Hein Schumacher trapt op de rem. De ceo van Unilever heeft vrijdag laten weten de duurzaamheidsambities van de multinational bij te stellen. Het tempo van verduurzamen gaat omlaag.

Zo wordt de ambitie om alle verpakkingen van herbruikbaar, recyclebaar of composteerbaar plastic te maken jaren verschoven en wordt er minder vaart gemaakt met het betalen van een leefbaar loon voor medewerkers van leveranciers. Ook op het gebied van natuurbescherming heeft Unilever zijn doelstellingen afgezwakt.

Het afschalen van de duurzame ambities doet volgens de topman niets af aan het feit dat plastic, klimaat, natuur en bestaanszekerheid van boeren belangrijke thema’s blijven voor de multinational. ‘Ik ga niet roepen dat we de wereld redden’, zegt Schumacher nu in een interview met persbureau Bloomberg. ‘Maar ik wil ervoor zorgen dat alles wat we doen, echt beter is.’

Hein Schumacher kiest voor aandeelhouderswaarde

De aankondiging volgt na een van de eerste grote daden van Schumacher afgelopen maart. De topman kondigde aan de ijsjesdivisie van Unilever af te splitsen en 7.500 banen te schrappen. Hij wil de aandeelhouderswaarde maximaliseren. De tachtiger Nelson Peltz, inmiddels commissaris bij het concern, zal er goedkeurend bij geknikt hebben.

Lees ook: De wereld heeft 2 dingen nodig, zegt Paul Polman: ‘Moedige leiders en meer bomen’

De beruchte Amerikaanse miljardair-activist heeft al eerder giganten die van zijn koers afweken op het voor hem rechte pad gekregen, zoals PepsiCo en Procter & Gamble. De Financial Times omschrijft de babyboomer als ‘meedogenloos in het nastreven van zijn eigen doel: waardecreatie’.

Met Unilever-ceo Schumacher, die hij nog kent van concurrent Kraft-Heinz, hoeft hij zich weinig zorgen te maken. Als financiële topman haalde die eerder al de bezem door zuivelgigant FrieslandCampina. Daar is inmiddels al het vet van de soep, of beter de room.

Unilever: terug naar af?

Zou Paul Polman nog aan het roer hebben gestaan bij Unilever, dan zou dat voor heel wat meer vuurwerk gezorgd hebben in de boardroom. De voormalige topman zei namelijk hardop dat hij niet ‘de slaaf’ wenste te worden van de aandeelhouders.

Met het Unilever Sustainable Living Plan (USLP) koos hij voor het klimaat, voor een beter leven voor de boeren, kortom voor het beter maken van de wereld. Aandeelhouders die op korte termijn rendementen wilden, moesten dan maar niet investeren in Unilever.

Heel vooruitstrevend, ook goed voor de mensen en de planeet, maar met de huidige ceo lijkt het alsof Unilever teruggaat naar af. Naar de tunnelvisie uit de jaren tachtig van de vorige eeuw. Besparen op kosten, snijden in personeel, divisies afstoten die niet voldoende winst maken…

Slimme schapen

Jeroen Smit, bedrijfskundige en auteur van Het Grote Gevecht, vertelt tegen MT/Sprout dat Schumacher wel moet. ‘Het klinkt inderdaad heel gedateerd, en dat is heel jammer. Maar beursgenoteerde bedrijven zitten nog altijd gevangen in het mechanisme van de financiële markten. Schumacher is hier het slachtoffer van.’

‘De financiële markten worden geregeerd door slimme schapen, maar een slim schaap blijft wel in de kudde. Dat is de tragiek van deze tijd. Ik noem dat kuddekapitalisme. Wat je nodig hebt, zijn mensen die een keuze maken. Die zeggen: nou is het klaar met dat kuddekapitalisme. Ik stap uit de kudde.’

‘Polman was zo’n pionier, vijftien jaar geleden. Die deed dat, die durfde dat. Die zei tegen de financiële markten: ik stop met kwartaalresultaten. Hoezo de financiële markten? Het bedrijf is van ons.’

Wake-upcall voor Unilever

Maar Polman is door de actualiteit ingehaald, zegt Smit. ‘Dat zie je nu ook gebeuren bij bijvoorbeeld de Shells van deze wereld. Daar kunnen wij vanuit Europa tegen zijn, maar in de VS zie je al dat pensioenfondsen die op basis van ESG-argumenten hun geld willen beleggen, afgestraft worden.’

‘Als de koers van een bedrijf achterblijft, dan is de conclusie van de markt: dit bedrijf wordt slecht geleid. Dan staan er partijen op die zeggen dat ze het beter kunnen doen. Wij kopen die handel en dan gaan wij wel snijden in de kosten.’

Die wake-upcall voor Unilever komt in 2017 met het overnamebod van het Amerikaanse Heinz-Kraft. Het is veel te laag en kan met wat inspanningen ook gecounterd worden, maar de schrik zit er goed in. Deze clash tussen duurzaamheid en kortetermijnwinst betekent ook het begin van het einde van Polman als topman.

