Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

De strijd om de Nederlandse gokmarkt is pas net begonnen

Nederland is uitgegroeid tot de zevende goknatie van de EU, maar de strijd om de vaderlandse gokmarkt begint pas. Hoe nu verder?

Gokken en Nederland: een lekkere combinatie is het nooit geweest. Casino’s? Ze lijken hier al gauw op het decor van een Ferrero Rocher-reclame. Het kraslot? Zó vorige eeuw. Wedden op sport- of verkiezingsuitslagen? Ja, dat doen ze in Groot-Brittannië en Frankrijk, maar hier nauwelijks. Nederland, dat is het land waar zelfs de casino-staatsmonopolist verlies weet te draaien.

Online en mobiel

Dankzij de snelle opmars van online en mobiel gokken, is het tij wel wat gekeerd. Al bijna 1 miljoen Nederlanders menen dat internet leukere spellen, spannender sportweddenschappen en hogere prijzen mogelijk maakt. Volgens onderzoeksbureau H2 Gambling Capital is Nederland inmiddels uitgegroeid tot de zevende goknatie van de EU, al is de precieze omvang van de Nederlandse markt voor online gokken onduidelijk: de overheid houdt het op een grof geschatte 140 tot 800 miljoen euro per jaar, uitgedrukt in ‘bruto spelresultaat’: het verschil tussen inleg en uitgekeerd prijzengeld.

Het illegale gokken

Illegaal is al dat online gokken overigens wel. Slechts Holland Casino, De Lotto, de Staatsloterij, de Nationale Postcode Loterij en exploitanten in de horeca en eigenaren van amusementscentra hebben nu een vergunning voor kansspelen en loterijen. En alleen de eerste van die drie mag ook casinospelen aanbieden. Niet gek dus dat veel ondernemers in de gokwereld reikhalzend uitkijken naar modernisering van de Wet op de kansspelen, die dateert van 1964. Volgens een plan van het huidige kabinet staat Nederland vanaf 1 januari 2015 open voor nieuwe initiatieven en buitenlandse aanbieders van online kansspelen als poker, casinospelen en sportweddenschappen. Staatsbedrijf Holland Casino wordt opgesplitst en verkocht. Er komen twee vergunningen voor casino’s bij. Verwacht wordt dat de vrije markt op zijn vroegst vanaf 1 januari 2017 een feit is.

De markt opengebroken

Peter-Paul de Goeij staat in elk geval al te trappelen. Hij is directeur bij Tipp24, een van oorsprong Duitse aanbieder van loterijen, beursgenoteerd met belangen in Spanje en Groot-Brittannië, die ook in Nederland kansen ziet. ‘Wij willen een nationale loterij en lokale goede doelen op een directe manier verenigen en deelnemers meer keuze geven’, zegt hij. ‘En uit gesprekken met stichtingen, clubs, verenigingen, bonden en andere goede doelen merk ik dat ook zij ideeën hebben om te innoveren.’ GeoLotto is volgens De Goeij een treffend voorbeeld van zo’n innovatie. ‘Jongeren voelen zich minder aangetrokken tot loterijen. Die gaan hen te langzaam. Internet biedt instant gratificatie. Een spel als GeoLotto spreekt hen daarom wel aan. Door in plaats van een cijferreeks je favoriete lokatie in te vullen, bijvoorbeeld je school, je sportclub of je eigen huis, speel je mee in de trekking. De jackpot valt niet op een nummer, maar op een lokatie.’

2 jaar uitstel is onzinnig

De Goeij, die zich nu nog niet op de Nederlandse markt begeeft, vindt de 2 jaar uitstel van de nieuwe wet onzinnig. ‘We willen netjes via de voordeur naar binnen. We zijn een beursgenoteerd bedrijf en gewend aan het delen van informatie. Ik zou daarom graag meer transparantie willen in hoe de vergunningen worden verleend. Ook mag duidelijker worden hoe de gelden over de goede doelen worden verdeeld. Nu komen veel goede doelen niet in aanmerking, zonder dat ze weten waarom. Ondertussen durven reeds aangesloten partijen hun mond niet open te doen, omdat ze bang zijn geen geld meer te ontvangen.’ Een anonieme bron bij de overheid omschreef de situatie in de Telegraaf onlangs al als ‘maffiapraktijken’.

