Waarom de automatische piloot ons juist creatiever maakt

'Vermijd de automatische piloot' is een veelgehoord advies. Maar als leider maakt dagelijkse routine je juist creatiever, stelt Taco Oosterkamp. 

Creativiteit kom ik overal tegen. Op tv bijvoorbeeld. Je hoeft maar 20 minuten naar ‘Het beste idee van Nederland’ te kijken om te zien dat er in Nederland oneindig veel creativiteit is. Maar we hebben vaak alleen oog voor het eindresultaat en niet voor de creatieve weg ernaartoe. Bij een expositie van een beroemde beeldend kunstenaar zie je de kant-en-klare schilderijen hangen, maar niet de duizenden uren die eraan vooraf zijn gegaan. Je ziet niets van het opvullen van kubussen, bollen en vlakken met schaduwen. Of het worstelen met perspectivische vertekening of het eindeloos mengen van pigmenten. Je ziet niet de wanhoop rond een mislukt gewaand schilderij, en het doorzettingsvermogen om misschien wel decennia later, een expositie neer te zetten.

We hebben alleen oog voor het eindresultaat'

Uit de hemel

Als wij uiteindelijk het museum binnenlopen, lijkt het alsof daar het werk hangt van iemand bij wie het allemaal gemakkelijk ging. We geven de makers snel een titel die iets zegt over wie ze zijn en níet over wat ze hebben gedaan. ‘Zij is een geweldige schilder’ en ‘Hij is een briljant ondernemer’ klinkt toch anders dan ‘Ze heeft zichzelf gedwongen om decennialang, uren per dag te schrijven en daarom lezen mensen haar boeken nu zo graag.’ Zo houden we onszelf voor de gek en doen we alsnog échte creativiteit uit de hemel komt vallen. Alsof het losstaat van het alledaagse leven. Geldt dit voor managers ook?

'Plotselinge creativiteit'

Uit mijn eigen onderzoek onder allerlei soorten moderne leiders, directeuren, managers en ondernemers, blijkt dat de meesten van ons weinig energie hebben voor routine en vaste patronen. We hebben meer plezier in variatie en afwisseling en in een zakelijke vorm van creativiteit. Maar juist het beeld van ‘plotselinge creativiteit’ kan ons aan alle kanten in de weg zitten om ons werk goed te doen. Ik noem een voorbeeld.

Collega's, mails en appjes

De meeste managers worden veel te veel onderbroken tijdens hun werk. Veel van ons werken maar zeven minuten aan iets, voordat we weer onderbroken worden door een medewerker met een vraag of een smartphone. Een gevolg van die storingen is dat je aan het eind van de dag het gevoel hebt dat je keihard hebt gewerkt, maar niets hebt gedaan. Niet zo gek ook: het kost minimaal een kwartier om weer terug te komen in je oude concentratie. Best lastig voor nadenkwerk en andere taken die concentratie nodig hebben.

Appje beantwoorden? Het kost weer minimaal 15 minuten om in je oude concentratie te komen

Breek de status quo

Deze interrupties zijn met een paar simpele ingrepen te verhelpen. Ik heb de afgelopen jaren tientallen, misschien wel honderden leiders geholpen om dit probleem te fixen, of in elk geval flink te verminderen. Maar het lijkt alsof we dat uit onszelf eigenlijk niet écht willen. Vaak is het excuus: 'het kan niet anders', zonder met een goede analyse of argumenten te komen. Zo houden we de status quo in stand. Zou het misschien kunnen zijn dat we juist wel blij zijn met al die afwisseling? Dat het veel lekkerder voelt om even snel een probleempje op te lossen en iemand verder te helpen, dan langdurig geconcentreerd te werken aan het analyseren van een complexe situatie?

Ik heb misschien wel honderden leiders geholpen om hun concentratieprobleem te fixen

Dagelijkse routine

Ik zie vaak een weerstand om checklijsten te maken en ook te gebruiken, moeite om je team procedures te laten schrijven en vaagheid bij het delegeren van opdrachten. En dan maar hopen dat je medewerker snapt wat je bedoelt en dat in een keer goed gaat doen. Vaak tegen beter weten in. Management en creativiteit hebben allebei baat bij goed werkende processen. In zijn boek ‘Daily Rituals’ beschrijft Mason Curry de dagelijkse routines van schrijvers, schilders, architecten, dansers, fotografen en choreografen. Het lijkt erop dat deze mensen echt geholpen zijn met een goede structuur om creativiteit een kans te geven.

Dagelijkse routines van schrijvers, schilders en architecten leidt tot meer creativiteit

Schone lei

Misschien kunnen wij daar nog iets van leren. En dan niet om die afwisseling en onze creativiteit te onderdrukken, integendeel. Zoals David Allen ooit zei: een chefkok werkt niet graag op een aanrecht wat eruit ziet als een slagveld. Nee, in een glimmende keuken, waar alles netjes op z’n plek staat en overzicht is, komt zijn creativiteit pas echt tot z’n recht. Zou dat bij ons ook zo zijn?

Taco's nieuwe boek: Schaamteloos delegeren

‘Ik kan het zelf beter.’ — ‘Ik kan het sneller.’ — ‘En ze doen het toch niet zoals ik het wil.’ Klinkt bekend? Delegeren is misschien wel de belangrijkste vaardigheid die moderne leiders, directeuren, managers en ondernemers nodig hebben. Maar er wordt nog veel mee geworsteld. Het nieuwe boek van Taco Oosterkamp: Schaamteloos delegeren laat zien hoe het wel moet. Dan ben je al snel een heel eind op weg naar meer tijd voor belangrijke dingen.

Foto via Flickr.com

Lees meer van Taco:

• Wil je je leven beteren? Ga dan vooral mínder doen
• Beslissen over je eigen toekomst? Veeg dan je agenda eens leeg
  
• Waarom je de hardste werkers soms het eerst moet ontslaan
• Waarom rijke mensen kleine tv's en grote bibliotheken hebben
  
• Alle bijdragen van Taco Oosterkamp