Geld verspillen

Kraft-Heinz is voor de financiële markten namelijk het summum van efficiëntie en waardecreatie voor de aandeelhouders, schrijven hoogleraren Dirk Schoenmaker (Erasmus Rotterdam) en Willem Schramade (Nyenrode) in Corporate Finance for Long-Term Value.

Ze wijzen erop dat de financiële markten niet onder de indruk zijn van het pionieren van Unilever. ‘Voor de conventionele beleggers leek Unilever op de achterblijver die geld verspilde aan mooie duurzaamheidsprojecten. Gedrag dat smeekte om gedisciplineerd te worden.’

Smit: ‘De boodschap van Polman vond iedereen wel hartverwarmend. Wat zou het toch mooi zijn als dat klopt, dacht iedereen. Op de lange termijn klopt het ook, want als je de planeet naar zijn gallemiezen helpt, is dat niet duurzaam. Maar de financiële markten kunnen die wijsheid op de een of andere manier maar niet omzetten in het geduld dat nodig is voor lange termijn duurzaam rendement voor ons allemaal.’

Koers is bepalend

Maar Polman wordt wereldwijd toch nog altijd gezien als de man die de focus op kortetermijnwinst wist te keren? ‘Eventjes, ja’, reageert Smit. ‘Maar wat gebeurde daarna? Hoeveel Paul Polmans stonden er daarna op in de wereld? Ik vrees dat de financiële markten voor elk groot beursgenoteerd bedrijf nog steeds leidend zijn.’

Polman ‘had mazzel’, legt hij uit. ‘Hij trad aan vlak na de financiële crisis in januari 2009. Alle beurskoersen stonden toen heel laag, want er was nog weinig vertrouwen in de financiële markten. In de jaren daarna begon de Aziatische markt hard te groeien.’

‘Daardoor gaat de koers van Unilever omhoog, omdat er meer omzet is en er meer geld wordt verdiend. Dan is er ook volop ruimte om met duurzaamheid aan de slag te gaan. De suggestie dat die koers omhoog is gegaan vanwege de duurzame plannen van Polman klopt niet. Al dit soort ambities en overwegingen kosten in eerste instantie gewoon geld.’

Verkeerde focus

Polman wordt in 2019 opgevolgd door Alan Jope, maar ook hij krijgt de financiële markten niet achter zich geschaard. Unilever presteerde de afgelopen jaren minder goed dan concurrenten Nestlé (voeding) en Procter & Gamble (verzorging).

De Britse variant van Nelson Peltz, de activistische belegger Terry Smith, beschuldigt Jope in 2022 nog van ‘een belachelijke focus op sociale en groene kwesties’. Het management is ‘geobsedeerd door het publiekelijk etaleren van duurzaamheidsbeloften’. Dat gaat ten koste van ‘het focussen op de fundamenten’.

‘Onwetendheid die vertrekt vanuit een verouderd concept van kapitalisme gebaseerd op kortetermijndenken’, reageert Oxford-professor Bob Eccles smalend op Forbes. Hij focust zich in zijn werk op hoe financiële markten kunnen bijdragen aan een duurzame samenleving.

Nog geen applaus van beleggers

‘Degenen die deze zienswijze vertegenwoordigen, presenteren zichzelf als “stoere jongens” (het zijn meestal jongens) die niet geloven in dit dwaze gedoe over purpose en duurzaamheid.’ Ze hebben ongelijk, vindt hij.

‘Het is nu overduidelijk dat bedrijven die niet duidelijk zijn over hun purpose en zonder echte toewijding aan duurzaamheid hun vooruitzichten op lange termijn in gevaar brengen. Iedereen die buiten de luchtbel van old-school beleggen leeft, is zich hiervan bewust.’

Sinds juli vorig jaar is Schumacher aan de beurt bij Unilever. Zijn eerste ingreep leverde deze week een iets hogere beurskoers op, iets meer dan 3 procent. Echt applaus is dat toch niet. Dus wordt verwacht dat hij niet zal stoppen bij het afsplitsen van de ijsjesdivisie en het schrappen van administratieve banen.

Dagelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?

E-mail *

Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Verstuur

Dagelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?

E-mail *

Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Verstuur

Smit: ‘Binnen Unilever heerst nog altijd de angst dat er bij een lagere koers straks weer een partij zoals Kraft-Heinz op de stoep zal staan. Een partij die zegt: we nemen de boel over, we gaan dertig procent besparen en we ontslaan jullie allemaal.’

Lees ook: Harro Schwencke wil met Upfront een nieuwe Unilever bouwen: ‘Maar dan oprecht’

Dit artikel is geschreven door

Karin Swiers

Karin Swiers interviewde al honderden ceo's, wetenschappers en andere experts over leiderschap & management. Dat heeft haar nieuwsgierigheid en passie voor dit thema alleen maar aangewakkerd. Heb jij een inspirerend verhaal over jezelf of over je business, wil je nieuwe inzichten en onderzoeken delen of zwem jij met succes tegen de stroom in? Dan kun je haar bereiken op [email protected]

Volg Karin op LinkedIn