weinig flexibel en sluit grote groepen zzp’ers uit van deelname. De crisis is zowel acuut als structureel. Na de vraag ‘wanneer dondert het stelsel definitief in elkaar?’, wordt een andere vraag urgent. Hoe dan wel?

 

HELP!  ONS STELSEL STORT IN
Het pensioenstelsel kan anders en beter. Dat is maar goed ook, want het huidige pensioenstelsel staat op instorten. Ondanks geruststellende woorden van de pensioensector (zie het artikel ‘De grootste pensioenleugens’), is het huidig stelsel onhoudbaar en technisch failliet.

STRUCTUREEL PROBLEEM
Nee, dit is geen bangmakerij. En nee, het valt niet mee. Mocht u dat denken, het is ook niet (alleen) te wijten aan de lage rente dat de pensioenfondsen onder water staan. De tekorten waar nu mee wordt geworsteld, zijn een acuut probleem met grotendeels structurele oorzaken. Vooral de vergrijzing (meer gepensioneerden die ook steeds ouder worden),en de ontgroening (minder werkenden die met hun premies de fondsen aanvullen) zijn wel de belangrijkste.

HOEZO SOLIDARITEIT?
De waardeoverdracht tussen jonge werkenden en oudere niet-werkenden neemt steeds grotere vormen aan. Hierdoor ontbreekt voor jongeren het perspectief dat ook zij na het betalen van jarenlange premie een serieus pensioen hebben. Solidariteit is een hol begrip geworden.
Zolang we onszelf graag een beschaving noemen, moeten we ook iets hebben om – als collectief of als individu – onze welstand na het werkende leven te garanderen.

SECTOR SLUIT GELEDEREN
Maar hoe? Waar komen de antwoorden vandaan? Niet uit de pensioensector zelf. Dat is bij uitstek een gesloten sector met de blik op het verleden. Bestuurders zijn in dienst van de vakbonden of van de werkgeversorganisaties. Daar ligt hun loyaliteit, niet bij de belangen van de deelnemers aan het pensioenfonds. Niet gehinderd door een overdaad aan kennis – DNB verwijt hen het verdampen van vele miljarden omdat ze geen benul hadden van de door hen ingezette financiële constructies – verdedigen zij hun belangen.

VAAGHEID TROEF
Zij hullen zich in nevelen over de overlevingskansen van het stelsel en komen er mee weg om in de techniek van ‘het sparen voor later’ te vluchten. Pensioen is moeilijk en de regelingen zijn complex. Geen ander onderwerp heeft zo weinig seks appeal als ‘de oude dag’. De sector lijkt nog het meest op een automonteur – die geconfronteerd met de opwarming van de aarde door een overmatige CO2 uitstoot – eens goed naar het vonkmoment van de bougies in de motor kijkt. Hierdoor komt hij niet toe aan de gedachte dat het misschien wel een antwoord is om minder te rijden of een ander soort motor te gebruiken…

DE OPLOSSING? DENK MEE!
Een ander en beter pensioenstelsel moeten we dan maar zelf bedenken. Denk mee over een stelsel dat wel houdbaar is, waar wel evenwicht bestaat tussen de verschillende generaties.

MT publiceert met enige regelmaat hier over out of the box oplossingen die ook mogelijk zijn.

UW PLAN
Reageer direct of stuur uw creatief plan naar [email protected]
“Minstens zo sociaal, maar veel simpeler, wel transparant en met een solidariteit die geen perverse trekken heeft. Een stelsel dat inherent duurzaam is.” Martin Pikaart heeft een alternatief. Maar hij is ook de meest venijnige horzel in de pels van de pensioensector en krijgt als buitenstaander nauwelijks een voet aan de grond. Pikaart, voorzitter van de nietige vakbond ‘Alternatief Voor Vakbond’, toont in zijn boek ‘De pensioenmythe’, het faillissement van onze oudedagsvoorziening aan. Maar hij presenteert ook een heus alternatief. Niet op het niveau van de bougiesdiscussie waar de sector zelf in blijft hangen. Het is tijd om een andere motor onder de kap te leggen.

From scratch

Helaas kan een discussie over een vernieuwd pensioenstelsel niet helemaal zonder technische argumenten. De buffer – dat deel van de pensioenreserves in de dekkingsgraad boven de 100 procent – is nodig om de solidariteit in het huidige systeem te handhaven. De ondergrens om die solidariteit reëel te kunnen noemen wordt pas bereikt bij een dekkingsgraad van 130. Nu is die rond de 100 pocent. Die buffer dragen oudere generaties over aan de jongere en nog premiebetalende werkenden. In ruil hiervoor dragen die generaties het risico en garanderen een vaste uitkering aan de oudere generaties. Vandaag zijn de buffers verdampt. Het plan van Pikaart, dat hij samen met Gert Bos in de Netspar publicatie ‘Duurzame pensioenen from scratch’ presenteert, doet het zonder die (reeds verdampte) buffer en organiseert solidariteit niet tussen generaties, maar juist binnen één generatie.

Persoonlijk pensioenplan

Nu is het pensioen een verplichting waar niet aan te ontkomen valt. Iedereen voor allen op een manier die geheel bepaald wordt door enkelen. Pikaart pleit voor een ‘persoonlijk pensioenplan met actuariële risicodekking per cohort, met collectieve beleggingen, vormgegeven in een onderlinge waarborgmaatschappij.’ Pfff… In Nederlands voor stervelingen, komt het plan van Pikaart cs. op het  volgende neer.

Pensioenen worden georganiseerd per leeftijdsgroep. Iedereen die daarin valt kan een deel van zijn loon of inkomsten in dat fonds storten. Het geld in die grote pot wordt belegd, net als dat nu gebeurt. Iedereen heeft aan het eind van de rit recht op een evenredig groot deel van de opbrengsten als in verhouding tot de inleg. Niemand kan nog aanspraak maken op een gegarandeerd pensioen. Maar iedereen kan aanspraak maken op zijn deel van de pot.

Het probleem van de grote tekorten in de Nederlandse pensioenfondsen wordt grotendeels opgelost door een veel directere relatie te leggen tussen individuele inleg en de uiteindelijke uitkering. Om dit te kunnen doen, wordt ook anders gekeken naar die andere grootheden in het stelsel ‘risico’ en ‘solidariteit’.

Evenredig

Het risico ligt bij de deelnemer, maar die draagt alleen risico voor de groep waar die zelf onderdeel van is. “Het grote voordeel”, licht Pikaart zijn plan telefonisch toe, “is dat er geen buffer hoeft te worden opgebouwd om de solidariteit tussen generaties te kunnen financieren. Daarnaast is de inleg flexibel, dus ook zzp’ers kunnen makkelijk deelnemen aan een dergelijke regeling. Niet het eindbedrag wordt toegezegd, maar een evenredig deel van de opbrengsten. Dat betekent in de praktijk dat een pensioenuitkering in principe elke maand in hoogte kan variëren. Door dit basisprincipe te hanteren, is het stelsel duurzaam en onder alle omstandigheden houdbaar. Tegelijkertijd profiteert iedereen van elkaar. Door de beleggingen collectief in te zetten is er schaalgrootte met de bijbehorende mogelijkheden om aan risicospreiding en risicomanagement te doen. Door het beleggingsbeleid en het risicomanagement professioneel aan te pakken, kunnen de schommelingen in de uitkeringen beperkt blijven.” 

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Voordelen en nadelen

Het voordeel van het ‘plan Pikaart’ is dat de angel uit de oplaaiende generatiestrijd wordt gehaald. Risico’s worden per leeftijdsgroep gedeeld en generaties kunnen niet hun eigen tekorten aanzuiveren met een greep in andermans kas. Nadeel is dat niemand meer zeker weet wat die gaat krijgen. “Al moet je eerlijk zijn, ook vandaag is er grote onzekerheid over de hoogte van de pensioenuitkeringen”, vindt Pikaart. “Daarom is dit plan zeker geen vervanging voor de eerste pijler – de AOW – in het stelsel. Wel voor de tweede en misschien zelfs voor de derde.” In die zogenaamde derde pijler van het stelsel kunnen mensen zich individueel bijverzekeren. “Maar omdat de inleg flexibel is, lijkt het logisch dat veel mensen hun ‘bijverzekering’ simpel en transparant organiseren door extra stortingen te doen en op die manier de eigen aanspraken te vergroten.”

Reëel

De blauwdruk die Pikaart en Bos presenteren lijkt een reëel alternatief. Hun plan is wat zij noemen ‘Goudswaard en Frijns-proof’. Dit verwijst naar de rapporten van twee commissies die zich ongemeen kritisch uitlieten over het huidige pensioenstelsel, de kwaliteit van de pensioenfondsbestuurders en de mogelijkheden om in de setting van vandaag het stelsel overeind te houden. En het voldoet aan de eisen die geformuleerd zijn in het nationaal actieplan pensioenen. Dit moet garanderen dat een pensioen ook voor volgende generaties kan worden uitgekeerd. Maar in dit geval staan tussen droom en daad de belangen van de polderpartijen die nu aan de knoppen zitten als het gaat om het pensioen.

Lees ook