Govert Derix: ‘Het oude denken kraakt in zijn voegen’

Het is een tijd van multicrisis, zegt filosoof Govert Derix. 'Alleen als we de angst in het gezicht kijken, zien we een uitweg.'

De Nieuwe Werkelijkheid? Voor Govert Derix is dat het besef dat 'het oude denken kraakt in zijn voegen'. 'Er is niet alleen een economische crisis, maar ook een ecologische, een crisis in het sociale klimaat en daaronder ook nog een spirituele. We hebben een crisis in waarden: we weten het allemaal niet meer, en lijken ons in de samenleving steeds meer van elkaar af te bewegen dan naar elkaar toe.'

Onheilsprofeet

Zijn conclusie: 'Het ineenstorten van allerlei systemen is nu al aan het gebeuren. Het is allang 12 uur geweest.' Hij klinkt als een onheilsprofeet. Maar volgens Derix is er nog geen reden tot doemdenken. 'Zo'n gruwelijk verhaal is nodig om de uitweg te vinden. Pas als je laat landen in wat voor tijd we leven, opent zich de weg naar iets nieuws.'

Sterrenmoord

Derix is auteur, visionair, adviseur en filosoof. Hij werd bekend met een boek over het bedrijf The Vision Web, het netwerkbedrijf dat in 2003 door Oracle werd overgenomen. Dit jaar verscheen van zijn hand het boek Sterrenmoord, waarin de sterrenhemel verdwijnt, wat de mensheid aan de rand van de afgrond brengt. Een analogie met de huidige samenleving, zegt hij. 'In dit boek gaat letterlijk het licht uit. Er is geen hoop meer. Maar uiteindelijk zie je dat de acceptatie van het donker de weg is naar het licht. In het oude denken wil je een definitie hebben van wat dat dan is, dat nieuwe licht. Maar in het nieuwe denken is het juist een permanente ontdekkingstocht. Dat is niet deprimerend, dat is juist hoopvol.'

Niet stilzitten

Niet stilzitten, is zijn devies. Ook al is het crisis, als je de angst in het gezicht kijkt, is er altijd nieuw licht denkbaar. 'Ik heb er bijvoorbeeld lang over getwijfeld, maar heb uiteindelijk besloten om tóch dat boek uit te geven. En dat heeft weer deuren geopend die ik niet had verwacht. Het succes is groter en anders dan wat ik me ervan had voorgesteld. Ik blijk mensen te raken die eigenlijk niet bij mijn doelgroep horen. En zo zie je: ook dat hele doelgroepdenken is eigenlijk oud denken. In de nieuwe realiteit gaat het veel meer om verbindingen.'

Verbindingen

Derix vertelt dat hij eind oktober aanwezig was op de Maatschappelijke Beursvloer in Maastricht (zie foto onder). Daar brachten 'maatschappelijke makelaars' zo'n 260 verbindingen tot stand tussen bedrijven enerzijds en verenigingen en zorginstellingen anderzijds. Alles met gesloten beurs, waarbij beide partijen de ander een aanbod moesten doen. 'Een feest van de nieuwe werkelijkheid', vond Derix. 'Zo was er een project waarbij een groot consultancybedrijf in zee ging met een school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen in een Vogelaarbuurt. Het gaat erom hoe je bedrijven verbindt met problemen in de samenleving. Daar is nog veel mogelijk. En dan krijg je niet alleen maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar ook maatschappelijk betrokken ondernemen.'

Middel, geen doel

Volgens Derix hebben alleen die bedrijven toekomst die snappen dat het gaat om continuïteit, en niet om geld. 'We lijken een beetje vergeten dat geld een afgeleide is. Een middel, geen doel.' Dat was ook wat hij zo waardeerde aan de Maatschappelijke Beursvloer. 'De mensen daar zagen geen dollartekens in de ogen van de ander, ze zagen elkaar. Daar gaat het om, om die menselijke blik.'

Dagelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?

E-mail *

Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Verstuur

Vinex voor eeuwig

Een ander goed voorbeeld van het nieuwe denken noemt hij Ruimtevolk, een initiatief om de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland te vernieuwen. Een mooie manier om anders te leren denken, vindt Derix. 'Het oude denken is: als we een huis bouwen, doen we dat voor de eeuwigheid. Maar stel je nou eens voor dat we bij de bouw van de Vinex-wijken hadden bedacht: deze wijken geven we over 50 jaar weer terug aan de natuur. Dan had je toch heel andere wijken gehad? Het tijdelijkheidsdenken is de koningsweg naar duurzaamheid. Dat klinkt misschien paradoxaal, omdat we vaak denken dat duurzaam hetzelfde is als langdurig. Maar zo is het natuurlijk niet. In het nieuwe denken is er een openheid die zulke conventies ter discussie stelt. En dat is volgens mij niet iets om bang van te worden, integendeel.'

Dit is de tweede aflevering in een serie over De Nieuwe Realiteit, een thema dat ook in de volgende printeditie van Management Team centraal staat. Op de hoogte blijven? Neem een abonnement.

Eerder in deze serie?

• Jacqueline Zuidweg: 'Nederland is lui geworden'
  
• Daan Roosegaarde: 'Crisis doet beroep op creativiteit'
• Jaap Boonstra: 'Leiderschap is meervoud geworden'