Geen producten in de winkelwagen.
Via Periscope streamden Twitteraars massaal de nieuwste aflevering van Game of Thrones. HBO boos. Maar heeft de betaalzender ook een zaak tegen Periscope?
Het is voor veel bedrijven een interessante juridische casus, de recente woede van betaalzender HBO richting Twitter en diens dienst Periscope, waarmee twitteraars live kunnen streamen wat ze maar willen. Want van wie is nou het intellectuele eigendomsrecht? Voor Meerkat, een andere heel populaire manier om live te streamen, geldt min of meer hetzelfde. Een zoektocht naar een oplossing met privacyrecht-advocaat Nicole Wolters Ruckert en mediarechtadvocaat Jens van den Brink, juristen bij Kennedy Van der Laan.
#1. Wat is er zo vernieuwend aan Meerkat en Periscope?
Het is al lange tijd mogelijk om een filmpje te maken en dit vervolgens online te zetten op, bijvoorbeeld, Youtube. Ook is het al enige jaren mogelijk om via diensten als Livestream of Ustream live online te streamen. De gebruikersvriendelijkheid van zowel Meerkat als Periscope gekoppeld aan het directe bereik via Twitter zorgt er echter nu pas voor dat dit ook door veel gebruikers daadwerkelijk wordt gedaan. 'De schaal waarop je sinds de lancering van deze apps dus interactief én direct informatie de wereld in kunt sturen, is revolutionair', aldus Wolters Ruckert.
#2. Maar hoe zit het met de auteursrechten?
Het is nu eenvoudiger dan ooit om bijvoorbeeld een concert live te streamen en deze informatie openbaar te maken. Los van het feit dat dit de ware belevenis natuurlijk niet evenaart, is dit niet zomaar geoorloofd, zegt Van den Brink. 'Want niet alleen schend je hiermee het auteursrecht op de muziek en op de tekst en ook het zogeheten naburig recht van de artiest die optreedt, maar ook maak je waarschijnlijk inbreuk op de algemene voorwaarden die vaak door poppodia worden gesteld. Ook zij geven vaak expliciet op hun entreebewijzen aan dat het niet is toegestaan video-opnamen te maken; laat staan dat die openbaar gemaakt mogen worden.'
#3. Als iedereen gaat uitzenden, wie heeft dan de (uitzend)rechten?
Meerkat en Periscope geven in hun kleine lettertjes aan dat zij een licentie hebben op de filmpjes die via hun app worden gemaakt. Ze kunnen de filmpjes dus bijvoorbeeld gebruiken voor reclamedoeleinden, beelden kunnen worden doorverkocht en er kan een sublicentie aan andere bedrijven worden verleend. De verantwoordelijkheid voor de content wordt echter bij de filmer zelf gelegd; door het plaatsen van materiaal, geef je als gebruiker in feite de garantie dat alles wat je live streamt, legaal is. Dat is een slimme disclaimer van ze, zegt Van den Brink: 'Mocht bijvoorbeeld Meerkat schade lijden doordat jij een “fout” filmpje plaatst, dus dat je iets onoorbaars of illegaals filmt, dan kun jij hier verantwoordelijk voor worden gesteld.' Meerkat en Periscope beschouwen zichzelf niet als uitzenders, maar slechts als carriers en nemen voor de inhoud dus geen enkele verantwoordelijkheid, 'zoals je ook ziet bij internetproviders die zich niet verantwoordelijk achten voor hetgeen zij doorgeven'.
#4. Hoe zit het dan met de privacy?
Je zou kunnen zeggen dat Meerkat en Periscope een 'democratiserend effect' hebben op de vrijheid van meningsuiting. 'Iedereen wordt in potentie broadcaster', aldus Wolters Ruckert. 'Maar tegelijkertijd heb je als individu natuurlijk ook recht op je privacy en op bescherming van je persoonsgegevens. Dit zijn in de praktijk vaak botsende rechten. In principe zijn het privacy-belang aan de ene kant en de uitingsvrijheid aan de andere kant gelijke grootheden. Herkenbare beelden van iemand anders filmen en openbaar maken mag zonder toestemming van die ander, tenzij die persoon een redelijk belang heeft dat zich tegen publicatie verzet. In zo’n geval, of wanneer de opname en de uitzending daarvan strijdig is met het recht op bescherming van je persoonsgegevens, moet per geval worden bekeken welk recht voorgaat. De vraag is echter of iemand die staat te 'periscopen' zich met die afweging van grondrechten zal bezighouden.'
#5. Wat heeft dit voor gevolgen voor traditionele media?
Apps als Meerkat en Periscope zorgen er waarschijnlijk voor dat de 'burgerjournalistiek' een hoge vlucht zal nemen, denkt Van den Brink. 'Recent werden burgers via Twitter al opgeroepen om live te streamen, toen AT5 uitviel, de Amsterdamse televisiezender die normaal gesproken live beelden uitzendt. Maar het is ook goed voorspelbaar dat bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd of tv-serie live wordt gestreamd, zoals dus al gebeurd is met de nieuwe aflevering van Game of Thrones.'
#6. Een gevaar dus, maar biedt het wellicht ook kansen?
Vanwege hun laagdrempeligheid en grote bereik, bieden de apps zeker ook kansen voor bedrijven, denken de twee juristen. 'Het is alleen belangrijk om de positieve promotiemogelijkheden en mogelijke negatieve publiciteit goed af te wegen. Het is natuurlijk ongekend dat een persconferentie nu live kan worden bijgewoond, en je realtime vragen kunt stellen, zelfs als je je aan de andere kant van de wereld bevindt. Als bedrijf kun je er ook aan denken een deel van een conferentie of evenementt uit te zenden via deze apps, zodat je wel je zichtbaarheid vergroot, maar niet per definitie alles streamt. Als er ook vertrouwelijke informatie besproken wordt, of als je een commercieel belang hebt om niet alles te willen streamen, is dit een mogelijke tussenvorm. Een livestream zet natuurlijk ook een rem op wat je genodigden gaan zeggen, ook met het oog op hun commerciële belangen', verwacht Wolters Ruckert.
#7. Kan ik ook adverteren via Meerkat en Periscope?
De apps laten zelf (nog) geen reclame tussendoor zien. Op dit moment draait 'aan de achterkant' van een aantal apps (waaronder bij Twitter) software, die met logo-herkenning in kaart brengt welke merken mensen in beeld brengen. Deze gegevens kunnen dus aan derden ter beschikking worden gesteld, zodat deze ingezet kunnen worden voor advertising (targeting) doeleinden. Maar 'gewoon' reclame maken gebeurt dus niet.
#8. Ik heb al een social-mediabeleid. Moet ik nu ook iets toevoegen over Meerkat en Periscope?
Ja, zeggen Wolters Ruckert en Van den Brink. 'Het is belangrijk na te denken over een beleid over het gebruik van live streaming. Het was natuurlijk al lang mogelijk om een filmpje online te zetten, maar dan zat er nog altijd een moment van mogelijke bezinning tussen het filmen en uitzenden. Met apps als Meerkat en Periscope vervalt dat moment tot reflectie en loop je de kans op flinke imagoschade als bijvoorbeeld een ontevreden klant ruzie krijgt met een medewerker van een bedrijf en deze ruzie gaat live streamen. Of, erger nog: als iemand, via de interactiemogelijkheden binnen deze apps, medegebruikers gaat ophitsen', stelt Van den Brink. Het is dus belangrijk om als bedrijf na te denken over een beleid op dit vlak, dit vast te leggen en te communiceren, zegt hij. 'Zodat ook het personeel van een bedrijf weet hoe ze hiermee om moeten gaan bij mogelijke incidenten.'
