Geen producten in de winkelwagen.
Ooit maakte het Groenlose bedrijf Nedap deurklinken, nu ontwikkelt het toegangspoortjes en stemmachines. Intelligente toegangs-poortjes en stemmachines. “Wij maken systemen slimmer, waardoor onze klant de winkeldiefstal kan terugdringen.”
Noem Nedap alsjeblieft geen technologisch bedrijf, daar hebben ze in Groenlo een broertje dood aan. 'Hightech', dat wekt maar associaties van wereldvreemde techneuten die in achterkamertjes briljante dingen bedenken waarop niemand zit te wachten. Terwijl de behoefte van de klant nu net uitgangspunt is voor r&d bij Nedap. Innovatie, daarmee wordt Nedap wél graag geassocieerd. Via de producten. Via het prachtige bedrijfsgebouw met glazen trappen, designservies en -bestek in de kantine, moderne kunst op alle mogelijke plekken. Via het kekke jaarverslag, waarin ongewone Nederlanders uitleggen waarom ze zich niet aan de regels houden, vóór euthanasie zijn of van meer vrouwen tegelijk houden. Regels en gebaande paden, daar hebben ze in Groenlo niet veel mee op. “Nu andere bedrijven vanwege de economische malaise met sobere jaarverslagen komen, maken wij er een in felle kleuren,” zegt Hans Haleber, communicatie- annex ideeënman bij het Groenlose bedrijf. 'Never follow the crowd' is het motto van Nedap. Nedap heeft reden tot vrolijkheid. De bedrijfswinst steeg vorig jaar ondanks de economische tegenwind met twee miljoen euro tot 13,7 miljoen op een stijgende omzet van 116 miljoen euro. Dat gebeurde met een zeer uiteenlopend productenpakket, variërend van automatiseringssystemen voor de veehouderij en stemcomputers tot denkende elektrovoedingen en bibliotheekuitleensystemen.
Winkeldiefstal
Intelligente apparaten op het gebied van identificatie en registratie, onder die ruime noemer vallen de activiteiten van Nedap. Apparaten die niet alleen doen waarvoor ze van oudsher zijn ontworpen – deuren openen, alarmeren tegen diefstal of brand, stroom leveren – maar tegelijk informatie uit het apparaat op afstand beschikbaar maken. Vorig jaar gaf Nedap een kleine 10 miljoen euro uit aan r&d; 8,5 procent van de omzet. “Het is moeilijk te zeggen wat we precies aan r&d uitgeven,” zegt Willem Badenhop, directielid bij Nedap. “R&d klinkt zo technologisch, alsof je één ruimte hebt waar alle techneuten zitten. R&d is bij ons geïntegreerd in de marktgroepen. We hebben maar een klein groepje mensen die zich echt met nieuwe ontwikkelingen bezighouden die geen directe relatie hebben met onze producten.” Innovatie wordt bij Nedap gestuurd door de bedrijfsprocessen van de klant. Het gaat er niet om nieuwe apparaten te bedenken, maar systemen zo te benutten of aan te passen dat de klant er meer mee kan. Badenhop: “Onze doelstelling is rendementsverbetering van de klant. Neem onze beveiligingssystemen tegen winkeldiefstal. Een bedrijf koopt die poortjes om te voorkomen dat spullen uit de winkel worden gestolen. De verschillende aanbieders van die systemen concurreren vervolgens met poortjes die goedkoper zijn, beter, meer functies hebben. Puur technisch georiënteerde vernieuwing.
De winkeldiefstal verdwijnt er niet mee.”
“Bij ons zit er een visie achter. Wij maken systemen slimmer, zodat ze de klant relevante informatie geven, waardoor hij de winkeldiefstal wél kan terugdringen. Onze poortjes zijn gekoppeld aan internet en laten zien waar en wanneer het alarm afgaat, hoeveel klanten er op welk tijdstip binnenkomen. Zo kan de klant zien welke filialen beveiligingsproblemen hebben, waar bewakers moeten staan, of personeel goed met het systeem omgaat. Een simpel beveiligingssysteem wordt zo een geavanceerd managementsysteem. Zo'n koppeling met internet lijkt nu voor-dehandliggend, maar wij bedachten dat al in 1997. Dat geeft ons een voorsprong.”
De omslag naar bedrijfskundig aangestuurde ontwikkeling ging bij Nedap niet zonder slag of stoot. Een van oorsprong technisch ingesteld bedrijf moest zich ineens als bedrijfskundig consulent opstellen. Dat betekende missionarissenwerk bij de klant, maar ook in het eigen bedrijf. Lang niet altijd hadden de eigen technische mensen de kennis die nodig was om systemen naar de behoefte van de klant aan te passen.
Dus moest die van elders komen. “Dat kan soms wrijving geven,” zegt Badenhop.
“We kijken veel om ons heen. Bij andere bedrijven, op universiteiten, op congressen.
We hoeven niet per se alles zelf te bedenken. Maar je hebt r&d nodig die die ideeën kan volgen. Dat is goed gelukt. Wij hebben amper nieuwe mensen hoeven binnenhalen, maar veel mensen hebben een andere rol gekregen.” Een ontmantelde stemmachine staat naast het bureau van projectleider ontwikkeling Rudy Wolbers. Aan het binnenwerk hangt een kieslijst met Ierse kandidaten. Nedap, dat vrijwel alle Nederlandse stemmachines levert, heeft een order van 7000 stemmachines voor Ierland binnengesleept. Het lijkt een simpele klus om het Nederlandse model voor andere landen geschikt te maken, maar zo eenvoudig is het niet. “Het geheim van een goede stemmachine is dat je de kiezer logisch door de stemprocedure leidt,” verklaart Wolbers. “Die procedure is in alle landen anders. In Nederland stem je één keer, maar in Ierland kun je verschillende voorkeurstemmen uitbrengen. De kunst is het proces overzichtelijk te houden, de kiezer moet weten wat hij stemt.” Een breed producten-palet vinden ze bij Nedap geen probleem. Zo ontstaan nieuwe marktgroepen die ogenschijnlijk weinig met elkaar te maken hebben. In de jaren zeventig kwamen identificatiesystemen voor dieren voort uit identificatiesystemen voor mensen.
De kennis van gebruiksvriendelijke interfaces die nodig is voor de management-systemen voor anti-winkeldiefstalapparatuur kan ook bij stemmachines worden ingezet. Door de koppeling van de winkelpoortjes aan internet wordt niet alleen het onderhoud op afstand gedaan, maar kan ook het personeel op afstand worden geïnstrueerd. Dus werd e-learning een nieuwe activiteit van Nedap.
Hacken
Twee productiemedewerkers zitten aan een tafeltje 'harde etiketten' te testen.
De ontkoppelbare veiligheidslabeltjes, die kleding beschermen tegen diefstal, worden bij Nedap machinaal gemaakt. Achter de twee medewerkers staan vier machines die in verschillende stappen de etiketten in elkaar zetten. Elke seconde glijdt er een etiket in een doos. De machine is een voorbeeld van hoe contact met de klant leidt tot nieuwe producten, vindt Willem Badenhop. “Deze etiketten worden al 25 jaar met de hand gemaakt in het Verre Oosten. Wat moet je als innovatief bedrijf met een product dat door de klant als low value commodity wordt gezien? Toen we een grote order konden binnenhalen, zijn we eens met een aantal mensen bij elkaar gaan zitten.
Het bleek dat een van onze medewerkers al een heel systeem had uitgewerkt om dat proces te automatiseren. Het was niet eens iemand van r&d. Binnen de kortste keren konden we die machines gaan bouwen. Nu hebben we productie teruggehaald uit het Verre Oosten doordat we een slimmere manier van produceren hebben bedacht.” Badenhop bedoelt maar: er zit meer in je medewerkers dan je denkt. Als ze maar de ruimte krijgen. “We hadden iemand bij documentatie werken die nogal vaak afwezig was. Die bleek 's avonds en 's nachts actief op internet, was hartstikke goed in hacken en websites maken. Nu is hij applicatieontwikkelaar. Als bedrijfsleiding proberen we ideeënuitwisseling te stimuleren, op alle niveaus. Het moet niet alleen van r&d-mensen komen.”
Twee grote fabriekslampen hangen aan het plafond bij de afdeling Power Supplies. Het zijn dezelfde lampen die in de productiehallen van Boeing hangen. Power Supplies bedenkt intelligente voedingen, die niet alleen vermogen leveren, maar ook informatie verzenden over het aantal gebruiksuren en de staat van het apparaat.
“Als je de spanning van lampen beter beheerst en precies weet hoeveel uren de lamp in bedrijf is, verleng je de levensduur en weet je precies wanneer je een lamp moet vervangen,” zegt Gerhard van Eerden. Hij werkt zelf aan een slimme voeding voor gasontladingslampen die in de waterzuivering worden gebruikt om bacteriën te doden. “Hoe slimmer de aansturing, hoe beter zo'n lamp werkt. En dat is belangrijk.
Want deze lampen zijn de opvolgers van reiniging met chloor.” Hoewel r&d bij Nedap is geïntegreerd in de marktgroepen, zijn het vooral de commerciële mensen die het contact met de klant onderhouden. “Je moet r&d-mensen niet te veel in een commerciële rol drukken,” vindt Willem Badenhop. “Het is goed dat commercie en r&d ieder hun eigen visie op innovatie hebben. Samen komen ze er wel uit. Het is onzin te veronderstellen dat ontwikkelingsmensen geen oog hebben voor de klant. Geen enkele r&d'er vindt het leuk om aan iets te werken dat kansloos is op de markt.”
“Dit is de toekomst,” zegt Johan Hogen Esch, terwijl hij een klein buisje heen en weer schudt met vloeistof waarin zilveren schilfers zweven. De schilfers zijn chips van eenderde millimeter in het vierkant, de opvolgers van de barcode. “Op deze chips kan de producent informatie kwijt over het product. Dat is goed voor zijn eigen logistieke traject, maar ook handig voor de klant. Er wordt nagedacht over internetsites waarop via de unieke productcodes de hele geschiedenis van een product kan worden achterhaald. Dan kan de consument zien waar zijn pak melk vandaan komt, van welke fabriek, van welke boer, welke koe. Grootwinkelbedrijven kunnen met dezelfde chip hun voorraadbeheer doen, afrekenen. En om de informatie toegankelijk te maken zijn handlezers nodig, managementinformatiesystemen, koppelingen met internet, allemaal producten die Nedap kan leveren.” Hogen Esch is hoofd van de afdeling New Business, de aparte r&d-unit. “We doen hier niet aan fundamenteel onderzoek, daarvoor is Nedap te klein. We houden goed in de gaten wat er op technologisch gebied in de wereld gebeurt en wat we kunnen gebruiken voor onze producten.
Als relatief klein bedrijf willen we ons onderscheiden door vooraan in de kennisketen te zitten.” Nedap maakte vlak na de oorlog bakelieten deurklinken. De moderne variant ligt klaar op het bureau van Hogen Esch. Een cilinderslot met een chip en batterijen, eenvoudig in te bouwen in gewone deuren. Het slot is voorzien van een microzender die via de telefoon contact zoekt met de centrale die bepaalt welke persoon de deur met een chipkaart kan openen. Ideaal voor de thuiszorg. Hogen Esch: “In Doetinchem rijdt nu nog een wagentje rond met 800 sleutels, voor als ergens iemand niet naar binnen kan. Met ons slot is een simpele chipkaart voldoende. Daarmee besparen we onze klant flink wat kosten.”
