Geen producten in de winkelwagen.
In selectie wil je de slijmerds weren. Maar hoe doe je dat? Door het te vragen aan de receptioniste of de portier.
Allereerst een testje. Vorm je eens een indruk van Paul, middenmanager, op basis van de volgende beschrijvingen:
- Paul ging op bezoek bij één van zijn superieuren die ziek was.
- Paul maakte de voorzitter een compliment.
- Paul gaf zijn chef een lift toen deze autopech had.
- Paul ging koffie halen voor de bestuursleden.
- Paul hielp de directeur met zoeken naar een contactlens.
Wat denk je zo van Paul? Reuzeaardige, collegiale medewerker, toch? Of twijfel je? In onderzoek dat ik zelf heb gedaan blijkt dat de meeste mensen Paul nogal neutraal beoordelen: ze weten niet zeker of hij wel aardig is. Aangezien alle gedragingen gericht zijn op personen die boven hem staan in de pikorde, is het denkbaar dat hij alleen maar aardig doet om bij zijn superieuren in een goed blaadje te komen.
Zesde beschrijving
Sommige deelnemers in dit onderzoek kregen na deze vijf beschrijvingen nog een zesde beschrijving. Die was ofwel:
- (a) Paul bood de portier aan om hem thuis te helpen met behangen, ofwel:
- (b) Paul verontschuldigde zich niet toen hij de portier omver liep.
Bij versie (a), waar Paul aardig doet tegen een ondergeschikte, werd Paul zeer positief beoordeeld: de deelnemers kregen hierdoor meer vertrouwen dat hij echt aardig is. Bij versie (b) daarentegen kelderden de oordelen naar beneden tot 'zeer negatief'. Door het negatieve gedrag tegen de portier wisten de deelnemers opeens zeker dat Paul niet echt aardig is, maar dat hij alleen aardig dóét tegen zijn superieuren. Hij is typisch een geval van: naar boven likken, naar beneden schoppen.
Ass-kissing
Conclusie van dit onderzoek is dat we het vaak veel informatiever vinden om te weten hoe iemand 'naar beneden' doet dan 'naar boven'. In organisaties moeten werknemers vaak tandenknarsend toezien hoe iemand zichzelf omhoogslijmt, maar ondertussen de collega's van gelijke of lagere rang respectloos behandelt. We hebben daar ook vele mooie uitdrukkingen mooi: in het Nederlands hebben we het over 'slijmen' en 'kontlikken', maar nog mooier zijn de varianten in het Engels/Amerikaans, zoals: butter up the boss, soft-soaping, suck-up, ass-kissing, ass-licking, brownnosing (waar krijg je een bruine neus van…?) en zelfs brownshouldering. Welja!
Erin trappen
Als organisatie wil je natuurlijk liever niet dat de grootste slijmerd aan de top komt, maar juist degene met de meeste capaciteiten. Tegelijkertijd is wel duidelijk dat alle superieuren gevoelig zijn voor dit gedrag, en er dus in trappen als je geen maatregelen treft. Ik werd er laatst op gewezen dat Laszlo Bock, hoofd van de HR-afdeling van Google, gebruik maakt van mijn onderzoek en erop let dat Google geen 'kiss upward'-medewerkers promoot (zie foto uit zijn boek).
Achterdeur-referenties
Dat gebeurt met behulp van zogeheten 'achterdeur-referenties', waarbij informatie wordt verzameld via werknemers die een kandidaat kennen zoals een collega of medecursist – dus juist níet via de referenties die een kandidaat zelf opgeeft. Je kunt er immers van op aan dat iemand alleen positieve referenties opgeeft, daar word je dus niet veel wijzer van.
Stiekem
Of dit 'stiekem' vergaren van informatie helemaal netjes is laat ik in het midden, het helpt in elk geval wel om een beter beeld te krijgen van iemand. Een andere methode las ik in een column van Annemarie van Gaal (na inlog). Zij vertelt hier over een bedrijf dat alleen kandidaten binnenliet voor een sollicitatiegesprek als ze vriendelijk waren geweest voor de portier en de receptioniste.
Ten onrechte
Dat laat wel heel mooi zien wat ik destijds wilde aantonen: dat we het veel informatiever vinden hoe iemand doet tegen lager geplaatsten dan tegen meer-machtigen. Jammer dat die meer-machtigen dit zelf niet altijd in de gaten hebben en – ten onrechte – denken dat ze de mensen doorzien…
Foto via Flickr.com
Meer over denkfouten
Meer over selectie
- De 5 best practices om toptalent te vinden
- Wat te doen als je zelf denkt dat je succes onverdiend is?