Gestegen afdrachten

Belangrijke reden om pas tegen 2017 nieuwe partijen toe te laten, is de angst dat goede doelen de inkomsten mislopen die ze nu ontvangen uit loterijen. Onzin, vindt De Goeij. ‘Tipp24 had al toegezegd om – net als de Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en de Vriendenloterij – 40 procent af te dragen aan goede doelen’, zegt hij. Er is volgens hem ook genoeg ruimte op de markt. ‘In landen waar de loterijmarkt eerder werd vrijgegeven, stegen de afdrachten juist. Dat de Staatsloterij en De Lotto het nu niet goed doen, hebben ze aan zichzelf te wijten, omdat ze niet ondernemend en innovatief zijn. Dat ligt niet aan externe factoren. Monopolisten hebben de neiging hun markt te beschouwen als een geboorterecht. Dat heb ik al eerder gezien toen de telefoniemarkt werd opengebroken. Ze kijken niet naar klanten, maar vooral naar wat andere spelers doen.’ Wat De Goeij het meest dwarszit, is dat de monopolisten nu 2 jaar extra de tijd krijgen om zich voor te bereiden op de nieuwe online en offline concurrentie. ‘Ze zetten enorme marketingbudgetten in voor radio- en televisiecampagnes. Terwijl ze ook al het voordeel van een oude en vertrouwde merknaam hebben.’

Opereren is niet eenvoudig

De Lotto, uitbater van onder meer Toto, Lucky Day en Krasloten, vindt het nog te vroeg voor een interview met de recent aangetreden directeur Peter Kuipers. Wel laat het bedrijf weten het gevoel te hebben ‘in een wedstrijd te zitten waarin voor ons andere spelregels gelden dan voor andere aanbieders’. Maar De Lotto doelt daarbij vooral op de huidige illegale concurrentie uit het buitenland en niet zozeer op de aanstaande vrije markt. ‘Dat maakt opereren niet eenvoudig. Plannen genoeg, maar zolang de spelregels onduidelijk zijn, weten we niet waarop we moeten inzetten.’

Fusie op komst

Kuipers’ aanstelling spreekt echter wel boekdelen. Eerder was hij als Tros-directeur verantwoordelijk voor de fusie met de Avro. Nu mag hij zijn organisatie gaan fuseren met de Staatsloterij. De stichtingen De Nederlandse Sporttotalisator en Exploitatie Nederlandse Staatsloterij, zoals De Lotto en de Staatsloterij voluit heten, mogen van het kabinet samen verder. Mededingingsautoriteit ACM moet nog instemmen, maar een letter of intent is al ondertekend. Kuipers, bij monde van zijn woordvoerder: ‘We hebben een principeakkoord bereikt. Onze besturen, toezichthouders en beneficianten hebben ingestemd met verder onderzoek naar een  fusie.’ Staatsloterij-directeur Frans van Steenis stelde eerder in de media dat zo’n fusie zal plaatsvinden op basis van gelijkwaardigheid, alhoewel de omzet van De Lotto ongeveer de helft is van die van de Staatsloterij. Samen zijn ze goed voor een omzet van zo’n miljard euro.

Macau aan de Noordzee

In Nederland wordt over het bruto spelresultaat 29 procent belasting geheven. Om nog een beetje te kunnen concurreren met aanbieders in belastingparadijzen als Malta en Gibraltar, wordt dat tarief straks voor online gokken verlaagd naar 20 procent (al komt daar nog wel 0,5 procent bij als bijdrage aan een verslavingsfonds en 1,5 procent voor de Kansspelautoriteit). Oneerlijk, vinden veel gevestigde, niet-online aanbieders. Een stel gokhaluitbaters wil daarom procederen tegen de geplande wetswijziging. Ze beklagen zich niet alleen over oneerlijke concurrentie, maar menen ook dat de extra heffingen en uitvoeringskosten te hoog zijn. Ze zouden niets overhouden om zelf in online gokken te investeren.

Overdreven verongelijktheid

Frans Duynstee van VMW Taxand, gespecialiseerd in de fiscale aspecten van de gokmarkt, vindt die verongelijktheid echter overdreven. ‘Er bestaan nu al verschillende tarieven’, zegt hij. ‘Kijk je naar het effectieve tarief, dan betalen loterijen nu al vaak minder dan 20 procent, omdat ze veel kleine prijsjes uitdelen waarvoor een vrijstelling geldt.’ Duynstee, die enkele online aanbieders en spelers vertegenwoordigt die met de fiscus in de problemen zijn gekomen over hun gokwinsten, kijkt uit naar de nieuwe gokmarkt. Hij ziet een ‘Macau aan de Noordzee’ voor zich, met een rol voor ontwikkelaars van software, veilige betaalsystemen en innovatieve, creatieve formats. Volgens hem is Nederland voor internationale gokbazen een kleine, maar fijne markt. De infrastructuur is goed, met een hoge internetpenetratie, een hoog welstandsniveau en een overvol medialandschap. 

De buitenlanders komen

Mediabedrijven als RTL, SBS, en de Telegraaf Media Groep, in samenwerking met Endemol, zien allerlei mogelijkheden om hun verdiencapaciteit uit te breiden. Sportorganisaties profiteren graag mee van wedden op wedstrijden. ‘In gaming en tv-formats zijn we al heel goed, nu deze tak nog’, aldus Duynstee. Al is wel onduidelijk hoe groot de rol van Nederlandse bedrijven hierin kan zijn. Het is immers een internationale markt van grote getallen. Bas Jongmans van Gaming Legal Advocaten zei onlangs tegen BNR Nieuwsradio te verwachten dat ‘de buitenlanders, een groot consortium, de markt bestrijken zonder dat de Nederlanders een kans krijgen’.

Onzekerheid troef

De uitverkoop van kleinere partijen aan internationale concerns is in elk geval al begonnen. De grootste bingosite van Nederland, Bingocams.com (met registratie in Malta), is verkocht aan Greentube, onderdeel van het Oostenrijkse Novomatic, dat eerder al JVH Gaming Products kocht, net als JVH Exploitatie (productie en exploitatie van speelautomaten) en Loontjens Automaten. Het Zweedse Betsson nam vorig jaar Kroon Casino en Oranje Casino over. Mocht de regulering in 2015 gunstig uitpakken, dan zal Betsson, bovenop het initiële aankoopbedrag van 40 miljoen euro cash en 60 miljoen euro aan aandelen, nog maximaal 45 miljoen euro extra aan de voormalige eigenaren overmaken.

Onenigheid over liberalisering

Die constructie bewijst: tot de handtekening van de koning onder de wetswijziging staat is onzekerheid troef. Helemaal nu de Raad van State een negatief advies heeft afgegeven dat het kabinet voor een dilemma stelt. Óf, tegen de Europese regels in, online gokken niet vrijgeven en harder optreden tegen illegaal gokken. Óf een zodanig laag belastingtarief instellen dat legale aanbieders van online gokken kunnen concurreren met het buitenland, zodat de gokkers hun toevlucht niet meer tot illegale sites hoeven te nemen en ‘veilig gokken’ is gegarandeerd. Deze laatste optie natuurlijk tot ongenoegen van de Nederlandse ‘fysieke’ gokpaleizen, die 29 procent moeten blijven afdragen. Sowieso staan er aan beide kanten al partijen klaar om een rechtszaak aan te spannen. Daarbij komt dat coalitiepartners VVD en PvdA het ook niet volledig eens zijn over de liberalisering. En tussen nu en 2017 zit ook nog een Tweede Kamerverkiezing. De Goeij: ‘Het is vooralsnog een feestje van juristen en lobbyisten, net als indertijd bij de liberalisering van de telecommarkt. Straks nemen de marketingbudgetten een hoge vlucht en volgen de overnames. Voor de markt tot rust is gekomen, ben je 8 tot 10 jaar verder.’

Enkele grote spelers – en hun belang

–    De Staatsloterij, met in 2013 een omzet van 773 miljoen.
–    De Lotto, met in 2013 een omzet van 307 miljoen.
–    De speelautomatenbranche, met een omzet in bruto spelresultaat in 2013 van 743 miljoen euro (bron Marktscan Kansspelautoriteit)
–    Betsson, met in 2013 een omzet van 280 miljoen en 6,7 miljoen geregistreerde spelers.
–    Bwin, met in 2013 een omzet van 652,4 miljoen euro en in 2012-2013 een groei in mobiel gokken van 77 procent.
–    Unibet, met in 2013 een omzet van 291 miljoen euro (2013), een aandeel in mobiele kansspelen van 31 procent (Q1 2014) en 8,9 miljoen geregistreerde gokkers.
–    Tipp24, met in de eerste 9 maanden van 2013 een omzet van 104,4 miljoen.

Twee keer lobbyen

Nederland heeft liefst 4 brancheorganisaties voor de gokwereld. Allemaal zijn ze driftig aan het lobbyen om de nieuwe regels zo gunstig mogelijk uit te laten pakken.

1.    STIOG, Stichting Online Gaming Nederland, behartigt de belangen van onder meer Unibet, Kroon Casino en Oranje Casino (Betsson), Maria.com, SBS, RTL, Swissgame en gamesoftwareontwikkelaar Netent. Volgens de stichting hebben de leden 60 tot 70 procent van de online gokmarkt in Nederland in handen. Voorzitter is Guido Maas, voormalig hoofd amusement bij Joop van den Ende Producties en partner van zelfstandig televisieproducent Marijke Schaaphok. Woordvoerder is Robin Linschoten.

2.    Speel Verantwoord is een initiatief van de online kansspelbedrijven Betfair, Bet365, Unibet, Dazzletag, Tombola, Pokerstars en Interwetten. Een verschil tussen de brancheorganisaties kan en wil woordvoeder Rutger-Jan Hebben niet aangeven. Wel wil hij zeggen wat zijn achterban graag terugziet in de kabinetsplannen: dat spelsoorten als bingo niet worden uitgesloten en dat hoge kansspelbelasting in combinatie met allerlei extra heffingen en dure bureaucratie achterwege blijft. Pakt het anders uit, dan kan de gereguleerde markt weleens een vroege dood sterven, omdat partijen buiten het stelsel spelers dan een betere propositie kunnen bieden. Ondanks het feit dat zijn achterban en masse de Nederlandse wet overtreedt, vraagt hij om een beetje meer vertrouwen van de overheid. Er is inmiddels een keurmerk ingesteld voor verantwoord spelen dat verslaving moet tegengaan, en met de branche valt goede afspraken te maken, aldus Hebben.

3. De VAN Speelautomaten Brancheorganisatie telt sinds haar oprichting in 1971 inmiddels 120 leden, die ruim 80 procent van de speelautomaten op de Nederlandse markt vertegenwoordigen (dus exclusief Holland Casino). Het gaat hier om ondernemers die op basis van een overeenkomst met een horeca-ondernemer in horecagelegenheden speelautomaten exploiteren en om ondernemers die amusementscentra exploiteren (speelautomatenhallen). De in de VAN verenigde bedrijven hebben 3.000 medewerkers in dienst, en zijn zeer uiteenlopend in grootte, bedrijfsactiviteit en achtergrond. De VAN kent twee secties, de Sectie Amusementscentra en de Sectie Exploitanten in de horeca.

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

4. DAGP, een kleine brancheorganisatie die de aanbieders (fabrikanten en importeurs) van speelautomaten vertegenwoordigt.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de printeditie van Management Team. Ben je nog geen abonnee? Vraag een gratis proefnummer aan.