Geen producten in je winkelwagen.
In crisistijd neemt fraude bij bedrijven toe. Opvallend is dat ook het hogere kader en zelfs de top, vaker grijpgrage handen vertonen.
Een pennetje dat hier in de jaszak glijdt, een kladblokje dat daar in de tas verdwijnt; door de dalende koopkracht, bezuiningen en bevroren salarissen wordt de verleiding groot het salaris wat aan te vullen uit de algemene middelen van de onderneming waar gewerkt wordt. Is bedrijfsfraude normaliter al een veelvoorkomend gegeven, met economische tegenwind loopt het proletarisch gedrag van medewerkers flink uit de klauwen. De Britse accountantsorganisatie BDO Stoy Hayward zag de waarde van de fraude over het afgelopen jaar maar liefst toenemen met de helft, de Britse fraudepreventieorganisatie Cifas meldde onlangs een toename van 14,5 procent aan interne fraude.
Opmerkelijk is dat de normvervaging zich niet beperkt tot de lagere regionen van de werkvloer. Ook het hogere kader, senior managers en zelfs mensen aan de top, kunnen in economisch slechte tijden de verleiding moeilijk weerstaan om zich te vergrijpen aan bedrijfskapitaal. Een recent onderzoek van particulier adviesbureau Schalken & Partners concludeerde zelfs dat daders van grote interne fraudezaken zelfs meestal ’loyale’ leidinggevenden betreft, die langer dan 10 jaar in dienst zijn bij het bedrijf. Een kwart van de fraudeplegers zit in het middle management, de helft daaronder, 25 procent heeft een CEO-functie en 7 procent van de fraudeurs zit zelfs in de Raad van Bestuur (!).
Steekpenningen
Uit de Global Fraud Survey, dit jaar door Ernst&Young gehouden onder 1700 bestuurders in 43 landen, blijkt dat morele verval heel duidelijk. Van de Nederlandse ondervraagden is 12 procent bereid de jaarrekening te manipuleren; 10 procentpunt meer dan in 2010. Bijna schokkend is dat 18 procent het betalen van steekpenningen geoorloofd vindt, indien dit helpt te overleven in tijden van crisis. In 2010 was maar 4 procent die mening toegedaan. De druk om targets te halen en goede bedrijfsresultaten leidt er kennelijk toe dat men het niet meer zo nauw neemt met de ethiek. Een derde van alle fraudeurs werkt overgens bij een financiële afdeling, en driekwart is tussen de 35 en 55 jaar oud.
Ruim 15 procent van de Nederlandse ondervraagden vindt het verder gerechtvaardigd om het loon aan te lengen met cash, tegen 9 procent in 2010. Voor de senior managers en top van het bedrijfsleven blijkt de beperking van bonussen of het niet doorgaan van bonussen een belangrijke reden om hun wangedrag te vergoeilijken. En dat terwijl deze groep toch niet echt bepaald tot de slechtst betaalde salarisgroep hoort. Maar het vasthouden aan de levensstandaard gaat misschien koste wat kost boven alles? Philippa Forster van een instituut voor Business Ethics zegt in de Financial Times dat het meer invloed heeft als de bazen aan de top het verkeerde voorbeeld geven: "Als de baas een graaier is, waarom zou ik het dan niet doen?"
'Leuk voor thuis'
Vergrijpen lager betaalde werknemers zich doorgaans aan de 'lvt-artikelen' (leuk voor thuis) zoals flessen wijn, papier, laptops en mobieltjes, leidinggevenden spijkeren bij door hogere declaraties en onkostenuitgaven op te geven. Zoals Patricia Smith, een voormalige werkneemster bij een dealer in Pittsburgh die begin dit jaar schuldig pleitte aan fraude van een duizelingwekkende 10,2 miljoen dollar. Ze spendeerde het geld aan privejets, vakanties en een tripje naar het Vaticaan. Ook de grote bedrijven ontkomen niet aan gegraai in de top. Zo voert KPN op dit moment een intern onderzoek uit bij dochter Yes Telecom in Leiden wegens een sterke verdenking van fraude. De directie en het management van Yes Telecom zijn per direct op non-actief gesteld.
In eigen land waarschuwde Hoffman Bedrijfsrecherche een paar maanden geleden reeds dat bedrijfsfraude door de recessie flink zal groeien. Het bedrijf zag in 2009 het aantal opdrachten al met 30 procent toenemen. De schade is lastig te becijferen, maar dat jaarlijks voor een paar miljoen wordt verdonkeremaand, is aannemelijk. Uit een eerder rapport van PWC bleek dat in ons land driekwart van de fraude door de eigen werknemers wordt gepleegd. Volgens zowel Hoffman als PWC leiden behalve een smallere beurs en frustratie over een hogere werkdruk ook bezuinigingen op fraudepreventie – en controle tot meer fraude.
Lees ook:
